ازدواج ابزاری برای رشد و کمال، تامین سلامت و بقای نسل به شمار می رود که در مکتب اسلام از آن به عنوان تنها راه تشکیل خانواده، آرامش دهنده روح و روان زن و مرد یاد شده است. از منظر جمعیت شناختی، ازدواج منشأ وقوع ولادت و عامل بسیار موثر بر ساختار سنی و جنسی و اندازه و حجم جمعیت محسوب می شود. تغییرات الگوی ازدواج، تاثیر عمیقی در ابعاد مختلف جامعه به وجود می آورد. در جریان نوسازی، ساختار و وضعیت تشکیل خانواده در یک جامعه به طور آهسته دستخوش تغییرات می شود. در دوران نوین و در جوامع رو به توسعه از جمله ایران، ماهیت و اشکال ازدواج و پیامدهای اجتماعی آن در خانواده و جامعه و به طور کلی الگوی همسرگزینی و نظام خانوادگی تحت تاثیر عوامل گوناگون اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هستنند. بی تردید پیوند زناشویی هر چه محکم تر باشد از گزند مصون خواهد ماند و دور شدن از آن می تواند به گسست و فروپاشی بنیان خانواده بیانجامد.
نخستین روز از ماه ذیحجه، یادآور پیوند آسمانی ترین زوج عالم حضرت علی(ع) و فاطمه زهرا(س) است؛ میثاقی که ثمره آن درخشش ۱۱ پیشوا در آسمان هدایت و روشنگری مسلمانان بود تا آیین اسلام را با نسل خویش تداوم و استمرار بخشند. اوج سادگی در میثاق این زوج به عنوان الگویی مناسب برای جوانان مطرح است تا در پرتو سیره و روش این بزرگان و به دور از تجمل گرایی، زندگی مشترک خویش را آغاز کنند و خانه بی آلایش خود را به مکانی برای پرورش فرزندان صالح بدل سازند. اهمیت الگوگیری از ازدواج علی(ع) و فاطمه(س) با هدف تحکیم کانون خانواده سبب شد تا سالروز ازدواج آنها را به عنوان «روز ازدواج» نامگذاری کنند.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز پیوند آسمانی حضرت زهرا(س) و امام علی(ع) و به منظور بررسی راهکارهای نهادینه سازی ازدواج آسان با «مهران خودکامه» روانشناس و پژوهشگر مسایل خانواده به گفت وگو پرداخت.
ازدواج عامل موثر بر تعریف و ساختار جمعیتی کشور
مهران خودکامه با اشاره به این موضوع که پدیده ازدواج منشأ وقوع ولادت و باروری و به عنوان عامل بسیار موثر بر ساخت سنی و جنسی جمعیت و افزایش آن محسوب می شود، گفت: ازدواج در سال های گذشته به دلیل دگرگونی هایی در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه چون افزایش شهرنشینی و ارتقای سواد به ویژه تحصیلات زنان و تمایل به کسب درآمد و شغل مناسب پیش از ازدواج که از نشانه های حرکت جامعه به مدرنیزه شدن به شمار می رود، این رخداد را دستخوش تحولات بسیار قابل توجهی کرده است. افزایش سن ازدواج جوانان در کشور به نگرانی جامعه شناسان و مسوولان در خصوص آسیب های اجتماعی دامن می زند. اهمیت رویداد اجتماعی ازدواج در تغییرات و جریان فرایند نوسازی و توسعه جوامع مختلف همیشه مورد توجه بوده است زیرا تغییر در زندگی و نیازهای جدیدی که در طول زمان در جامعه ایجاد می شود، موجب تحول در کیفیت رفتارهای انسانی نیز می شود که به نوبه خود تغییراتی را در جنبه های مختلف زندگی خانوادگی نظیر زمان ازدواج و تداوم زندگی زناشویی به وجود می آورد و این مهم ضرورت مطالعه مستمر و دقیق این واقعه حیاتی را در هر دوره زمانی و جوامع متفاوت با بهره گیری از روش های مطالعاتی خاص ایجاد می کند.
