انفجار علمی؛ دستاورد ۲۰ ساله ایران در فناوری نانو

به گزارش ایرنا، فناوری نانو، یکی از ۴ فناوری نوین و راهبردی است که توسعه آن در چند سال گذشته در دستور کار مراکز دانشگاهی، علمی، تحقیقاتی و سازمان‌ها و نهادهای مختلف کشور برای گام برداشتن در مسیر توسعه همراه با سایر کشورها قرار گرفته است.

نانو در اصطلاح یک پیشوند علمی است که به معنی یک میلیاردم (مقیاس کوچک) است و حوزه نانو تکنولوژی در حدود میلیاردم متر است، ابعادی که در آن اتم‌ها با هم ترکیب شده و مولکول‌ها روی هم اثر متقابل دارند.

در این قلمرو، اتم‌ها و ذرات رفتاری غیرمتعارف را از خود به نمایش می‌گذارند و قابلیت‌های این علم فقط توانایی‌کوچک کردن اجسام نیست بلکه  دانشمندان با استفاده از این فناوری در تلاشند دستگاه‌ها و ابزارهایی بسازند که از قابلیت‌های بسیار شگفت‌انگیز و غیرمتعارفی برخوردار باشند.

در همین راستا ایران نیز با ورود به این فناوری و نیز با استفاده از نیروی جوان و متخصص، سعی کرده در این حوزه از دیگر کشورها عقب نماند و به سرعت خود را به آخرین دستاوردهای این فناوری برساند.

روند رو به رشد ایران از سال ۸۲ تا کنون که ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در کشور تشکیل شد، یک رشد مطلوب و با سرعت بوده به طوری که امروزه شاهد ایجاد اقتصادی بر پایه فناوری نانو هستیم و توانستیم علاوه بر رشد در حوزه علم نانو به تجارت آن نیز ورود کنیم.

این پیشرفت به گونه‌ای بوده که به گفته دکتر «سعید سرکار» دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در سال ۲۰۰۱ میلادی، یعنی ۲۰ سال پیش با ۱۰ مقاله در طول سال یعنی کمتر از یک مقاله در ماه، رتبه ۵۷ دنیا را داشتیم اما توانستیم  ظرف ۲۰ سال تعداد مقالاتمان را در حوزه فناوری نانو یعنی  در سال ۲۰۲۰ میلادی به بیش از ۱۲ هزار مقاله برسانیم.

سرکار در گفت و گو با خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا در خصوص این دستاورد افزود: یعنی از انتشار سالی ۱۰ مقاله به بیش از روزی ۳۵ مقاله رسیده‌ایم یعنی انفجار علمی در این حوزه رخ داده است.

وی بیان کرد: الان در مقایسه با گذشته، در یک روز بیش از ۳ برابر یک سال در حوزه نانو، مقاله منتشر می‌کنیم و این حاصل فعالیت دانشگاه‌ها در زمینه نانو است.

دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ادامه داد: باید از این بنیه خوبی که در این چند سال ایجاد شده در توسعه تکنولوژی استفاده کنیم، این امر مهم است تا ظرفیت علمی خوب نداشته باشیم در توسعه تکنولوژی دقیقا موفق نخواهیم شد.

سرکار با بیان اینکه ایران در چند سال گذشته توانسته رتبه چهارم در زمینه علم نانو را کسب و حفظ کند افزود: در۳ سال اخیر، از سال۹۷ ایران به رتبه چهارم جهان در علم نانو رسیده و از آن زمان رتبه خود را حفظ کرده است.

وی ادامه داد: آنچه که در این ۳ سال اتفاق افتاده، این است که ما سال به سال فاصله خود را از کره‌جنوبی که در رتبه پنجم قرار دارد بیشتر کرده‌ایم، به طور مثال سال اول فاصله موجود فاصله کمی بود و احتمال می‌رفت با یک مقدار کم کاری ما و تلاش بیشتر آنها، این رتبه جا به جا شود ولی الان فوق‌العاده فاصله گرفته‌ایم.

وی در خصوص اینکه چرا در چند سال اخیر ما در رتبه چهارم این حوزه مانده‌ایم و به رتبه‌های بالاتر نرفتیم، گفت:  چین، آمریکا و هند سه کشور برتر این حوزه هستند، هر سه این کشورها جز کشورهای پر جمعیت دنیا محسوب می‌شوندو طبیعتا به واسطه جمعیت زیاد از تعداد زیادی دانشجو، استاد دانشگاه و رشته‌های نانو و تحقیقات حوزه نانو نیز برخوردارند؛ عامل دوم سرمایه‌گذاری فوق‌العاده‌ای است که این کشورها نسبت به کشور ما بر روی نانو انجام می‌دهند، دولت آمریکا ۱.۶ میلیارد دلار بر روی فناوری نانو سرمایه‌گذاری می کند و این رقم به جز سرمایه‌گذاری بخش خصوصی این کشور است.

