قطر به دنبال احیای طرح خود در لبنان

به گزارش ایرنا، کشور لبنان از هفت ماه پیش شاهد بحران سیاسی ناشی از عدم توافق جریان های سیاسی برای تشکیل دولت آینده به ریاست «سعد حریری» است.

«میشل عون» رئیس جمهور لبنان روز ۲۲ اکتبر ۲۰۲۰ میلادی ( اول آبان ۹۹) درپی رایزنی با جریان ‌های سیاسی پارلمان، سعد حریری را مامور تشکیل دولت جدید لبنان کرد اما اختلاف نظر جریان های سیاسی بویژه بین حریری و جریان ۱۴ مارس حامی اش از یک سو و نهاد ریاست جمهوری و  رئیس جمهور و «جبران باسیل» رئیس جریان ملی آزاد لبنان از سوی دیگرو پافشاری هر طرف بر مواضع خود درخصوص نوع ترکیب کابینه از آن زمان تاکنون مانع از تشکیل دولت شده است.

رئیس جمهوری لبنان یکم خردادماه سال جاری در نامه‌ای به پارلمان این کشور از تاخیر در تشکیل دولت جدید انتقاد کرد و گفت: اکنون ثابت شده که (سعد حریری) نخست وزیر مامور تشکیل دولت ناتوان از تشکیل کابینه ای است که قادر به نجات و تماس سودمند با نهادهای مالی خارجی و صندوق‌های بین‌المللی و کشورهای کمک کننده به منظور تدوین برنامه کمک به لبنان جهت نجات این کشور از وضعیت ناگوار فعلی باشد. او همه مهلت‌های معقول برای تشکیل دولت را نادیده گرفته است.

پس از این نامه تلاش های برخی دیگر از مسئولان بلندپایه و شخصیت ها و جریان های سیاسی برای نزدیک کردن دیدگاهها به منظور تشکیل دولت ادامه یافت که جدی ترین آن در حال حاضر ابتکارعمل «نبیه بری» رئیس پارلمان لبنان به شمار می رود.

این درحالی است که اکنون با تداوم بحران سیاسی در لبنان درخصوص تشکیل دولت جدید این کشور، مرحله جدید رسیدگی قضایی به پرونده انفجار بندر بیروت بر این بحران سایه افکنده و قاضی "طارق بیطار" بازپرس قضایی پرونده انفجار بندر بیروت، پس از اتمام مرحله استماع شاهدان، مرحله پیگرد و دادرسی های قضایی این پرونده را آغاز کرده است.

همزمان وخامت اوضاع اقتصادی و مالی لبنان نیز درحال شدت گرفتن است و به بحران های اجتماعی منجر شده و ثبات و امنیت این کشور را تهدید می کند.

این همان وضعیتی است که "حسان دیاب" نخست وزیر پیشبرد امور در لبنان  در دیدار با سفیران و رؤسای نمایندگی های سیاسی خارجی بر آن تاکید کرد و گفت که کشورش به سوی یک فاجعه بزرگ غیر قابل کنترل پیش می‌رود.

دیاب خطاب به سفیران کشورهای خارجی گفت: من جهان را جهت نجات لبنان فرا می خوانم. لبنان در آستانه فاجعه و خطر قرار دارد که فقط منحصر به لبنانی ها نیست بلکه هیچ کس نمی تواند از شر آن در امان

وی افزود: در حالی که ما هم اکنون در اینجا گرد هم جمع شده ایم ، خودروها در صفوف طولانی در مقابل پمپ بنزین ها به صف ایستاده اند و هم اکنون برخی در داروخانه ها به دنبال یافتن یک قرص دارو و یا یک قوطی شیر خشک هستند و در خانه ها مردم لبنان بدون برق زندگی را بسر می برند. به ما کمک کنید تا پیام ما به دولت ها و نهادهای ذیربط در کشورهایتان برسد . لبنان را تا قبل از آنکه فرصت از دست نرفته نجات دهید .

در سایه این شرایط ناگوار اقتصادی است که وزیر خارجه قطر فرصت را مناسب دید تا از دریچه کمک به لبنان با توجه به توانمندی بالای مالی کشورش، وارد خط بحران این کشور شده و به دنبال نقشی برای دوحه در کنار سایر بازیگران خارجی در عرصه لبنان باشد.

«شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر در سفر سه شنبه خود به بیروت با میشل عون رئیس جمهور، سعد حریری نخست وزیر مامور تشکیل دولت، «نبیه بری» رئیس پارلمان و فرمانده ارتش لبنان به طور جداگانه دیدار کرد.

تحولات عرصه سیاسی و اقتصادی لبنان و موضوع تاخیر در تشکیل دولت این کشور از محورهای اصلی دیدارهای وزیر خارجه قطر در بیروت بود و وی در آن آمادگی دوحه برای کمک به بحران های کنونی لبنان در زمینه های مختلف را بیان داشت.

دولت قطر همچنین اعلام کرد که ماهیانه و به مدت یکسال ۷۰ تن مواد غذایی برای کمک به ارتش لبنان ارایه خواهد کرد.

همزمان با این سفر نیز رسانه های داخلی و منطقه ای به گمانه زنی درباره اهداف این سفر از نگاه منابع خاص خود پرداختند.

در همین راستا، روزنامه الجمهوریه لبنان به نقل از برخی منابع لبنانی نوشت: به نظر نمی رسد که قطر یا هر کشور دیگری اکنون تصمیمی برای نقش آفرینی برای حل بحران تشکیل دولت لبنان داشته باشد و لبنان همچنان به حال خود رها شده و خارج از اهتمام کشورها است و این مطلب که سفر وزیر خارجه قطر به لبنان ماحصل نشست سه جانبه بین وزیران خارجه آمریکا و فرانسه و عربستان بوده، مبالغه آمیز است.

به گفته این منابع، اعلام آمادگی برای کمک اصل مطلبی بود که عون و بری و حریری از وزیر خارجه قطر شنیدند؛ بدون اینکه اشاره ای به طرح یا تلاش احتمالی قطر برای حل بحران تشکیل دولت لبنان شود.

اما یک منبع دیپلماتیک به روزنامه «القبس» کویت برخلاف این نظر، هدف از این تحرکات قطر را احیای طرح سه بخشی دوحه درقبال لبنان عنوان کرد.

وی تصریح کرد: اولین بخش طرح قطر در گردهم آوردن طرف های مختلف لبنانیِ ناتوان از تشکیل دولت و دعوت آنها به گفت وگو است. این گفت وگو همچنان مطرح است و می تواند در دوحه انجام گیرد. این طرح قبلا هم مطرح شده بود و در سفر وزیر خارجه قطر به بیروت بر آن تاکید شد. در این سفر بر پیشبرد امور برای اجرایی کردن این ایده در آینده بسیار نزدیک تاکید شد.

به گفته این منبع دیپلماتیک، کمک مالی و اقتصادی به لبنان دومین بخش این طرح است که اگر گام اول محقق شود، دومین گام ترزیق پول به اقتصاد لبنان خواهد بود تا بتواند اوضاع اقتصادی خود را بهبود دهد.

این منبع افزود: سومین بخش نیز درخصوص امضای توافق های اخیر با صندوق حمایت قطر برای کمک به نهادهای زیان دیده لبنانی بعد از فاجعه انفجار بندر بیروت است.

به گفته این منبع دیپلماتیک، تمرکز روی بخش سوم در روزهای آینده انجام خواهد شد و طرح هایی برای بازسازی بیمارستان های آسیب دیده وجود دارد و هدف از این بخش نیز رساندن کمک ها به نیازمندان واقعی است.

این منبع همچنین تصریح کرد: سفر وزیر خارجه قطر جنبه های سیاسی، اقتصادی و انسانی داشته است و اکنون توپ در زمین مسئولان لبنانی است و بستگی به میزان جدیت آنها در قبول بدون تعلل ایده گفت وگو به منظور رسیدن به تشکیل دولتی دارد که عملا درباره آن توافق صورت می گیرد.

در سطح داخلی لبنان نیز گمانه زنی های رسانه ها و منابع سیاسی لبنانی درباره کناره گیری یا عدم کناره گیری حریری بویژه بعد از بازگشت چند روز پیش او از خارج از کشور به لبنان آغاز شده است.

درحالی که برخی خبر از عزم حریری برای کناره گیری از تشکیل دولت خبر می دهد، برخی دیگر از منابع تاکید می کنند که حریری درحال حاضر قصد کناره گیری ندارد.

