نشست سران عربستان و عمان؛ سهم عمده پرونده‌های سیاسی

به گزارش ایرنا، «هیثم بن طارق» سلطان عمان امروز (یکشنبه) برای سفری دو روزه رهسپار عربستان می شود. این اولین سفر خارجی سلطان عمان بعد از تصدی این پست به شمار می رود.

هیثم بن طارق در یازدهم ژانویه سال ۲۰۲۰ میلادی جانشین «قابوس بن سعید» سطان فقید عمان شد.

رسانه های سعودی و عمانی این سفر را در پاسخ به دعوت «سلمان بن عبدالعزیز» شاه سعودی و با هدف تقویت روابط دو کشور و توسعه  جنبه های همکاری مشترک و راههای تقویت آن توصیف کرده اند.

به نوشته این رسانه ها، میزان تبادل تجاری عربستان و عمان در سال ۲۰۲۰ میلادی بالغ بر ۳.۳۶ میلیارد دلار و شامل فرآوردهای آهنی و فولاد و تولیدات شیمیایی و ارزش صادرات غیرنفتی عربستان به عمان ۱.۱۶ میلیارد دلار بوده است.

ریاض جایگاه دوم را در لیست مهمترین کشورهای وارد کننده کالاهای غیرنفتی از عمان دارد و همچنین جایگاه پنجم را در لیست کشورهایی دارد که مسقط از آنها کالا وارد می کند.

براساس گزارشها، عربستان شریک راهبردی مسقط در چند پروژه اقتصادی در عمان از جمله توسعه شهر اقتصادی «خزائن» و نیروگاه برق مستقل "صلاله ۲" به شمار می رود.

به گفته مسئولان سعودی و عمانی، مسقط و ریاض قصد دارند که گذرگاهی مرزی به مسافت بیش از ۶۸۰ کیلومتر را تا پیش از پایان سال جاری میلادی افتتاح کنند که باعث تسریع و افزایش تبادل تجاری و سرمایه گذاری بین دو کشور خواهد شد.

دیدار سلطان عمان با شاه سعودی در نیوم دومین دیدار آنها بعد از سفری است که سلمان بن عبدالعزیز در اوایل سال گذشته میلادی به مسقط برای تسلیت درگذشت سلطان قابوس داشت.

در این سفر یک هیات بلندپایه - شامل «شهاب به طارق آل سعید معاون نخست وزیر در امور دفاعی، خالد بن هلال بن سعودی البوسعیدی وزیر دفتر دربار سلطنتی، سرلشکر سلطان النعمانی وزیر دفتر سلطنتی، بدر البوسعیدی وزیر خارجه، حمود البوسعیدی وزیر کشور، سعید المعولی وزیر حمل و نقل و ارتباطات و فناوری، قیس الیوسف وزیر تجارت و صنعت و ترویج سرمایه گذاری، عبدالسلام المرشدی وزیر سازمان سرمایه گذاری و فیصل بن ترکی آل سعید سفیر عمان در ریاض- سلطان عمان را همراهی می کنند.

به نوشته رسانه های عمانی، "دیپلماسی عمان و عربستان در بسیاری از مسائل بویژه در مبارزه با تروریسم و حفظ صلح و امنیت بین المللی همسو است".

«فیصل بن ترکی آل سعید» سفیر عمان در ریاض این سفر را "گواه  درایت سران دو کشور و افق دید آنها در برخورد با رویدادهای منطقه ای و بین المللی و مرحله جدیدی از بالا بردن سطح تکامل بین دو کشور در زمینه های سیاسی، امنیتی، نظامی، اقتصادی، توسعه ای و انسانی دانسته و بر اهمیت تقویت همکاری در سطوح فرهنگی و گردشگری و ورزشی" تاکید کرده است.

وی همچنین سفر سلطان عمان به عربستان را بیانگر "عمق روابط برجسته دوجانبه و همسویی طرح چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان و چشم انداز ۲۰۴۰ عمان در بسیاری از موارد دانسته است" که هدف از دو طرح متنوع سازی منابع درآمدی به جای نفت و افزایش سرمایه گذاری و اشتغالزایی بیشتر است.

هفته های اخیر شاهد نشست های فشرده دوجانبه برای تقویت شراکت اقتصادی و توسعه همکاری مشترک بوده است و دولت عمان پروژه ها و زمینه های سرمایه گذاری زیادی را به همتای سعودی خود پیشنهاد داده که می تواند سرمایه های سعودی وارد آنها شود. این امر در راستای تلاش مسقط برای متنوع سازی درآمد و جذب سرمایه های خارجی صورت می گیرد.

«عوض باقویر» تحلیلگر عمانی با اشاره به اهمیت سفر سلطان کشورش به عربستان گفت که این سفر شاهد رایزنی های مهم و احتمالا امضای توافقنامه های مهمی در زمینه تجاری و گردشگری از جمله توافقنامه احداث منطقه صنعتی عربستان در عمان خواهد بود.

