ایجاد کریدور ریلی شمال - جنوب از حدود ۱۵ سال قبل مورد توافق جمهوری اسلامی ایران، روسیه و هندوستان بود و بعدها کشورهای دیگر منطقه نظیر جمهوری آذربایجان از تکمیل آن استقبال کردند و هندوستان از توسعه بندر چابهار در جنوب کریدور ریلی برای برخورداری از خط ریلی ایران و گسترش روابط تجاری حمایت کرد و در نهایت، ساخت و تکمیل این مسیر آهنی به منظور اتصال بندرهای جنوب به شمال، کاهش هزینه بار سنگین کشتی های تجاری هندی کانال سوئز و افزایش سرعت انتقال کالا در دستور کار قرار گرفت.
اهمیت کریدور و ضرورت تکمیل آن
اهمیت کریدور ریلی شمال - جنوب در این نکته آشکار است که طبق نظر کارشناسان، حرکت کشتی های تجاری از هندوستان به آسیای میانه از مسیر مومبای - کانال سوئز - مسکو در مسافتی به طول ۱۶ هزار و ۱۲۹ کیلومتر، ۴۰ روز طول می کشد اما بعد از تکمیل کریدور ریلی شمال - جنوب، طی این مسیر فقط ۱۴ روز زمان نیاز خواهد داشت و هزینه های حمل و نقل به اندازه قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
حرکت کشتی های تجاری از هندوستان به آسیای میانه از مسیر بمبئی - کانال سوئز - مسکو به طول ۱۶ هزار و ۱۲۹ کیلومتر، ۴۰ روز طول می کشد اما بعد از تکمیل کریدور ریلی شمال - جنوب، فقط ۱۴ روز زمان نیاز خواهد داشت و هزینه های حمل و نقل نیز به اندازه قابل توجهی کاهش خوهد یافت.
در تیرماه امسال برای نخستین بار یک محموله ترانزیتی که از فنلاند به هندوستان در کریدور شمال - جنوب بارگیری شده‌است، جهت انتقال به مقصد، از طریق ریل آستارا وارد ایران شد و این امر به روشنی گستره کاربرد اقتصادی و تجاری این مسیر آهنی و نیاز کشورهای مختلف برای بهره مندی از آن را آشکار کرد.
مدیرکل گمرک آستارا در خصوص نخستین محموله ترانزیتی کریدور گفت: این محموله شامل ۵۶۳ تن کاغذ به ارزش ۵۳۵ هزار یورو در قالب ۳۲ واگن بار بود و تشریفات گمرکی آن در رویه ترانزیت خارجی، در کمترین زمان انجام شد تا کالا با کامیون ها به رشت منتقل و از رشت به صورت ترانشیپمنت ( انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر) به بندر عباس و در نهایت به هندوستان بارگیری شود.
کریم رسولی با اشاره به اینکه بارانداز راه آهن آستارا هنوز به راه آهن رشت متصل نشده است، تصریح کرد: اکنون کالاها به شیوه حمل و نقل ترکیبی و با کامیون ها از بارانداز به نقاط مختلف ایران حمل می شوند و بعد از تکمیل کریدور ریلی شمال - جنوب، حمل و نقل کالاها با قطار صورت خواهد گرفت.
به عقیده او ترانزیت نخستین محموله در امتداد کریدور شمال - جنوب، سرآغازی بر رونق ترانزیت خارجی از این کریدور است و در آینده نزدیک شاهد شکوفایی بیشتر این نوع ترانزیت از گمرک آستارا در مسیر کریدور شمال - جنوب خواهیم بود و با اتصال راه آهن آستارا به رشت، در حوزه ترانزیت کالا و ارزآوری از آن تحول اساسی روی خواهد داد.
جایگاه کریدور از منظر صاحب نظران
برخی داشته ها و سرمایه ها تا زمانی که نزدیک هستند زیاد به چشم نمی آیند اما زمانی که از بیرون به آنها نگاه می کنیم، ارزش واقعی آنها بیشتر نمایان می شود؛ سفیر ایران در جمهوری آذربایجان که از نزدیک در جریان نقش راه آهن ایران و آذربایجان در حوزه تجارت و ترانزیت خارجی است، به تازگی در حساب توئیتر خود تاکید کرده که تکمیل قطعه ریلی رشت-آستارا حلقه مفقوده مسیری استراتژیک است و باید به سرعت تکمیل شود.
