با استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران و تحقق مردم‌سالاری دینی، مردم به عنوان صاحبان اصلی نظام، کلیدی‌ترین نقش را در حوزه اداره امور کشور و تعیین حاکمان و نمایندگان خویش برعهده دارند و این نقش در اصول متعدد قانون اساسی از جمله اصول ۳و ۶ و ۵۶ منعکس شده است.
برگزاری انتخابات‌های متعدد در کشور از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون در راستای تحقق بخشیدن به این نقش تعیین‌کننده مردمی ارزیابی می‌شود، از این رو انتخابات از اهمیت بالایی برخوردار است و بی‌شک شرکت در انتخابات، دفاع از چنین جایگاه و حقی است که برای تمامی مردم کشور درنظر گرفته شده است.
بررسی این موضوع در آستانه سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا از اهمیت دوچندانی برخوردار شده است.
انتخابات و حضور حداکثری مردم در انتخابات از جنبه‌های متعددی دارای اهمیت است که در همین رابطه خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز شهرکرد با سعید محمدی دانش‌آموخته و کارشناس مسائل سیاسی گفت و گو کرده است.
ایرنا: انتخابات در نظام جمهوری اسلامی ایران دارای چه اهمیتی است؟
سعید محمدی: تاریخچه انتخابات در ایران معاصر ۱۱۵ سال پیشینه دارد اما با شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران، انتخابات در کشور با تغییراتی روبرو شد که مهمترین تغییر آن، نقش تعیین‌کننده مردم در این عرصه است.
در واقع انقلاب اسلامی زمانی که شکل می‌گیرد با ۲ واژه مقبولیت و مشروعیت همزاد می‌شود که این مولفه‌ها بر مبنای مشارکت مردم معنا پیدا می‌کند.
از سوی دیگر شعار اصلی نظام اسلامی شکل گرفته از «استقلال، آزادی جمهوری اسلامی» است که جمهوری در اینجا همان نقش مردم و بها دادن به اراده جمعی است.
با این توضیح میتوان گفت انتخابات در کشور ما با انتخابات در کشورهای مبتنی بر دموکراسی غربی متفاوت است چرا که در ایران ارکان مهم کشور از جمله رییس جمهوری، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری با رای مردم مستقیم شکل می‌گیرد و در اینجا هر چقدر مشارکت بالاتر باشد، افراد انتخاب شده از پشتوانه بالاتری برخوردار می‌شوند و عصاره رای و نظر اکثریت مردم هستند.
ایرنا: از دیدگاه کارشناسان سیاسی این دوره از انتخابات با حساسیت‌های خاصی همراه است برای هموار کردن فضا حضور حداکثری مردم در انتخابات چه پیشنهاداتی دارید؟
محمدی: تاریخچه انتخابات در کشور نشان می‌دهد که در هر دوره‌ای که مردم مشارکت بالاتری داشته‌اند در آن دوره ادبیات و گفتمان نامزدها در جذب آرای مردم تاثیرگذار بوده است.
از این رو میتوان گفت وظیفه مهمی بر دوش نامزدها قرار دارد و جدای از اینکه باید برنامه‌محور باشند اما باید تلاش کنند تا ادبیات و گفتمانی ارائه دهند که مورد پذیرش مردم قرار گیرد.
ایجاد فضای دوقطبی مثبت و رقابت سالم بین نامزدها در شوربخشی به انتخابات و حضور گسترده آحاد مردم با سلایق و علایق مختلف در انتخابات از دیگر راهکارهای حضور حداکثری مردم در انتخابات است.
ایرنا: دستاوردهای حضور حداکثری مردم در انتخابات کدامند و از سوی دیگر پیامدهای مشارکت پایین چه تاثیری در روابط داخلی و خارجی کشور خواهد گذاشت؟
محمدی: در بُعد داخلی، بی‌شک دولتی که با رای بالا انتخاب شود در کانون توجهات قرار دارد و نشان می‌دهد که از مقبولیت بالایی در کشور برخوردار است. این مهم سبب می‌شود دولت منتخب با اعتماد به نفس بهتری امور کشور را پیگیری کند و در تصمیم‌گیری‌ها به نحو شایسته‌تری عمل کند.