«سعید بن مبارک المحرمی» عضو شورای دولتی عمان و استاد امور مالی دانشکده اقتصاد دانشگاه سلطان قابوس نیز به نوبه خود بر "اهمیت توسعه روابط دوجانبه و تقویت همکاری بین ریاض و مسقط در چارچوب شراکت اقتصادی و حفظ استحکام آن با وجود دشواریها و شرایط متغیر منطقه" تاکید کرده است.

«عبدالله العنزی» سفیر سعودی در مسقط نیز این سفر را "مرحله ای تاریخی بین دو کشور برای شکل دهی به چشم اندازی مشترک در توسعه روابط اقتصادی دوجانبه و بستر سازی برای شراکت اقتصادی " دانسته و گفته است که هیثم بن طارق در این سفر با شاه و «محمد بن سلمان» ولیعهد و معاون نخست وزیر و وزیر دفاع دیدار خواهد کرد.

به گفته وی، سرمایه گذاران سعودی هم اکنون در قالب ۱۴۰ نهاد شخصی در عمان با هدف متنوع سازی اقتصادی و تقویت رشد اقتصادی در بخش گردشگری، حمل و نقل دریایی و صنایع تبدیلی مشارکت دارند.

سایت «رای الیوم» به نقل از برخی منابع عربی در ریاض نوشت که "مذاکرات عربستان و عمان روی تحولات وضعیت یمن در چارچوب تداوم تلاش دیپلماتیک فشرده مسقط برای حل بحران این کشور مطابق با توافق های منطقه ای و بین المللی به منظور پایان دادن جنگ مداوم از سال ۲۰۱۴ میلادی، اجرای گفت وگوی مستقیم بین طرف های درگیر در این جنگ، حمایت از رسیدن کمکهای بشردوستانه به ملت یمن، نتایج مذاکرات پرونده هسته ای ایران، پیشبرد مسیر همکاری کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و تقویت همکاری دوجانبه بین ریاض و مسقط در همه زمینه ها از جمله راههای تقویت اقتصاد عمان متمرکز خواهد بود".

سایت «الخلیج آنلاین» نیز به نوبه خود نوشت که عمان در طول ماههای گذشته تلاش های خود را از طریق هماهنگی برای برگزاری نشست هایی در سطح پایین بین ائتلاف متجاوز سعودی و جنبش انصارالله یمن و نیز برگزاری دیدارهایی بین مسئولان بین المللی و غربی با این جنبش افزایش داده است.

این سایت درباره اهمیت سفر سلطان عمان به عربستان نوشت: این سفر همزمان با صحبت ها درخصوص پیشرفت در پرونده یمن و تلاش برای متوقف کردن جنگ یمن و پیشرفت مذاکرات عربستان و ایران و مذاکرات هسته ای ایران برگزار می شود.

به نوشته این سایت، ماههای اخیر شاهد نزدیکی رو به رشد روابط ریاض و مسقط و سفرهای دوجانبه مسئولان بلندپایه و رایزنی های گسترده در زمینه های مشترک سیاسی و اقتصادی بوده است.

سایت «الخلیج آنلاین» نیز به نقل از برخی منابع نوشت که مذاکرات هیثم بن طارق و مقامات سعودی روی تحولات یمن در چارچوب تلاش عمان برای پایان درگیری هفت ساله و آغاز گفت وگوی مستقیم بین طرف های درگیر برای بستر سازی جهت پایان دادن به وضعیت وخیم انسانی یمن متمرکز خواهد بود. سلطان نشین عمان روابط خوبی با ایران و جنبش انصار الله و روابطی قوی با ریاض دارد که می تواند تحول مثبتی را در چند پرونده دشوار ایجاد کند.

این سایت نوشت: از سرگیری پرشتاب روابط بین عربستان و مسقط بعد از سالها رکود همراه با احتیاط در روابط و پس از به قدرت رسیدن هثیم بن سلطان صورت می گیرد و مسقط در کنار کویت نقش محسوسی در به نتیجه رساندن آشتی بین کشورهای شورای همکاری ایفا کرده است.

به نوشته سایت «الخلیج آنلاین»، اختلاف ریاض و مسقط درخصوص تعامل با ایران در دوره اخیر به طرز محسوسی در حال کم شدن است که این امر بعد از آن صورت می گیرد که ریاض و تهران بر سر میز مذاکره نشسته اند. این همان چیزی است که مسقط همواره آن را تشویق و خواهان آن شده و همین امر نیز به پیشبرد روابط عربستان و عمان کمک کرده است.

گرم شدن روابط ریاض و مسقط در حالی صورت می گیرد که همزمان اخبار رسانه ای از بروز اختلاف بین عربستان و امارات خبر می دهند.

اهمیت این اختلافات آنجا است که ریاض و ابوظبی در طول سالهای اخیر بویژه از زمان به قدرت رسیدن محمد بن سلمان ولیعهد سعودی ائتلافی همیشگی در قبال پرونده های منطقه ای داشتند و با هم وارد تجاوزگری علیه یمن شدند.

روزنامه فایننشال تایمز اخیرا نوشت که امتناع ابوظبی از پذیرفتن توافق جدید اوپک پلاس موجب خشم ریاض شده است.