سفیر ایران در جمهوری آذربایجان تصریح کرده که کریدور ترانزیتی شمال-جنوب کوتاه‌ترین مسیر برای انتقال کالا از جنوب و شرق آسیا به اروپای شمالی و بالعکس است و تکمیل قطعه ریلی رشت-آستارا حلقه مفقوده این مسیر استراتژیک است و جا دارد به عنوان یکی از اولویت‌های حیاتی دولت جدید ایران در حوزه ترانزیتی مورد توجه قرار گیرد.
سید عباس موسوی تصریح کرده که کریدور ترانزیتی شمال-جنوب کوتاه‌ترین مسیر برای انتقال کالا از جنوب و شرق آسیا به اروپای شمالی و بالعکس است و تکمیل قطعه ریلی رشت-آستارا حلقه مفقوده این مسیر استراتژیک است و جا دارد به عنوان یکی از اولویت‌های حیاتی دولت جدید ایران در حوزه ترانزیتی مورد توجه قرار گیرد.
معاون شرکت دولتی راه آهن روسیه نیز در فروردین ماه امسال اعلام کرد که انتقال محموله میان کشورهای حوزه خلیج فارس و اروپا از مسیر کریدور بین‌المللی شمال - جنوب، دو برابر سریعتر از طریق کانال سوئز است.
به گزارش خبرگزاری ریانووستی، الکسی شیلو معاون شرکت دولتی راه آهن روسیه ابراز تاسف کرده که در بخش حمل و نقل ریلی در راهگذر شمال - جنوب، مشکل نبود ارتباط ریلی میان رشت - آستارا (ایران) با آستارا (جمهوری آذربایجان) وجود دارد.
دو قطعه غیرمتصل کریدور در گیلان
طول پروژه های ریلی گیلان ۱۶۱ کیلومتر است و زیرساخت‌های ریلی این استان مرزی طی سال های گذشته توسعه پیدا کرده و با اتصال راه‌آهن در این استان از مسیر آستارا به جمهوری آذربایجان، میزان صادرات کالاهای غیرنفتی در سال ۹۹ نسبت به سال قبل از آن ۶۴ درصد افزایش یافت.
خط آهن قزوین - رشت - انزلی - آستارا، از ایستگاه رشت به دو شاخه رشت - انزلی به طول ۴۰ کیلومتر و رشت - آستارا به طول ۱۷۰ کیلومتر تقسیم می شود و قطعه قزوین - رشت اجرا شده و قطعه رشت - انزلی و انزلی - آستارا در حال پیگیری است تا بنادر گیلان به شبکه ریلی کشور متصل و کریدور شمال - جنوب تکمیل شود.
خط آهن قزوین - رشت - انزلی - آستارا، از ایستگاه رشت به دو شاخه رشت - انزلی به طول ۴۰ کیلومتر و رشت - آستارا به طول ۱۷۰ کیلومتر تقسیم می شود و قطعه قزوین - رشت اجرا شده و قطعه رشت - انزلی و انزلی - آستارا پیگیری می شود تا بنادر گیلان به شبکه ریلی کشور متصل و کریدور شمال - جنوب تکمیل شود.
وزارت راه و شهرسازی تکمیل راه آهن قزوین - رشت و اتصال آن به بنادر گیلان را از اولویت های خود اعلام کرده و طبق اعلام این وزارتخانه و شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور، امتداد خط آهن رشت - کاسپین ۳۷ کیلومتر و میزان پیشرفت فیزیکی عملیات زیرسازی آن بیش از ۶۰ درصد است.
قطعه ۶ این مسیر با ۱۷ کیلومتر طول و حدود ۷۶ درصد پیشرفت فیزیکی در حال اجراست و شرکت پیمانکار تلاش می کند تا قطعه هفت این پروژه که بیش از ۳۴ درصد پیشرفت دارد را به محدوده منطقه آزاد انزلی برساند.
استاندار گیلان با اشاره به پیشرفت فیزیکی ۷۵ درصدی قطعه های ۶ و ۷ راه آهن رشت – کاسپین – انزلی، برای اتصال این خط ریلی به بندر کاسپین و منطقه آزاد انزلی از نبود مشکلات مالی در سر راه اجرای این طرح بزرگ خبر داده است.
