حریق، آتش زیر خاکستر طبیعت خراسان شمالی

 بر اساس آخرین اطلاعات جمع‌آوری شده از پهنه‌بندی منابع و عرصه‌های طبیعی، ۲۹ درصد از گستره خراسان شمالی در ریسک پر خطر آتش‌سوزی، ۴۱ درصد در ریسک متوسط و تنها ۳۰ درصد که بیابان است در ریسک کم خطر قرار دارد.

این استان دارای ذخیرگاه ژنتیکی درختان ارس و جنگل های هیرکانی هزاران ساله است و به همین دلیل در این روزها که دمای هوا افزایش و رطوبت نیز کاهش یافته است امکان آتش سوزی با سهل انگاری گردشگران یا چوپانان وجود دارد تا آتش بر دامن طبیعت بیفتد و زبانه های آن تر و خشک را با هم بسوزاند.

برای آتش خشمگین، ارس چهار هزار ساله یا بلوط منحصر به فرد از جنگل های هیرکانی تفاوتی ندارد و ممکن است در چشم به هم زدنی میراثی گرانبهای مانند ذخیره گاه های ژنتیکی و جنگل های هیرکانی بسوزد و یا تاغزارها به تلی از خاکستر تبدیل شود و خاک سوخته تا بخواهد رخت عزا از تن خارج کند و بر دامان خود ارس و بلوط و گون و تاغ پرورش دهد صدها سال زمان لازم دارد.

انسان آتش افروز

جز انسان هیچ مخلوقی نمی تواند آتش بیافروزد و در واقع این آتش بود که تمدن انسانی را وارد مرحله جدیدی از توسعه کرد اما همین آتش که بدون آن زندگی ممکن نیست  چه عمدی و سهوی رخ دهد چنان آتشی به جان طبیعت می اندازد که مراتع و جنگل ها را به تلی از خاک تبدیل می کند.

عوامل مختلفی در ایجاد حریق موثرند که گفته می شود عامل انسانی مهم‌ترین علت آتش سوزی های عرصه های طبیعی است و البته نبود قوانین بازدارنده موجب افزایش آتش افروزی از سوی افراد سهل انگار شده است.

یک کارشناس منابع طبیعی خراسان شمالی به خبرنگار ایرنا گفت: عامل اصلی بیش از ۹۵ درصد از آتش سوزی‌ها انسانی است.

محسن ایزانلو افزود: طبیعت‌گردان و مردم نباید در گستره های منابع طبیعی آتش بیفروزند و اگر نیاز به افروختن آتش بود باید پس از استفاده، آن را بطور کامل خاموش کنند.

وی افزود: بسیاری از آتش سوزی های گسترده سال گذشته به علت غفلت مردم از این موارد اتفاق افتاد با وجود این که عامل انسانی علت وقوع آتش سوزی ها بود اما هیچ کدام عمدی نبودند و همه در اثر غفلت مردم اتفاق افتاد.

وی علل عمده در بروز آتش سوزی های گسترده سال گذشته را که تا زمستان نیز دیده شد، وجود پوشش گیاهی مناسب، آب و هوای خشک و کمبود رطوبت و  خشک شدن علف زارها، برافروختن آتش توسط دامداران، گردشگران و مردم در طبیعت و همچنین غفلت از مهار و خاموش کردن صحیح آنها عنوان کرد.

وی آتش زدن زباله های روستایی را به عنوان عامل جدیدی در بروز آتش سوزی عرصه های طبیعی عنوان کرد و گفت: این زباله ها به روش های اصولی امحا نمی شود که این امر در برخی از موارد موجب آتش گرفتن مراتع و درختان شده است به طویکه پارسال بیش از  ۱۲۰ اصله درخت از گونه های نادر مانند ارس از بین رفت.

وی از مردم خواست تا از انداختن زباله هایی مانند شیشه که با انعکاس نور روی اجسام خشک موجب آتش سوزی می شود و به خصوص ته سیگار خودداری کنند و در صورت بروز هرگونه آتش سوزی در سطح مراتع و جنگل ها همچنین احتمال وقوع آتش سوزی متاثر از آتش افروختن های در طبیعت را به شماره ۱۵۰۴ منابع طبیعی گزارش دهند.

حفاظت از منابع طبیعی

سرپرست اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی گفت: جنگل ها و مراتع به عنوان بستر حیات و توسعه پایدار نقش مهمی در حیات اجتماعی و اقتصادی  هر منطقه ایفا می کنند و به همین دلیل حفاظت از آنها در اولویت کاری و سرلوحه برنامه های اجرایی است.

شهرام عسگری افزود: با توجه به این امر، سالانه اعتبارات استانی و کشوری در اختیار این اداره کل قرار می گیرد تا بخشی از نیازهای اطفای حریق و مقابله با آتش سوزی ها تامین شود.

وی با بیان اینکه در سال جاری نیز ۲۲ میلیارد ریال تجهیزات مخابراتی و اطفای حریق برای حفاظت از جنگل ها و مراتع در اختیار منابع طبیعی این استان قرار گرفت افزود: این تجهیزات شامل بی‌سیم های مخابراتی، بیل، آتشکوب دمنده و سایر اقلام مورد نیاز برای اطفای حریق است.

وی اضافه کرد: تمامی تجهیزات اطفای حریق با هماهنگی سازمان منابع طبیعی و استانداری خراسان شمالی در اختیار نیروهای محلی قرار می گیرد  تا در صورت وقوع هر حادثه ای به سرعت وارد عمل شوند.

