به گزارش ایرنا، هفته پایانی اردیبهشت، هشت فقره آتش سوزی در کوه‌های زاگرس و در محدوده شهرستان‌های دالاهو، سرپل‌ذهاب و پاوه رخ داد که ۲ مورد از آنها در نزدیکی منطقه حفاظت شده بوزین و مرخیل بود.
اهمیت این آتش سوزی‌ها در شهرستان پاوه در حدی بود که ستاد مدیریت بحران برای جلوگیری از ورود آتش به منطقه بوزین و مرخیل تشکیل شد و در نهایت با بسیج تمام امکانات و اعزام نیرو، آتش پس از ۲۴ ساعت با تلاش بی وقفه آرام گرفت.
«فریدون یاوری» مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه در گفت وگو با ایرنا گفت: تمام نیروهای محیط زیست و منابع طبیعی به همراه دستگاه‌های امدادرسان در حالت آماده باش قرار دارند تا در صورت نیاز و وقوع آتش در مناطق حفاظت شده، منابع طبیعی و دیگر عرصه‌ها، گروه‌ها برای عملیات اطفای حریق به منطقه اعزام شوند.
«پرویز ایده پور» فرماندار شهرستان پاوه نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، رعد و برق را دلیل بروز آتش سوزی در منطقه حفاظت شده بوزین و مرخیل اعلام کرده و گفته بود: کارشناسان برای مشخص شدن دلیل قطعی آتش سوزی و میزان خسارت‌های وارده در حال گردآوری اطلاعات هستند.
منطقه ای منحصر به فرد
پاوه در ۱۲۰ کیلومتری شمال غربی کرمانشاه و در منطقه ای کوهستانی واقع شده که بیش از ۷۷ هزار هکتار منابع ملی شامل جنگل و مرتع دارد و منطقه حفاظت شده بوزین و مرخیل با حدود ۲۳ هزار ۷۲۴ هکتار در منطقه صفر مرزی این شهرستان قرار دارد.
این منطقه پاییز سال ۱۳۷۴ به عنوان منطقه شکار و تیراندازی ممنوع و در سال ۱۳۷۸ با توجه به منحصر به فرد بودن به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد، بر اساس آنچه سازمان محیط زیست اعلام کرده است بوزین و مرخیل منطقه ای «کاملا بکر» در کشور محسوب می‌شود.
این منطقه در کل کشور کاملا منحصر به فرد است زیرا دخالت انسان در آن حداقل ترین میزان ممکن است و منطقه ای کاملا بکر محسوب می‌شود؛ گونه های گیاهی در بوزین و مرخیل وجود دارد که به دوران نخست زمین شناختی و پیش از عصر یخبندان باز می‌گردد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه در این رابطه توضیح داد: این منطقه در کل کشور کاملا منحصربفرد است زیرا دخالت انسان در آن حداقل ترین میزان ممکن است و منطقه کاملا بکر و دست نخورده محسوب می‌شود.
یاوری اظهار داشت: گونه‌های گیاهی در بوزین و مرخیل وجود دارد که به دوران نخست زمین شناختی و پیش از عصر یخبندان باز می‌گردد.
وی افزود: شوکا یا گوزن مینیاتوری که پیش از این متصور می‌شد که در غرب کشور از بین رفته در منطقه بوزین و مرخیل مشاهده شد؛ اردیبهشت سال ۹۸ برای نخستین بار وجود پلنگ ایرانی را در بوزین و مرخیل ثبت شد که این موضوع نشان دهنده غنی بودن بحث زیست محیطی منطقه است.
جان‌هایی که آتش مرخیل گرفت
این منطقه حفاظت شده سال گذشته در ۲ مرحله در خرداد و تیر ماه دچار حریق شد و در مجموع سه هزار و ۵۰۰ هکتار از پوشش گیاهی این منطقه در آتش سوخت.
هشتم خرداد ماه سال گذشته بار دیگر آتش به جان بوزین و مرخیل افتاد و «احسان عزیزی» یکی از رزمندگان تیپ تکاور انصارالرسول جوانرود پایگاه مرخیل هنگام اطفای حریق دچار سوختگی شدید شد که به علت شدت جراحات جان باخت.
۲۹ روز پس از این حادثه، در آتشی که از عراق وارد کشور شده بود، بوزین و مرخیل را به مدت هشت روز دچار حریق کرد که سه نفر از نیروهای مردمی منطقه به نام های «مختارخندانی» از مؤسسین انجمن ژیوای شهرستان پاوه، «یاسین کریمی» عضو کمیته عملیاتی این انجمن و نیز «بلال امینی» در حین مهار آتش جان خود را از دست دادند.
