به گزارش ایرنا، طراحی و اجرای منبت به روش سنتی، صنعتی و تلفیق این ۲ روش انجام می‌شود که در روش سنتی، طرح به‌صورت دستی از سوی استاد طراحی و سپس با ابزارهای کنده‌کاری با سایز، شکل و عملکرد متفاوت، اجرا می‌شود که در روش صنعتی تمامی مراحل طراحی و اجرا با نرم‌افزار انجام می‌شود که البته این کار هم تخصص بالایی نیاز دارد.
اما براساس روش تلفیقی، طرح به‌صورت دستی کشیده و بعد با استفاده از نرم‌افزار به‌طور منبت اجرا می‌شود و منبت ایرانی بیشتر برگرفته از تلفیق ذوق و سلیقه طراح، طبیعت و طرح‌های اسلیمی ایرانی است.
باستان‌شناسان و مورخان تاریخ، استفاده از چوب برای ساخت خانه‌ها در ایران را مربوط به چهار هزار و ۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح دانسته‌اند و براساس آثار و مدارک موجود در ایران، می‌توان به این نتیجه رسید که هنر صنعت منبت‌کاری از حدود یک‌هزار و ۵۰۰ سال پیش در این کشور مورد استفاده قرار می‌گرفته است و برخی از مورخان و باستان‌شناسان نیز این رشته صنایع‌دستی و هنرهای سنتی را به قبل از پادشاهی ساسانیان نسبت می‌دهند.
براساس نظر کارشناسان اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری هنرصنعت منبت‌کاری در این استان حداکثر ۴۰ سال قدمت دارد و در مجموعه فرهنگی تاریخی قلعه چالشتر شهرکرد استاد علی بیگی، هنرمند پیشکسوت منبت‌کاری فعالیت دارد.
کارگاه این هنرمند در فضایی کوچک قرار دارد که آثار هنری فراوان و متنوع او، با طرح‌ها و رنگ‌های گوناگون، کوچکی این مکان را به چشم بیننده نمی‌آورد.
قیمت مواد اولیه منبت‌کاری تا ۶۵ برابر افزایش داشته است
هنرمند پیشکسوت منبت‌کاری در چهارمحال و بختیاری گفت: قیمت مواد اولیه مرتبط با این هنرصنعت در یکی 2 سال گذشته تا ۶۵ برابر افزایش داشته است و قیمت هر کیلوگرم مواد اولیه منبت‌کاری شامل انواع چوب درختان گردو، گلابی و چنار از ۲ هزار ریال به ۱۳۰ هزار ریال افزایش پیدا کرده است.
علی بیگی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به سابقه ۳۰ ساله فعالیت خود در رشته منبت‌کاری افزود: چوب مورد نیاز برای این هنرصنعت باید از لحاظ ظاهری و رنگ سالم و بدون هیچ‌گونه ترک‌خوردگی با انسجام بافت چسبیده و متراکم باشد تا هنگام تولید محصول با مشکل مواجه نشویم.
بیگی تصریح کرد: از آنجایی که چوب مورد استفاده باید بتواند استحکام و زیبایی خود را حفظ کند، باید در انتخاب چوب، سخت‌گیرانه عمل کرد و چوب استفاده شده باید فشرده و محکم باشد و استفاده از چوب‌های نرم با بافت نه چندان سخت، جایی در منبت‌کاری ندارد و علاوه بر فشردگی و استحکام چوب، باید به سلامت و یکپارچگی آن نیز توجه شود.
این هنرمند رشته منبت‌کاری اظهار داشت: وسایل مورد نیاز برای منبت‌کاری شامل انواع مُغارها است که هر هنرمند در این حوزه حداقل به هفت مُغار مانند تخت، شِفرِه، نیم‌باز، باز، گلویی، سرکج و قاشقی با سایزهای متفاوت، چکش‌هایی از جنس پلاستیک فشرده، گیره، میز، چسب، چراغ مطالعه، ذره‌بین، اره و سایر وسایل مورد نیاز در کارهای چوبی دارد.