در این گزارش روزنامه فایننشال تایمز آمده است: چند سال پیش امارات متحده عربی و عربستان تا نقطه ایجاد مخفیانه طرحی برای تشکیل یک اتحادیه سیاسی پیش رفتند. در حالیکه این طرح عملا اجرایی نشد اما این دو کشور در حملات به یمن و همچنین تحریم قطر متحد شدند.

اما در چند روز اخیر شکاف در اتحاد میان عربستان و امارات بیش از پیش آشکار شده همزمان با اینکه منافع ریاض و ابوظبی بار دیگر در برخی مسائل از موضوع تولید نفت گرفته تا مسائلی همچون جنگ یمن، آغاز روابط با رژیم صهیونیستی و نحوه مدیریت همه‌گیری کرونا در تضاد قرار گرفته است.

"کارن یانگ" یک عضو ارشد موسسه خاورمیانه در این زمینه گفت: رقابت تشدید شده میان این کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در چارچوب برخی سیاست گذاری های اقتصادی بوده است. عربستان آشکارا فشار را زیاد می کند در حالیکه امارات در مسیر تضمین منافع خود در این بازار گام برمی دارد. این غول های انرژی در حال آماده شدن برای درآمدهای ناشی از صادرات در ۱۰ سال آینده با هدف حمایت و تقویت وضعیت اقتصادی و سیاسی شان هستند.

وزیر انرژی امارات اخیرا طی اظهارنظری گفت: این کشور بیشترین فداکاری را داشته است. ما نمی توانیم با توافق جدید تحت شرایطی که رضایت نداریم، موافقت کنیم. ما حق مستقلی برای مذاکره داریم.

مروان البلوشی یک مشاور سابق دفتر نخست وزیر امارات گفت: در حالیکه امارات و عربستان طی دهه گذشته در مسیر تقویت همپیمانی استراتژیک گام برداشته اند، همزمان رقابت اقتصادی میان این دو کشور نیز تشدید شده است.

این در حالی است که اختلافات میان عربستان و امارات فقط در بحث تولید نفت نبوده است. امارات در سال ۲۰۱۹میلادی بیشتر نیروهای نظامی خود را از یمن خارج کرد تا عربستان در این جنگ تنها شود.

در حالیکه امارات یک طرح عربستان را برای پایان دادن به ممنوعیت سفر و تجارت با قطر را پذیرفته اما نسبت به سرعت سازش با دوحه هشدار داده است. در  این میان تحرکات امارات برای عادی سازی روابط طی سال گذشته واکنش هایی را در عربستان به همراه داشته است.

دو کشور در مسئله مدیریت همه گیری کرونا نیز رویکردهای متفاوتی داشته اند. ریاض از یکشنبه تصمیم گرفته تا سفرها از امارات و به این کشور را ممنوع کند.

عبدالخالد عبدالله یک استاد دانشگاه در رشته علوم سیاسی در دبی گفت: طی ۴۰ سال گذشته امارات به طور مستمر از عربستان در اوپک تبعیت کرده اما اخیرا امارات در مورد سهم و منافع خود بیشتر پافشاری داشته و اکنون در این جبهه قدرت‌نمایی می کند.

«عبدالباری عطوان» سردبیر روزنامه رای الیوم اخیرا در مقاله ای نوشت: امارات ، عربستان را متهم می کند که پس از سوق دادن ابوظبی به سوی رژیم صهیونیستی، از توافق محرمانه پیوستن به روند سازش با تل آویو به دلیل نگرانی از بالا گرفتن خشم عمومی عقب نشینی کرد.

وی "رقابت اقتصادی میان دو کشور؛ آشتی کردن عربستان با قطر بدون هماهنگی و اطلاع همپیمانان عربستان یعنی بحرین و ابوظبی و احتمالا مصر، تصمیم غیرمنتظره ریاض برای درخواست از شرکت های فعال در عربستان به منظور انتقال تمامی مراکز خود را از امارات به عربستان، خشم عربستان از خروج یکجانبه ابوظبی بدون هماهنگی و مشورت قبلی با ریاض از جنگ یمن در سال ۲۰۱۹ میلادی، اتهام ابوظبی به عربستان مبنی بر سوق دادن امارات به سوی عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و صرف نظر کردن ریاض از چنین کاری با وجود تفاهم محرمانه بین دو کشور را پنج عامل اساسی بروز اختلاف بین ابوظبی و ریاض برشمرده است.

حال در این شرایط باید منتظر ماند و دید که آیا عربستان با توجه به اهمیتی که به سفر سلطان عمان و روابط با این کشور داده است، درحال دور کردن خود از امارات به عنوان شریک چند ساله اش در منطقه و نزدیک شدن به مسقط در چارچوب جبهه بندی جدیدی است که باعث تغییر معادلات در بین کشورهای شورای همکاری خواهد شد یا تلاش خواهد کرد که از روابط با مسقط به عنوان اهرم فشاری بر امارات به منظور ایجاد تعادل و محقق کردن خواسته های خود بهره ببرد.