محیط‌بانان، ضامن حیات طبیعت

محیط‌بانان طلایه‌داران عرصه طبیعت هستند که به حفاظت از حیات وحش می‌پردازند، به نظر می رسد آنطور که باید به این سبزپوشان عرصه طبیعت توجه نشده بود اما در چند سال گذشته به ویژه در دولت دوازدهم توجه ویژه ای به آنها شده، به طوری که هم مشکلات بیمه ای و هم معیشتی آنها تا حد زیادی رفع، همچنین با تصویب قانون حمایت از محیط بانان ضابط قضایی شدند.

محیط بانان مانند امام هشتم(ع) که به «ضامن آهو» معروف است و جان یک آهو را از چنگال شکارچی نجات داد، در کوه و دشت و بیابان ضمانت جان حیوانات را می کنند تا امانتدار خوبی برای نسل های بعدی باشند، با وجود اینکه شغل محیط بانی شغلی دلی و سرشار از خطرات است چون همواره با افراد مسلح روبرو می شوند اما یک روز در تقویم رسمی کشور به این جان برکفان ثبت نشده است.

سرهنگ جمشید محبت خانی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست در این باره گفت: با توجه به اهمیت موضوع مدتی است دنبال این هستیم که روز ولادت امام رضا(ع) به عنوان روز ملی محیط بان در تقویم رسمی کشور ثبت شود اما تاکنون کار به جایی نرسیده اما با توجه به اهمیت موضوع رییس سازمان محیط زیست در نامه‌ای به رییس جمهوری خواستار ثبت روز ملی محیط بان در تقویم رسمی کشور شد که دستور مناسبی نیز در این زمینه صادر شده است و امیدواریم این پروسه هر چه سریعتر طی شود و قطعا تا ثبت آن در تقویم رسمی کشور کار با جدیت دنبال می‌کنیم.

در واقع حق محیط بانان است که یک روز به نامشان در تقویم ثبت شود تا شاید به بهانه این روز زحمات بی دریغشان دیده شود، حدود نیم قرن است که در عرصه های طبیعی کشور با عنوان مناطق حفاظت شده چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست، برای حفاظت از جان حیات وحش و گونه های زیستی موجود در آن تلاش می کنند اما حتی در تقویم رسمی کشور جایی ندارند.

محیط‌بانان، حفاظت از ۱۳ درصد از عرصه‌های طبیعی کشور را بر عهده دارند، تا سال ۱۳۹۲ حدود ۳۵ اثر طبیعی ملی در ایران ثبت شده بود که تا سال ۱۳۹۹ یعنی در دولت یازدهم و دوازدهم به ۴۰ اثر رسید در مجموع تا سال ۱۳۹۲ حدود ۲۷۳ اثر طبیعی، پارک ملی و منطقه حفاطت شده داشتیم که در دولت تدبیر و امید و تا سال ۱۳۹۹ به ۳۰۹ منطقه افزایش یافت که نشان از رشد ۱۳ درصدی دارد و حفاظت از تمام این عرصه ها بر عهده محیط بانان است این در حالیست که نسبت محیط بانان به نسبت وسعت اراضی تحت حفاظت ۵۰ درصد کمتر از حد استاندارد است.

براساس استاندارد جهانی باید در هر هزار هکتار یک محیط‌بان فعال باشد اما در ایران در هر ۱۲ هزار هکتار یک محیط‌بان وجود دارد که با این حساب تعداد محیط‌بانان ایران یک دوازدهم استاندارد جهانی است، البته دولت دوازدهم درصدد جبران این کمبود برآمده است و با تصویب قانونی مقرر شد تا به مدت ۱۰ سال، سالانه ۲۵۰ محیط بان جذب شود که تا کنون ۵۰۰ محیط بان از این طریق جذب شده است.

در این میان آموزش محیط بانان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی امر اقدام به برگزاری دوره های آموزشی تخصصی برای محیط بانان کرده که با این حساب بخش زیادی از آنها دوره های اموزشی را گذرانده اند، از انجا که محیط بانان همواره با افراد مسلح در ارتباط هستند بنابراین برای حفاظت از جان خود گاهی مجبور می شوند که از سلاح استفاده کنند که استفاده از آن روش و قوانین مربوط به خود را دارد که اگر رعایت شود و اتفاقی برای دو طرف بیفتد شامل بیمه می شوند اما اگر رعایت نشود و باری به هر جهت تیر را شلیک کنند حمایتی از آنها نمی شود که برگزاری این دوره های آموزشی نقش بسیار زیادی در آگاهی محیط بانان در نحوه استفاده از سلاح داشته است.

