تکاپوی فرانسه برای تقویت نفوذ سیاسی- اقتصادی در آفریقا

به گزارش ایرنا، اجلاس مشترک سران آفریقا و فرانسه به میزبانی پاریس با وجود ادامه محدودیت های ناشی از شیوع کرونا، به دلیل اهمیت فراوان آن برای مقامات کاخ الیزه، برخلاف بسیاری از اجلاس های مهم جهان که این روزها بصورت وبیناری برگزار می شود، بصورت حضوری و تقریبا با رعایت شیوه نامه های بهداشتی برگزار شد.

نشریه فرانسوی لوپوئن نوشت: روز گذشته، ۱۸ مه ۲۰۲۱ میلادی (۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰) پاریس میزبان اجلاس بین المللی کمک مالی به آفریقا بود که بر اساس آن بر گردآوری حداقل ۱۰۰ میلیارد دلار جهت کمک به تامین مالی آفریقا برای مواجهه با بحران کووید-۱۹ و مبارزه با تروریسم تاکید شده است.

لوپوئن افزود: این مبلغ بخشی از نیاز مالی آفریقا است که تا سال ۲۰۲۵ میلادی حدود ۲۸۵ میلیارددلار ارزیابی شده است.

این رسانه فرانسوی ادامه داد: امانوئل مکرون در جریان این نشست راهکارهایی چون سرمایه گذاری بخش خصوصی و حق برداشت مخصوص از صندوق بین المللی پول را پیشنهاد داده است.

همزمان با حضور سران آفریقا در پاریس، فرانسه اعلام کرد که یک و نیم میلیارد دلار به سودان برای پرداخت بخشی از بدهی های خارج این کشور ضعیف آفریقایی کمک می کند. هدف از این اقدام پاریس بدون تردید، انجام یک کار خیریه نیست و براساس سوابق روابط فرانسه با قاره سیاه ، الیزه بدون برنامه دست به چنین اقدامی برای کمک به سودان نزده است.

 آنچه در ورای ظاهر اجلاس سران کشورهای آفریقایی به میزبانی امانوئل مکرون قابل تامل است، اندیشه توسعه طلبانه فرانسه در گسترش و نفوذ به قاره آفریقا است.

جاه طلبی فرانسه در آفریقا؛ رقابت با سایر کشورها بر سر نفوذ

یکی از اهداف جدی فرانسه تلاش برای ربودن گوی سبقت از سایر کشورها در این قاره همیشه مستعمره است. قاره آفریقا که از دیرباز قربانی استعمار و سیاست های توسعه طلبانه غرب بوده، امروز به میدان جنگ دکترین های جدید نفوذ مبدل شده و فرانسه در خط مقدم این رویارویی قرار گرفته است.

اقداماتی نظیر اجلاس فوق و رویکردهای کمک بلاعوض به جای وام همان مدلی است که فرانسه برای مقابله با چین در آفریقا در پیش گرفته است. چین توانسته بویژه در سال های اخیر با استفاده از فرصت های عظیم سرمایه گذاری در کشورهای مختلف آفریقایی، نگاه حاکی از اعتماد قاره سیاه را به شدت به خود جلب کند. اخیر روسیه نیز نگاهی متفاوت تر از گذشته به قاره سیاه و بازتعریف مناسبات خود با این قاره مملو از فرصت ها و منابع دوخته است. اما زمانی که صحبت از روابط فرانسه با آفریقا مطرح می شود، شاید هیچ کشوری نباشد که به اندازه فرانسه ، سابقه بهره برداری از فرصت های اقتصادی، منابع طبیعی، بهره برداری های سیاسی و ... از این قاره را داشته باشد.

در واقع استعمار نو، به رغم تاکید بر ممنوعیت استعمار در حقوق بین الملل و منشور سازمان ملل متحد، هرگز از حرکت خود باز نایستاده و در قالب اشکال مختلف از جانب کشورهای غربی تداوم یافته است؛ امپریالیسم غربی در لباس های مختلف به دنبال پیشبرد سیاست های جاه طلبانه خود در اقصی نقاط جهان بوده و آفریقا از گذشته تاکنون همواره در کانون توجه کشورهای غربی قرار داشته است.