وی ادامه داد: کشور چین نیز همینطور ۱.۲ میلیارد دلار و کشور هند نیز چندصد میلیون دلار در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند، در مقابل بودجه نانو ایران، بودجه ناچیزی دارد و این امر خود دلیلی بر رشد نیافتن رتبه ما در جهان است.

دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو گفت: آنچه ما را نگران می کند این است که از سال ۹۷ بودجه نانو نصف شده بنابراین ما نتوانستیم حمایت‌هایی را که داشتیم را ادامه دهیم و نگران هستیم، این کاهش بودجه  که به طبع آن کاهش حمایت‌های ستاد نانو از جامعه دانشگاهی و محقق کشور را دارد، اثرات مخرب خود را بر روی این بخش در یکی دو سال آینده نشان خواهد داد.

سرکار تصریح کرد: باید این هشدارها را جدی بگیریم. الان ایران در عرصه‌های توسعه فناوری، رسوخ فناوری نانو در صنعت، تولید محصولات متنوع و تجاری‌سازی فوق‌العاده عمل کرده است.

وی گفت: وقتی رسانه‌های ما تاکید می‌کنند بر رتبه چهارمی ما در تولید علم و مقالات نانو، بسیاری تصور دارند، نانو تکنولوژی در ایران در تعداد مقاله  و کسب رتبه مقاله آی اس آی در دنیا خلاصه می‌شود، در حالی که اکنون بیش از ۲۹۰ شرکت دانش بنیان در حوزه نانو داریم که نتیجه کار آنها ۷۰۰ محصول تایید شده  در بازار است و حتی به خارج  از کشور نیز صادر می‌شود.

سرکار گفت: افتصاد نانو را اگر از سال ۹۲ حساب کنیم حدود ۸۰ میلیارد تومان بوده، در سال ۹۸ این مبلغ به ۴هزارو ۵۰۰ میلیارد تومان رسیده است و انتظار داریم در سال ۹۹ که اواسط امسال مشخص می‌شود، به حدود ۹ هزار میلیارد تومان برسد.

وی اظهار داشت: این امر پیشرفت و قابلیت کشور در این حوزه را نشان می‌دهد و اعتقاد داریم که لیاقت کشور به دلیل جمعت جوان و پر استعدادی که داریم و تلاشی که انجام می‌دهند، بیش از این حرف‌ها است.

این مسول حوزه نانو تصریح کرد: رسیدن به رتبه سوم نانو برای ما دست یافتنی است ولی با سرمایه‌گذاری که در نانو انجام می‌شود این عمل خود به صورت کاهنده عمل می‌کند. سرمایه  اصلی استادان، دانشجویان و استعدادهایی است که در کشورمان  وجود دارند؛ در حال حاضر بیش از ۳۷ هزار متخصص در حوزه نانو در کشور داریم. باید بر روی این متخصصان سرمایه‌گذاری و بتوانیم به رتبه‌های بالاتر دست پیدا کنیم.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص فعالیت ایران در بخش‌های مختلف نانو نیز بیان کرد: الان نانو در ۱۸ حوزه صنعتی از قبیل سلامت، خودرو، هواپیمای، دریایی، نفت، پتروشیمی، ساختمان، نساجی، کشاورزی، محیط زیست، لوازم خانگی بکار گرفته شده است، بنابراین ظرفیتی که در کشور داریم با اندک سرمایه‌گذاری مناسب، ده‌ها برابر دستاورد برایمان خواهد داشت. 

وی همچنین در خصوص بیشترین موفقیت در حوزه‌های نانو افزود: به لحاظ ارزشی در حوزه‌های ساختمان، نفت و پتروشیمی، سلامت دستاوردهای خوبی در کشور داشتیم و در حوزه آب و محیط زیست نیز واقعا کارهایی که در ایران انجام شده بی‌نظیر است.

دبیر ستاد توسعه فناوری نانو در خصوص دستاوردهای این فناوری در صنعت کشور یادآور شد: جز معدود کشورهایی هستیم که خودمان صاحب تکولوژی هستیم و ماشین آلات صنعتی و خطوط صنعتی نانو الیاف را خودمان می سازیم و به سایر کشورها نیز صادر می کنیم، بنابراین بنیه ما از نظر تکنولوژی بسیار بالاست، الان نیز کارخانه هایی وجود دارند که از این فناوری برای تولید نانو فیلترهای نیروگاهی، نانو فیلتر انواع خودرو اتوبوس، کامیون و سواری استفاده می‌کنند، حتی  از این تکنولوژی در تولید ماسک N۹۵ نیز که این روزها با توجه به همه گیری ویروس کرونا در جهان از آن بیش از پیش استفاده می شود، بهره‌برداری می‌شود.

سرکار خاطر نشان کرد: توانایی متخصصان و نیروی جوان کشور در این فناوری بسیار بالاست و رفتن به رتبه های بالاتر برایمان قابل دسترس است. امیدواریم با حمایت‌هایی که از ستاد توسعه فناوری نانو صورت می‌‍گیرد همچنان با رشد پر شتاب ادامه دهیم و حتی بتوانیم کشور هند را پشت سر بگذاریم.