پیش از این نیز در مرداد ماه سال ۸۶ زبانه‌های آتش در بوزین و مرخیل جان سه جوان به نام های «نعمت فتحی»، «عباس فتحی» و «بهاءالدین فرجی» را که برای مهار آتش رفته بودند، گرفت و ۲ نفر دیگر به نام‌های «صلاح‌الدین میرانی» و «مظفر عبدی» نیز به شدت دچار سوختگی شدند.
جدال مین و آتش
از سوی دیگر مین‌های بجا مانده از دوران جنگ تحمیلی در نوار مرزی از جمله عوامل گسترش آتش در بوزین و مرخیل محسوب می‌شود که امکان دسترسی نیروی انسانی برای مهار آتش را نیز دشوار می کند.
موضوع مین در این منطقه آنچنان اهمیت دارد که به گفته «هوشنگ بازوند» استاندار کرمانشاه، سال گذشته بحث مین‌روبی منطقه در شورای تامین مطرح شد تا از تکرار این حادثه جلوگیری شود؛ تصمیمی که تا کنون اطلاع رسانی در رابطه عملی شدن آن انجام نشده است.
ضعف سیستم اطفاع حریق هوایی
شرایط خاص بوزین و مرخیل ایجاب می کند که آتش سوزی با کمک هواپیما و یا بالگرد آب پاش خاموش شود اما ظاهرا اصلا چنین موضوعی در حفاظت از محیط زیست ما جایگاهی ندارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه تیر ماه سال گذشته در رابطه با آتش سوزی منطقه به خبرنگار ایرنا گفته بود: ای کاش برای هر چند استان یک سایت مجهز به هواپیما و یا بالگرد آب پاش تعریف می شد چرا که در منطقه ای مانند بوزین و مرخیل به دلیل صعب العبور بودن و شیب تند، امکان سقوط امدادگران بسیار زیاد است.
یاوری توضیح داد: آتش فقط با دست و دستگاه دمنده خاموش می شود و هرجا که جاده دسترسی داشته باشد نیز خودرو آتش نشانی به کمک می آید اما کاربرد دستگاه دمنده محدود است و اگر ارتفاع پوشش گیاهی بالا باشد دیگر به کار نمی آید.
ای کاش برای هر چند استان یک سایت مجهز به هواپیما و یا بالگرد آب پاش تعریف می شد چرا که در منطقه ای مانند بوزین و مرخیل به دلیل صعب العبور بودن و شیب تند، امکان سقوط امدادگران بسیار زیاد است.
ضرورت صدور مجور برداشت چوب و چرای دام
به عقیده بسیاری از کارشناسان محیط زیست و مدیریت بحران، وجود چوب‌های خشک و پوشش گیاهی بلند به واسطه کمبود چرای دام در برخی از مناطق زاگرس به ویژه بوزین و مرخیل یکی از عوامل گسترش آتش محسوب می‌شود.
این موضوع از سوی ستاد مدیریت بحران استان کرمانشاه نیز بارها مورد تایید قرار گرفته است، به نحوی که «جلیل بالایی» مدیرکل وقت مدیریت بحران استانداری کرمانشاه سال گذشته پس از خاموش شدن آتش در مرخیل بر آن تاکید کرد و گفت: باید مجوز برداشت از چوب‌ها و تنه‌های خشک درختان به منظور کنترل بحران در زمان آتش‌سوزی داده شود.
وی افزود: صدور مجوز برداشت از چوب‌های سطح و تنه های خشک درختان در جنگل های زاگرس و مناطق حفاظت شده موجب می شود که در تابستان شاهد آتش سوزی های وسیع و طولانی مدت در جنگل‌ها و مراتع نباشیم.
بالایی یادآور شد: آتش سوزی بوزین مرخیل بارها مشاهده کردیم که نیروهای حاضر در منطقه آتش را مهار می کردند اما کنده های خشک درختان پس از مدتی دوباره شعله ور و منجر به بروز حریق در محدوده‌ای گسترده می‌شد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کرمانشاه با اشاره به کاهش میزان چرای دام ها در مناطق حفاظت شده همچون بوزین و مرخیل گفت: یکی از دلایل عمده تشدید آتش‌سوزی در این منطقه وجود پوشش گیاهی بسیار متراکم و گسترده بود که در برخی از موارد شعله‌های آتش را به چند متر نیز می‌رساند.