ارسلان زارع اعتبار هزینه شده در این پروژه را ۳۲۰ میلیارد تومان اعلام کرد و از نیاز به بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان دیگر برای تکمیل آن خبر داده و گفت: بیش از ۶ کیلومتر مسیر ریل گذاری شده و باید ۳۲ کیلومتر دیگر زیرسازی شود.
وی پروژه و خط ریلی رشت - آستارا را از طرح‌های ملی و حیاتی نام برد که با وجود مشکلاتی نظیر شرایط اقلیمی و نیاز به حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار متر مکعب خاک و مصالح، تکمیل آنها ضروری است.
ضرورت تامین منابع داخلی و مانع زدایی از سرمایه‌گذاری خارجی
تحولات ریلی ایران در سال های اخیر چشمگیر بوده و مطابق آمار رسمی، مجموع خطوط ریلی در طول بیش از ۹۰ سال گذشته تا ابتدای دولت یازدهم، ۹ هزار و ۶۰۰ کیلومتر بوده اما طبق اذعان رییس جمهوری در سال ۱۳۹۷ در حاشیه افتتاح راه‌آهن قزوین – رشت، ۲۰ درصد مسیر ریلی کشور یا به عبارت دیگر یک پنجم مسیرهای ریلی در پنج سال اول دولت تدبیر و امید ساخته و بهره‌برداری شده است.
با توجه به اهمیت طرح های ریلی، به نظر می رسد باید اعتبار تکمیل این پروژه ها و حلقه مفقوده کریدور شمال - جنوب در گیلان، هم از منابع داخلی تامین و هم موانع سرمایه گذاری خارجی در این پروژه ها برداشته شود.
بر اساس اعلام شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران در هفته دولت سال گذشته ۶۳ پروژه ریلی با پنج هزار و ۵۵۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در کشور به بهره برداری رسیده است؛ بنابراین به نظر می رسد با توجه به اهمیت طرح های ریلی، لازم است اعتبار تکمیل این پروژه ها و حلقه مفقوده کریدور شمال - جنوب در گیلان، هم از منابع داخلی و هم از فاینانس و سرمایه گذاری خارجی تامین شود.
ناگفته نماند، بعد از افتتاح خط آهن آستارا - آستارا بین ایران و جمهوری آذربایجان به عنوان بخش شمالی کریدور ریلی شمال - جنوب در فروردین ماه ۹۷ با حضور مقامات ایران و جمهوری آذربایجان، این کشور همسایه به ۶۰ میلیون دلار سرمایه گذاری در طرح های ریلی گیلان از جمله راه آهن و بارانداز آستارا و خط ریلی آستارا به رشت متعهد شد اما تاکنون به طور کامل محقق نشده است.
نماینده مردم آستارا در مجلس شورای اسلامی با اذعان به تعهد ۶۰ میلیون دلار سرمایه گذاری جمهوری آذربایجان در پروژه های ریلی گیلان، گفت: متاسفانه از سال ۹۷ تاکنون یعنی از زمان تعهد کشور همسایه تا حال، فقط حدود ۲۰ میلیون دلار سرمایه گذاری تحقق یافته و رفع موانع آن ضروری است.
غلامرضا مرحبا تصریح کرده که کشور همسایه قبل از عمل به تعهد سرمایه گذاری خود، به واسطه ترانزیت و صادرات و واردات از راه آهن آستارا - آستارا، چندین برابر سرمایه گذاری ناقص خود سود کرده اما منافع کشور ما به طور شایسته تامین نشده است.
با توجه به آنچه گذشت و با عنایت به اهمیت راهبردی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کریدور شمال - جنوب در منطقه و جهان، ریل گذاری بخش های باقیمانده در گیلان برای تکمیل این مسیر آهنی از ضروریات است و با توجه به منافع اقتصادی و سیاسی این راهگذر برای ایران، به احتمال قوی تکمیل این پروژه مورد اهتمام دولت سیزدهم نیز خواهد بود تا با رونق تجارت و ترانزیت خارجی از آن، ارزآوری و شکوفایی اقتصادی بیشتری را برای میهن اسلامی شاهد باشیم.
نظر شما