سازمان های مردم نهاد (NGOs) بر این باورند که جاه طلبی جدید فرانسه از این حیث که خلاف مسیر دیگر کشورها بوده، حائز اهمیت است؛ چراکه در واقع کشورهای دیگر در این زمینه در حال عقب نشینی هستند، به عنوان مثال می توان انگلستان را نام برد که به دلیل پیامدهای مخرب اقتصادی ناشی از بحران شیوع کرونا، حمایت های مالی خود در سال جاری میلادی (۲۰۲۱) را متوقف خواهد کرد. این در حالی است که کمک های مالی رسمی توسعه ای(ODA) فرانسه در سال ۲۰۱۹ میلادی ۱۰.۹ میلیارد یورو؛ در سال ۲۰۲۰میلادی، ۱۲.۸ میلیارد یورو و در سال جاری میلادی نیز افزایش خواهد یافت.

ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه در اواسط ماه فوریه (بهمن/اسفند) در گفت وگو با رادیو فرانس اینتر صراحتاً بیان کرده بود که «ما وارد جنگ های مدل و نفوذ با چین شدیم».

دکترین کمک بلاعوض به جای وام؛ جدال با چین بر سر مدل های نفوذ

هدف فرانسه از طریق اصلاح مدل کمک های توسعه ای خود، ایجاد تغییر در سیاست خارجی خود است که وجهه این کشور را در آفریقا بهبود خواهد بخشید. در واقع هدف از دکترین جدید کمک بلاعوض، متمایز شدن از روش کشورهایی مانند چین است که همواره از جانب کشورهای غربی متهم شده که از طریق اعطای وام های خود باعث تضعیف کشورهای بدهکار می شود.

البته فرانسه تاکنون نتوانسته است به الگویی در پیاده سازی این دکترین تبدیل گردد. به گفته آکسفام (Oxfam)، سازمان بین‌المللی امداد رسانی، ۵۰ درصد از کمک های فرانسه در سال ۲۰۱۸ در قالب اعطای وام بوده است. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) در گزارشی در همان سال از فرانسه خواسته بود سهم کمک های بلاعوض خود را در مقایسه با وام ها افزایش دهد.دک

طرح های کمک مالی تنها روش گسترش نفوذ فرانسه در آفریقا نیست. چندی پیش فرانسه به بهانه کرونا و به نشانه به اصطلاح بشردوستی غرب خواستار تامین سریع ۱۳ میلیون دوز واکسن کرونا برای کادر درمانی در قاره سیاه شده است.

به نوشته روزنامه لوپریزین فرانسه، مکرون در جریان نخستین حضور «جو بایدن» رئیس جمهوری جدید آمریکا در جمع سران گروه هفت گفته بود: «اگر ما اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها بدانیم که چگونه باید این ۱۳ میلیون دوز را در سریعترین زمان ممکن به آفریقا دهیم، این نشان دهنده اعتبار ماست. بنابراین غرب در آفریقا مورد توجه قرار خواهد گرفت».

ژست های انسان دوستانه فرانسه نسبت به قاره سیاه در حالی است که هنوز جهان تاریخ استعمار و حضور خونین این کشور در آفریقا را از یاد نبرده است.  چندی پیش رییس جمهوری الجزایر به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد کشتار تظاهرکنندگان الجزایری (۸ مه ۱۹۴۵) از سوی ارتش استعماری فرانسه اعلام کرده بود:  استعمار فرانسه طی ۱۲۳ سال (۱۸۳۰-۱۹۶۲) یعنی تا پیش از استقلال الجزایر نیمی از جمعیت کشور را در جریان «جنایاتی که مشمول مرور زمان نخواهد شد»، به قتل رساند.

الجزایر سال هاست که از فرانسه  می خواهد نسبت به جنایات استعماری خود عذرخواهی کرده و غرامت پرداخت کند، اما پاریس هر بار از الجزایر خواسته است که با عبور از گذشته، به آینده بنگرد.

اینک به نظر می رسد اجلاس کمک مالی به آفریقا نیز اقدام دیگری در جهت بیداری تمایلات دیرین فرانسه و منافع سیاسی و اقتصادی این کشور در قاره آفریقا باشد که می توان از آن تحت عنوان استعمار قرن نوین بیست و یکم یاد کرد.