بیگی تاکید کرد: در منبت‌کاری باید فعالیت‌های از طراحی اولیه تا تولید نهایی و فروش محصول باید به‌صورت زنجیره‌ای انجام شود اما متاسفانه فعالیت صفر تا ۱۰۰ این هنر صنعت در چهارمحال و بختیاری بر عهده یک نفر است.
وی با اشاره به ۲ نوع منبت‌کاری شامل ریز (مُغار چاقویی) و درشت (مُغار چکشی) در ایران افزود: مَهد منبت‌کاری چاقویی مربوط به آباده در استان فارس و منبت درشت یا مُغار چکشی مختص گلپایگان و خوانسار در اصفهان، تویسرکان و ملایر در همدان و قسمتی از کردستان است.
هنرمند رشته منبت‌کاری در چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: در منبت‌کاری‌های مُغار چکشی از مُغارهای بزرگ برای تولیدات بزرگ‌تر از ۴۰ سانتی‌متر و انواع مبل‌ها استفاده می‌شود و در این روش چوب روی گیره بسته، سپس طرح بر روی چوب پیاده و شروع به لایه‌برداری می‌شود و بعد از گود کردن زمینه، تصویر به‌صورت برجسته می‌ماند تا پردازش شود.
بیگی اظهار داشت: در منبت‌کاری‌های مُغار چاقویی از مُغارهای زیر با قُطر سه تا چهار میلی‌متر برای کارهای بسیار کوچک مانند جعبه جواهر، کاسه، جام، نعلبکی و استکان بهره‌گیری می‌شود و در این روش طرح روی چوب کپی، سپس طراحی و بعد منبت‌کاری انجام می‌شود که حتی برای تولید کیفی‌تر محصول می‌توان از ذره‌بین استفاده کرد.
پیشکسوت هنر صنعت منبت‌کاری در چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: در منبت‌کاری به روش مُغار چاقویی به ابزار کمتری نیاز است و حتی برخی محصولات، تنها به وسیله یک مُغار تولید می‌شود.
وی افزود: وقتی کار آماده، تمیزکاری و تکمیل شد، رنگ‌آمیزی در دستور کار قرار می‌گیرد در این مرحله پس از آغشته کردن محصول به روغن بَزرَک به‌منظور نفوذناپذیری چوب، رنگ‌آمیزی لاک‌الکل و یا سیلرکیلر مات با هدف افزایش دوام تولیدات انجام خواهد شد.
بیگی به مشکلات رشته منبت‌کاری در چهارمحال و بختیاری اشاره و تصریح کرد: نبود خوشه‌ها و زنجیره‌های تولید، تنوع پایین چوبی، افزایش بی‌رویه قیمت چوب و مواد اولیه، نقدینگی کم، بیمه نبودن بسیاری هنرمندان فعال و رکود بازار فروش به خصوص در دوران شیوع ویروس کرونا از مهمترین این مشکلات در استان به‌شمار می‌رود.
وی با اشاره به پتانسیل‌های رشته منبت‌کاری یادآور شد: از ضایعات چوبی باقی‌مانده در این هنرصنعت می‌توان برای تولید انواع محصولات مرتبط با معرق‌کاری بهره‌گیری کرد و رشته منبت‌کاری به کار بی‌خطا شهرت دارد و در صورت بروز خطا در روند فعالیت منبت‌کاری، قابل جبران و برگشت نیست.
این هنرمند رشته منبت‌کاری اظهار داشت: متاسفانه در دوران شیوع ویروس کرونا صنایع‌دستی و هنرهای سنتی با خسارت‌های جبران‌ناپذیری در سطح جهانی، ملی و استانی مواجه شد.
بیگی تاکید کرد: قبل از شیوع ویروس کرونا، بسیاری هنرمندان با حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی و بازارچه‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی به بازار فروش مطلوبی دست پیدا کرده بودند که اکنون این بازار را از دست داده‌اند.
وی افزود: البته فعالان این هنر صنعت هنوز نتوانسته‌اند از طریق فضای مجازی به فروش آنلاین دست یابند اما در دوران کنونی شیوع ویروس کرونا ضروری است که در این حوزه فعالیت‌ها و تلاش‌های بیشتری انجام شود.