در همین ارتباط، برخی رسانه های لبنانی حتی نام «نجیب میقاتی» از نخست وزیران اسبق لبنان را برای مامور شدن جهت تشکیل دولت جدید به جای حریری مطرح کرده اند.

روزنامه الاخبار لبنان نوشت: همه تلاش ها برای توافق بر سر تشکیل دولتی به ریاست حریری به بن بست رسیده است و بحث جدی درباره بستر سازی برای کناره گیری رسمی او از تشکیل دولت به شرط آنکه قبلا از این کار، توافق درباره جایگزین او و شکل دولت آینده صورت گیرد، آغاز شده است و به نظر می رسد که اسم نجیب میقاتی جلوتر از همه مطرح شده است.

این روزنامه با اشاره به دیدار چند روز پیش حریری با بری به نقل از منابع خود نوشت: به طور قطع، تلاش ها برای تشکیل دولت به ریاست حریری تمام شده و اکنون تلاش های دیگری برای تدوین نقشه راهی برای بعد از کناره گیری او در جریان است.

به نوشته این روزنامه، حریری قصد خود برای کناره گیری را به اطلاع بری رسانده است اما بری قاطعانه گفته است که این امر قبل از توافق درباره یک سبد کامل که شامل نام جایگزینش و کل ساختار دولت آینده باشد، صورت نخواهد گرفت زیرا کناره گیری او بدون تحقق این امر، یک راه حل به شمار نمی رود.

برخی منابع سیاسی بارز نیز به الاخبار گفته اند که توافق اولیه برای معرفی میقاتی برای تشکیل دولت بعد از کناره گیری حریری صورت گرفته و از این رو، حریری دو شب پیش با «فواد سینوره» و «تمام سلام» نخست وزیران اسبق لبنان - بدون حضور میقاتی که در خارج به سرمی برد- جلسه داشته است. حریری در این جلسه ایده همکاری برای معرفی میقاتی را مطرح کرده است.

این منابع گفته اند که حریری موضوع را با آمریکایی ها و فرانسوی ها هماهنگ کرده است و آنها به حریری برای حرکت در این مسیر چراغ سبز داده اند.

به گفته این منابع، در این جلسه، سنیوره از طرح یاد شده ابراز نارضایتی کرده و تمام سلام هم در موضعگیری نهایی خود محتاط بوده است و اختلاف بزرگی با حریری در این باره صورت گرفته است.

این درحالی است که الاخبار به نقل از برخی منابع دیگر در عین حال نوشت که هرگونه توافق درباره جایگزین حریری در آینده نزدیک به ثمر نخواهند نشست و آنچه اکنون در جریان است، چیزی بیشتر از وقت کشی نیست.

در همین حال، شبکه تلویزیونی "LBCI" لبنان گفت که حریری در جریان دیدارش اخیرش با بری قاطعانه مخالفت خود را با هرگونه نامزد دیگری برای تشکیل دولت اعلام کرده است.

روزنامه سعودی "الشرق الاوسط " نیز به نقل از یک منبع سیاسی که رایزنی های حریری را دنبال می کند، نوشت که حریری تصمیمی درحال حاضر برای کناره گیری از تشکیل دولت ندارد؛ هرچند این امر به عنوان یکی از گزینه های جدول کاری او مطرح بوده است.

برخی منابع آگاه لبنانی نیز همزمان به روزنامه الجمهوریه گفتند که حریری در سکوت و دور از انظار رایزنی های خود را ادامه می دهد و جلسه ای با نخست وزیران سابق داشته است که درخصوص بحث درباره اقدامی است که ممکن است در مرحله آینده برای خروج از بحران صورت گیرد.

یکی از شرکت کنندگان در این جلسه به الجمهوریه گفته است که هنوز هیچ گامی نهایی نشده است و سناریوهای مختلف همچنان روی میز است؛ بدون اینکه یکی بر دیگری مقدم باشد.

در سایه این شرایط پیچیده باید به انتظار روزها و هفته های سرنوشت ساز آینده نشست و دید که آیا در انتهای این تونل تاریک و پرپیچ و خم بحران سیاسی لبنان کورسوی امیدی نمایان خواهد شد یا اینکه لبنان با شیب تندتری به سمت فاجعه ای حرکت خواهد کرد که نخست وزیر پیشبرد امور لبنان درباره آن هشدار داده است.