ازدواج، مهمترین انتخاب انسان در گستره حیات
این پژوهشگر مسایل خانواده با تاکید بر امر ازدواج آسان و ماندگار، بیان داشت: ازدواج، مهمترین انتخاب انسان در گستره حیات است و امری والاتر از این در زندگی او وجود ندارد. بهطور حتم ازدواج نیاز فطری و اجتماعی انسان به شمار می رود که مسیر ادامه زندگی او را رقم میزند. بنابراین فردی که از ازدواج امتناع کند در درازمدت دچار مشکلات جسمی، روحی و روانی خواهد شد. برای هر کشوری جمعیت هوشمند و سالم یک سرمایه اجتماعی محسوب می شود. ازدواج ماندگار به عنوان بهترین شیوه گسترش جمعیت و نگرش مثبت در فرزندآوری و فرزند پروری حاصل ازدواج ماندگار است. بنابراین ضرورت دارد تا دولت با ارایه تسهیلات لازم، مردم را به این امر تشویق کند. غایت ازدواج، رسیدن به آرامش است و انتخاب فردی که بتواند در تمام دوره زندگی مایه و بستر آرامش را برای همسر خود فراهم آورد، کار آسانی نیست، بنابراین انتخاب درست در این زمینه، ضرورت بسیاری دارد. به استناد آمار رسمی در چند سال گذشته از هر پنج ازدواج، ۲ ازدواج به طلاق کشیده، یک ازدواج در آستانه طلاق، یک ازدواج در مرز سردی و بیتفاوتی و تنها یک ازدواج به قوت قبل خود باقیمانده است. بنابراین طلاق گسترشیافته و این درحالی است که هیچ انسانی بافکر جدایی، ازدواج نمیکند. ریشه طلاق، حاکمیت رفتارهای بد روانی و جنسی است و چنانچه آرامش که غایت ازدواج است، کمرنگ شود، ریشههای طلاق شکل میگیرند و زوج به عدم امکان زندگی مشترک میرسند.
اقتصاد عاملی برای تاخیر در ازدواج آسان
این روانشناس با بیان علل افزایش سن ازدواج اظهار داشت: عوامل اقتصادی یکی از عمده ترین دلایلی است که جوانان برای تأخیر ازدواج خود مطرح می کنند. برای اینکه این عامل مهم را کاهش دهیم، باید هزینه ها را کاهش داده و منابع اقتصادی و تولید ثروت را برای جوانان فراهم کنیم. جوانان یا خانواده هایشان نباید این تصور را داشته باشند که در ابتدای زندگی، باید از همه یا بیشتر امکانات مادی برخوردار باشند و در برگزاری مراسم عقد و عروسی، هزینه های سنگینی بر یکدیگر تحمیل کنند، زیرا این کار نتیجه ای جز فرار جوانان از ازدواج نخواهد داشت. یکی از روش های دیگر برای افزایش رغبت جوانان به امر ازدواج، پرداخت وام های قرض الحسنه برای ازدواج است که باید وام های طولانی مدت و کم بهره به جوانان برای ازدواج و تهیه وسایل زندگی اختصاص داده شود. با توجه به آثار جسمانی، روانی، اجتماعی و فرهنگی ازدواج، باید موانع پیش روی جوانان را برطرف و تمام تلاش خود را صرف کرد تا این سنت الهی در اوایل جوانی به انجام برسد و جوانان از فواید بی شمار آن برخوردار شوند و در یک زندگی بالنده و بانشاط و به دور از دغدغه و انحراف، قرار گیرند. ازدواج های موفق با همت آحاد مردم، خانواده ها و مسوولان فرهنگی و اقتصادی کشور از طریق فرهنگ سازی، مبارزه با اعتقادات غلط، کاهش تجمل گرایی، احساس مسوولیت بیشتر در ارتباط با جوانان، کمک مالی و معنوی به فرزندان، پیروی از دستورات دینی و تشویق و ترغیب به ازدواج حاصل می شود. یکی از علل اختلاف و طلاق در میان خانوادهها که در دادگاه ها مشاهده میشود، این است که زوجین بدون شناخت از یکدیگر و مشاوره وارد زندگی مشترک میشوند و این امر کاملاً اشتباه است.
همسان بودن، توصیه ای اسلامی برای همسرگزینی
خودکامه در پایان با اشاره به اینکه هم کُف بودن از توصیههای دین اسلام برای همسرگزینی است، گفت: یکی از راهها برای ضمانت پایداری زندگی چند جلسه مشاوره و آزمون های شخصیتی است و با توجه به این موارد، اهمیت مراکز تخصصی مشاوره ازدواج و خانواده دو چندان احساس می شود. مشاوره پیش از ازدواج و تطبیق تناسب های لازم میان ۲ فرد برای تشکیل زندگی مشترک باید حتماً قبل از ازدواج انجام شود و در مشاوره پیش از ازدواج، مشاور هیچ وقت به طرفین نمیگوید که این کار را بکنید یا نکنید بلکه وظیفه مشاور، آگاه کردن است. مراکز تخصصی ازدواج و خانواده به زوجین جوان کمک می کنند که انتخاب آگاهانه داشته باشند و به زوجینی که زندگی مشترک خود را شروع کرده اند نیز مهارت های حل مسأله آموزش می دهند تا از مشکلات پیچیده مانند طلاق پیشگیری شود.
نظر شما