پیشکسوت منبت‌کاری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: حضور هنرمندان در نمایشگاه‌های مختلف داخلی و خارجی صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، ضمن بازاریابی در انتقال تجربه‌ها و تبادل نظر میان فعالان این عرصه تاثیر مستقیم ایفا می‌کند و تولیدات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی هر منطقه در سطح جهانی، ملی و استانی باید برندسازی شود.
بیگی اظهار داشت: به‌علت گرانی قیمت، سفارش‌های منبت‌کاری خاص است و از سوی افراد مطلع نسبت به این هنرصنعت داده می‌شود، البته به‌طور یقین در زمان مهار ویروس کرونا و رفع محدودیت‌های کنونی، با حضور گردشگران و مسافران داخلی و خارجی در چهارمحال و بختیاری، وضعیت فروش انواع محصولات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند منبت‌کاری بهبود می‌یابد.
این هنرمند صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در رشته منبت‌کاری تاکید کرد: امروزه افرادی که از طریق فعالیت در این هنرصنعت امرار معاش می‌کنند با مشکلات فراوانی مواجه هستند که نیاز به حمایت دارند.
وی افزود: ارتقای کمی و کیفی آموزش در رشته‌های مخلف صنایع‌دستی و هنرهای سنتی به‌ویژه منبت‌کاری باعث زنده ماندن این هنرصنعت و انتقال آن به نسل‌های بعدی و جلوگیری از منسوخ شدن آن می‌شود.
بیگی تصریح کرد: بسیاری هنرمندان فعال در رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی به علت مشکلات مالی، ماهر نبودن در بازاریابی، نداشتن حامی، بهره‌مند نشدن از بیمه و کمبود سرمایه در گردش مجبور به تعطیلی کار خود و روی آوردن به فعالیت‌های دیگر می‌شوند.
وی یادآور شد: ایجاد هر شغل ساده برای رشته منبت‌کاری به‌صورت مشاغل خانگی حداقل ۲۰۰ میلیون ریال و از طریق فعالیت کارگاهی به حداقل سه میلیارد ریال سرمایه نیاز دارد.
بیگی اظهار داشت: در همین راستا پیشنهاد می‌شود اختصاص و پرداخت تسهیلات بلاعوض و وام‌های ارزان‌قیمت به فعالان رشته‌های مختلف صنایع‌دستی و هنرهای سنتی به‌خصوص در حوزه منبت‌کاری مورد توجه مسوولان ملی و استانی قرار گیرد.
راه‌اندازی کارگاه‌های منبت‌کاری در ارتقای این هنرصنعت نقش‌آفرینی می‌کند
یکی دیگر از هنرمندان منبت‌کاری در چهارمحال و بختیاری نیز گفت: راه‌اندازی و تجهیز کارگاه‌های منبت‌کاری می‌تواند در ارتقای کمی و کیفی این هنرصنعت نقش‌آفرین باشد.
غلامرضا ابوطالبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: نبود استادکاران درجه یک برای آموزش‌های تخصصی در حد پیشرفته، بازاریابی نامناسب، دسترسی نداشتن آسان به وسایل کار، گرانی مواد اولیه و ابزار، حمایت نکردن از هنرجویان بعد از آموزش و اهمیت ندادن برخی مسوولان به رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی از مهمترین مشکلات فعالان انواع هنرصنعت‌ها در سطح ملی و استانی به‌شمار می‌رود.
وی افزود: شناسایی و مستندسازی صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، تدوین نظام مدیریت حفاظت و نجات‌بخشی هنرهای سنتی، توسعه کمی و کیفی آموزش‌های رسمی، افزایش همکاری‌های علمی، پژوهشی، آموزشی و اجرایی با مراکز آموزش عالی و مؤسسات پژوهشی، شناسایی بازارهای هدف، تبادل تجربیات، ارتقای کمی و کیفی همکاری‌ها و استفاده از توان بخش خصوصی می‌تواند در بهبود شرایط و وضعیت موجود صنایع‌دستی و هنرهای سنتی کمک کند.