تا چندی پیش دریافتی محیط بانان بسیار اندک بود و کفاف زندگی آنها را نمی کرد، بنا به گفته فرمانده یگان حفاظت محیط زیست؛ سه سال و ۶ ماه پیش که وارد سازمان حفاظت محیط زیست شدم میزان دریافتی محیط بانان شاید ۵۰ درصد کمتر از دریافتی یک کارشناس بود اما با تلاش های صورت گرفته اکنون دریافتی محیط بانان نسبت به کارشناسان برعکس شده یعنی دریافتی محیط بانان نسبت به کارشناسان افزایش یافته است و این جای خوشحالی و خوشبختی دارد.

مساله مهم دیگر درباره محیط بانان تجهیزات موتوری و شخصی آنهاست، محیط بانان همواره در کوه و دشت در حال گشت زنی هستند بنابراین باید موتور و خودرو مخصوص راه های صعب العبور را داشته باشند تا بتوانند در روند تعقیب و گریز و حتی گشت زنی روزانه از ان استفاده کنند اما متاسفانه بنا به گفته سرهنگ محبت خانی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست در ناوگان موتوری و خودرویی محیط بان بحران داریم وضعیت اصلا خوب نیست.

البته چندی پیش سازمان حفاظت محیط زیست اقدام به خرید ۱۲۰۰ دستگاه موتورسیکلت کرده که توان پیمایش راه های صعب العبور را دارند و قرار است تا دو ماه دیگر به محیط بانان تحویل داده شود، در کنار این البته وضعیت خودرویی محیط بانان نیز مناسب نیست و در این زمینه نیز اقدامات خوبی برای جبران آن انجام شده که محبت خانی امیدوار است تا پایان امسال این اقدامات نتیجه بدهد و محیط بانان بتوانند با خودروهای مخصوص که خاص جاده های صعب العبور است از محیط زیست کشور حفاظت کنند. 

یک مساله مهم درباره محیط بانان شهید تلقی شدن محیط بانانی است که در عرصه حفاظت جان خود را از دست می دهند که فرمانده یگان حفاظت محیط زیست در این باره گفت: در این زمینه یکی از کارهای خوبی که انجام شد نشست رییس سازمان حفاظت محیط زیست با رییس بنیاد شهید با هدف تعیین تکلیف پرونده محیط بانان شهید است که در این راستا دو محیط بان شهید محسوب شدند و پرونده ۶ جانباز نیز پذیرفته شد.

مشکل این جا است تا زمانی که پرونده ای تعیین تکلیف شود خانواده شهدای محیط بان حقوقی دریافت نمی کنند و همین کار را برای خانواده ها مشکل می کند اما اکنون گام های مثبت و خوبی در این زمینه برداشته شده و قرار است در تیرماه نمایندگان بنیاد شهید به سازمان محیط زیست بیایند و موضوع با جدیت پیگیری شود در واقع این جزو برنامه های اصلی سازمان محیط زیست است.

سازمان حفاظت محیط زیست هر ساله بنا به رسالتی که دارد در روز ولات امام رضا ( ع) به عنوان روز ملی محیط بانان اقدام به معرفی محیط بانان نمونه می کند که امروز نیز طبق روال سال های گذشته مراسمی با حضور عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست برگزار می شود که سه محیط بان نمونه، دو خانواده شهید به نمایندگی از ۱۴۵ محیط بان شهید، یک جانباز، یک فرمانده و یک مدیر استانی معرفی می شود.

با بررسی عملکرد اجتماعی محیط بانان و قدم هایی که در حوزه فرهنگی در استان ها برداشتند، ۷۰ محیط بان انتخاب شد که از میان آنها سه محیط بان به عنوان محیط بان نمونه معرفی خواهند شد، در واقع تاکید سازمان محیط زیست در حفظ محیط زیست، استفاده از اهرم پیشگیری و اقدامات اجتماعی است ، البته تاکید سازمان محیط زیست بر این است که برای حفاظت از عرصه های طبیعی کشور باید شعار ۸۰ میلیون محیط بان تحقق یابد ، محیط زیست امانتی است که از نسل های گذشته به ما رسیده و ما باید آنرا برای نسل های آینده حفظ کنیم. 

۹۰۱۴