از طرف دیگر وقتی دولتی با رای بالای مردمی انتخاب شود، جناح رقیب نیز با احترام با دولت منتخب رفتار می‌کند و تنش‌ها انتخاباتی را به دست فراموشی می‌سپارد و سیاستگذاری‌ها و تصمیمات دولت منتخب را کمتر مورد سوال و نقد قرار می‌دهد و چالش‌های موجود کمرنگ می‌شود.
در بُعد خارجی نیز اگر دولتی با رای حداکثری تشکیل شود دولت‌های خارجی تعامل بیشتری با آن خواهند داشت و در عرصه بین‌المللی موجب تقویت اعتبار کشور می‌شود و کشورهای دیگر دولت منتخب را به عنوان یک دولت مردمی به رسمیت می‌شناسند و بی‌شک تعامل و ارتباط بهتری با آن در پیش می‌گیرند.
ایرنا: ظرفیت‌های جدیدی در فضای مجازی شکل گرفته است به نظر شما این ظرفیت تا چه میزان را تا چه میزان میتوان در خدمت انتخابات قرار داد؟
محمدی: با نگاهی به انتخابات گذشته میتوان گفت، انتخابات سال ۹۲ که همانند دوره‌های گذشته دارای یک فضای سنتی بود و فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به اندازه زمان کنونی در مناسبات سیاسی و اجتماعی پررنگ نبود اما از سال ۹۶ فضای مجازی نقش پررنگی در این میان بازی کرد.
با تاکید بر اینکه به طور کلی ساختار فضای مجازی مدیریت‌بردار نیست باید گفت که با وجود نهادهای مختلف اما هنوز این فضا بدون متولی مشخصی در کشور است و مدیریت حساب‌شده‌ای روی آن انجام نمی‌شود از این رو برخی بداخلاقی‌هایی که انجام می‌شود را نمی‌توان به خوبی مدیریت کرد.
از سوی دیگر فضای مجازی قابلیت و پتانسیل مهمی است که می‌تواند در روزهای منتهی به انتخابات فضا را به شدت دوقطبی و هیجانی کند و مهمتر از آن در خدمت معرفی نامزدهای کمتر شناخته شده قرار گیرد و کارکردهای مثبت خود را نیز به نمایش بگذارد به همین دلیل به طور غیرمستقیم بر میزان مشارکت مردم می‌تواند تاثیرگذار باشد.
ایرنا: نقش احزاب فعال در کشور در مشارکت‌دهی مردم در انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
محمدی: اندیشمندان علوم سیاسی از حزب با عنوان چرخ‌دنده دموکراسی و مردم‌سالاری یاد می‌کنند و معتقدند تا ساختار حزبی به چرخش نیفتد مشارکت مردم در سطح بسیار بالایی نخواهد بود به همین دلیل برای حزب و فعالیت‌های حزبی اهمیت بالایی قائل هستند و این موضوع در ساختار سیاسی کشورهای دموکراتیک به خوبی مشهود است.
در کشورهایی با ساختار نظام حزبی وظیفه اصلی انتخابات بر عهده احزاب است و روسای جمهور خروجی ساختار حزبی هستند اما در ایران معاصر به ویژه در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود احزاب متعدد و بی‌شمار اما هنوز ساختار حزبی منسجمی در کشور شکل نگرفته است.
ساختاری که طی این سال‌ها از فعالیت حزبی در کشور شاهد هستیم زاییده تشکل‌ها و انجمن‌های سیاسی بوده است و فرایند شکل‌گیری احزاب به معنای واقعی در کشور شکل نگرفته است.
در حال حاضر ۶۰۰ حزب رسمی در وزارت کشور به ثبت رسیده است اما هیچ یک از این احزاب تاثیر چندانی بر روند انتخابات ندارند و بیشتر جناح‌های سیاسی بازیگران این عرصه به شمار می‌روند.
فرایند حزبی در کشور به خوبی شکل نگرفته است بر این اساس نمی‌توان انتظار داشت این احزاب که گاهی با یک یا ۲ نفر هم اداره می‌شوند بتوانند نقش موثری در هدایت انتخابات و یا مشارکت حداکثری مردم ایفا کنند.
به گزارش ایرنا، انتخابات ششمین دوره شوراهای اسلامی شهری، روستایی و عشایری همزمان با سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ برگزار خواهد شد.
نظر شما