ابوطالبی به کاربرد انواع چوب در هنرصنعت منبت‌کاری اشاره و تصریح کرد: چوب مناسب برای این رشته صنایع‌دستی و هنرهای سنتی باید دارای بافت ریز و محکم باشد و برای تولید انواع محصولات مرتبط با منبت‌کاری از چوب پَهن‌برگان جنگلی با ویژگی‌هایی مانند رنگ مناسب و زیبا، نرمی، بافت ریز، گره‌های کم و مقاومت بالا در برابر سایش و کنده‌کاری استفاده می‌شود.
این هنرمند رشته منبت‌کاری اظهار داشت: مسوولان باید نسبت به تامین و پرداخت تسهیلات مورد نیاز با بهره پایین برای استمرار فعالیت هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اقدام کند و در غیر این‌صورت بسیاری رشته‌های مرتبط با صنایع‌دستی و هنرهای سنتی به فراموشی سپرده می‌شود.
ابوطالبی تاکید کرد: با توجه به گرانی‌های اخیر، شیوع ویروس کرونا در جامعه و اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های ناشی از آن، حمایت از هنرمندان فعال در عرصه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی ضروری است.
وی افزود: کمک به تامین مواد اولیه، بازاریابی و فروش، فراهم کردن زمینه حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی و راه‌اندازی کارگاه‌هایی برای ادامه فعالیت هنرمندان می‌تواند صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند منبت‌کاری را از خطر تعطیلی و فراموش نجات دهد.
۱۵ هنرمند از چهارمحال و بختیاری در رشته منبت‌کاری فعالیت دارند
کارشناس توسعه و ترویج بازرگانی معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان نیز گفت: هم‌اکنون ۱۵ هنرمند در این استان در رشته منبت‌کاری فعالیت می‌کنند که البته در دوران شیوع ویروس کرونا مشکلاتی برای فعالان این هنرصنعت مانند از دست دادن بازار فروش پیش آمده است
جهانبخش ترکی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: فعالان رشته منبت‌کاری می‌توانند از بیمه روستاییان و عشایر و همچنین از تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت روستایی و مشاغل خانگی بهره‌مند شوند و البته گرانی‌های اخیر بر میزان تولید و فروش محصولات منبت‌کاری تاثیر منفی داشته است.
ترکی تصریح کرد: حضور هنرمندان رشته‌های مختلف و منبت‌کاری در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی می‌تواند در معرفی بهتر تولیدات این هنرصنعت و بازاریابی آن مؤثر باشد.
مشکلی برای ارائه تسهیلات به فعالان صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری نیست
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری نیز گفت: هیچ مشکلی برای ارائه و پرداخت تسهیلات بانکی به فعالان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در این استان وجود ندارد.
مهرداد جوادی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: زمینه‌های لازم برای پرداخت تسهیلات کم‌بهره، معافیات از مالیات در صورت فعالیت کارگاهی و بازاریابی و فروش تولیدات هنرمندان رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند منبت‌کاری از سوی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی وجود دارد.
وی اظهار داشت: همچنین برای ارائه آموزش‌های لازم به فعالان و هنرمندان این رشته می‌توان از ظرفیت تفاهم‌نامه این اداره‌کل با فنی و حرفه‌ای بهره‌گیری کرد.
جوادی تصریح کرد: در حوزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی می‌توان با حداقل هزینه، بیشترین بازدهی را همراه با اشتغال‌زایی قابل توجه داشت و در همین راستا اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری آمادگی دارد تا از فعالان و هنرمندان هنرصنعت‌های مختلف مانند منبت‌کاری حمایت کند.
به گزارش ایرنا، ۵۴ رشته صنایع‌دستی و هنرهای سنتی چهارمحال و بختیاری نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی و نشان یونسکو دارد که از این تعداد ۴۷ رشته دارای نشان ملی مرغوبیت و هفت رشته دارای نشان یونسکو است.
نظر شما