بالایی افزود: باید براساس برنامه ریزی دامداران و عشایر را در فصل بهار به مناطقی که پوشش گیاهی آنجا گسترده است بفرستیم تا این اقدام منجر به کاهش پوشش گیاهی و خطر آتش سوزی شود.
باید براساس برنامه ریزی دامداران و عشایر را در فصل بهار به مناطقی که پوشش گیاهی آنجا گسترده است بفرستیم تا این اقدام منجر به کاهش پوشش گیاهی و خطر آتش سوزی شود.
ایجاد پایگاه
سازمان حفاظت محیط زیست پس از بروز آتش‌سوزی‌های گسترده و مستمر در جنگل‌های زاگرس از جمله در منطقه حفاظت شده «بوزین و مرخیل» در پاوه و به دنبال درخواست‌های نمایندگان مردم در مجلس، مسوولان استانی و همچنین فعالان محیط زیست با ایجاد پایگاه اطفاء حریق غرب کشور به مرکزیت کرمانشاه موافقت کرد.
این پایگاه در نهایت شهریور ماه سال گذشته با ۲ تیم پنج نفره برای اطفاء حریق ۳۶۰ هزار هکتار از جنگل ها و مراتع شهرستان های پاوه، جوانرود، روانسر و ثلاث باباجانی راه‌اندازی و قرار شد در صورت نیاز بخش‌هایی از شهرستان‌های کرمانشاه، دالاهو و اسلام آبادغرب را پوشش دهد.
«ماشالله کولانی» مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه در رابطه با این پایگاه به ایرنا گفت: برای خرید تجهیزات این پایگاه بیش از ۲۵ میلیارد ریال هزینه شده و یک دستگاه خودروی اطفای حریق و دستگاه های دمنده، فلکس بک، آتش کوب، بیل، شن و ظرف آب ۱۰ لیتری از جمله تجهیزات این پایگاه است.
علاوه بر ایجاد این پایگاه سال گذشته ۱۷ پایگاه موقت اطفای حریق، ۴۰ اکیپ واکنش سریع در سطح ادارات و ۱۶۵ گروه ۱۰ نفره متشکل از افراد بومی تشکیل شدند و ۲۴۰ دستگاه دمنده اطفای حریق با کمک دولت و خیرین در اختیار گروه های اطفا حریق قرار گرفت.
کاهش حریق
بر اساس آنچه اداره کل منابع طبیعی استان کرمانشاه اعلام کرده میزان آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع استان در سال ۹۹ نسبت به سال پیش از ۲۶ درصد از نظر سطح و ۵۲ درصد از نظر تعداد کاهش پیدا کرد.
سال گذشته در ۶۲ فقره در آتش سوزی مساحت ۱۶۴ هکتار در منابع طبیعی استان رخ داد که این آمار از نظر سطح ۲۶ درصد و از نظر تعداد ۵۲ درصد نسبت به سال ۹۸ کاهش یافت.
بر اساس آمارها ۶۵ درصد حریق‌های سال گذشته ناشی از حضور و بی توجهی گردشگران، ۱۴ درصد به دلیل سرایت از آتش زدن پس چر مزارع، ۱۵ درصد ناشی از اختلافات قومی قبیله ای، چهار درصد ناشی از سرایت حریق از جنگل‌های کشور همسایه و ۲ درصد به دلیل عوامل طبیعی بود.
آتش تمامی ندارد
در رابطه با منطقه مستعد آتش سوزی بوزین و مرخیل باید این نکته را یادآور شد که یکی از مناطق راهبردی در نقطه صفر مرزی ایران و عراق محسوب می شود، از این رو هر گونه آتش سوزی در منطقه می تواند بار امنیتی به دنبال داشته باشد.
باید به این نکته توجه داشت که آتش سوزی‌های طبیعت تمامی ندارد و امسال نیز با توجه به گرمای بی سابقه هوا و خشکسالی احتمال بروز آن بیشتر از سال های قبل است؛ نکته ای که باید در تصمیم گیری های ستاد مدیریت بحران باید برای آن چاره اندیشی شود.
اگرچه تلاش نیروهای محیط زیست، منابع طبیعی، نیروهای نظامی و انتظامی، هلال احمر، مردم بومی و گروه های محیط زیستی برای مهار آتش سوزی‌ها دلسوزانه پای کار هستند اما واقعیت این است که بدون امکانات و تجهیزات نمی توان به جدال با آتش رفت.
نظر شما