وی خاطرنشان کرد: خشکسالی ناشی از کاهش شدید بارندگی در خراسان شمالی در سال جاری و گرمای روزهای آینده احتمال آتش سوزی در عرصه منابع طبیعی و مرتعی را  افزایش داده است و همین امر می طلبد تا مردم و نیروهای منابع طبیعی هوشیار باشند و در صورت وقوع حوادثی از این دست واکنش سریع نشان دهند.

وی با بیان اینکه آتش سوزی های منابع طبیعی خراسان شمالی معمولا سطحی است افزود: با توجه به مطالعات انجام شده، مشخص شد این رخداد همیشه در ساعات ۱۲ تا ۱۶ عصر و بیشتر در مناطق هم مرز با  اراضی کشاورزی و مستثنیات و در مناطق جنگلی و مرتعی رخ می دهد که در سال های اخیر بیشتر این آتش سوزی ها در سطح شهرستان های مانه سملقان، بجنورد و اسفراین رخ داده است.

وی افزود: خوشبختانه از ابتدای امسال تاکنون آتش سوزی در عرصه های طبیعی خراسان شمالی روی نداده است و با توجه به آمادگی و افزایش گشت های این اداره کل در مناطق پر خطر اگر هم آتش سوزی حادث شده پیش از گسترش خاموش شده است.
 

افزایش سطح هشدارها

سرپرست اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی با اشاره به افزایش دما در روزهای آینده نسبت به وقوع احتمالی آتش سوزی در عرصه های منابع طبیعی هشدار داد و از مردم و مسافران خواست در صورت بر افروختن هر گونه آتش، در پایان نسبت به خاموش شدن آن اطمینان حاصل کنند.

عسگری مهم‌ترین مناطق تحت تاثیر آتش سوزی را مناطق جنگلی و مرتعی دارای پوشش گیاهی و علفی  اعلام کرد و اظهار داشت: ایجاد جاده های دسترسی در این مناطق باعث شده است تا میزان آتش سوزی در این مناطق نیز بیشتر شود.  

وی افزود: با این رویکرد منابع طبیعی  شناسایی مناطق حساس و بحرانی را در راستای اجرای طرح های پیشگیرانه از جمله افزایش گشت نیروهای یگان حفاظت از منابع طبیعی، نصب تابلو و بنر در دستور کار خود قرار داده است.

وی از نیروها و مجامع محلی خواست تا  در صورت مشاهده آتش سوزی با شماره ۱۵۰۴ تماس بگیرند و محل آتش سوزی را برای هر گونه اقدام اعلام کنند.

عسگری خاطرنشان کرد:  هم اکنون ۵۴ نیروی حفاظتی در شهرستانهای استان مسوولیت سرکشی و حفاظت از هر نوع تخریب و تصرف و حریق را دارند که با توجه به گستره منابع طبیعی استان این تعداد نیرو کافی نیست.

وی تعداد آتش سوزی منابع طبیعی استان را در سال گذشته ۱۱۶ مورد اعلام کرد و اظهارداشت : این تعداد آتش سوزی در عرصه های منابع طبیعی استان در یک دهه گذشته بی سابقه بود و براثر این حوادث ۳۲۷ هکتار از عرصه منابع طبیعی خسارت وارد شد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی نیز با بیان اینکه ۳۳درصد از جنگل های استان نیز در معرض حریق زیاد و خیلی زیاد قرار دارد اظهار داشت: این مناطق به دلیل  پوشش گیاهی جنگلی متراکم نوع درختان که بلوط پهن برگ و ارس رزین دار است از پهنه های پر ریسک و  مستعد حریق هستند.

وی همچنین با اشاره به اینکه ۶۴ درصد از مساحت ۴۳۴ هزار هکتاری جنگل های خراسان شمالی نیز با حریق متوسط مواجهند افزود:  سه درصد باقیمانده نیز با خطرکم حریق مواجه است.

وی خراسان شمالی را استانی توصیف کرد که اراضی جنگلی آن با خطر حریق مواجه است و افزود: این اعداد به ما هشدار می دهد که حریق ممکن است در هر گوشه از جنگل ها اتفاق بیفتد.

وحید خاطرنشان کرد: ۴۱۰ هکتار از جنگل‌های این استان از نوع درخت‌های ارس است که اگر حریقی در آن صورت گیرد برگشت پذیری و احیای این گونه از درخت‌ها بسیار سخت است.

وی با بیان اینکه در مناطقی که بیشتر با خطر مواجهند استخرهای چند منظوره ساخته شده تا در موقع حریق از آن ها استفاده شود، افزود: با وجود اینکه تجهیرات ما کامل است اما باید به روز شود و این امر نیاز به اعتبار دارد.

وحید اظهار داشت: از اعتبارات ملی یک ماشین آتش نشانی، یک پهباد و  سه  خودروی فوتون و لوازمی ابتدایی اطفای حریق به استان اختصاص یافته است و با همین اعتبارات اندک  پاسگاه‌های گلول و سرانی و کرنخ راه اندازی و تجهیز شد.

گستره حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی دو میلیون و ۳۳ هزار و ۳۶ هکتار است که از این وسعت یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتع، بیش از ۱۸۳ هزار هکتار بیابان و ۴۳۴ هزار و ۵۵۰ هکتار جنگل است.

 جنگل های خراسان شمالی در ۲ ناحیه رویشی است که ۲۵ هزار هکتار از این میزان مربوط به جنگل های ناحیه هیرکانی در شهرستان مانه و سملقان است و مابقی مربوط به ناحیه جنگلی ایران - تورانی و در سطح استان پراکنده است.