«اگر بخواهیم اتفاقات مهم و کم هزینه برای توسعه روی دهد حتما باید یک برنامه‌ریزی فرهنگی مشخص از روستاها تا کلان شهرها و سطح ملی داشته باشیم.» این جمله ای است که سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مهر ماه سال گذشته (در سی‌وششمین اجلاس عمومی شورای عالی استان‌ها) بیان کرد و معتقد است یکی از مهم‌ترین علت‌های آسیب توسعه اجتماعی چهار دهه اخیر کشور به دلیل فراموشی فرهنگ رخ داده است. فراموشی که موجب شده بسیاری از فعالان فرهنگی نگران آن باشند که سرانه فرهنگی کشور روز به روز به سمت افول حرکت کند. این در حالیست که ظرفیت فرهنگی کشور آنقدر غنی و پربار است که توجه به آن می‌تواند آن را از ورطه فراموشی و نابودی نجات دهد.
اما این مهم چطور رقم می‌خورد؟ چطور می‌توان کاری کرد تا به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دستاوردهای مهم و کم‌هزینه‌ای برای توسعه رقم بخورد و به آن برنامه‌ریزی فرهنگی دست یافت؟ از ظرفیت بالای انسانی و فرهنگی کشور چطور می‌توان بهره برد؟
ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که از گذشته تاامروز وجود داشته و لازم است به شکلی به سمت آن رفت که در افکار عمومی این تفکر جا بیافتد معیار اصلی رشد، توسعه و پیشرفت تنها در بخش‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاست و امنیت خلاصه نمی‌شود و کانون مرکزی تحول اجتماعی در فرهنگ خلاصه می‌شود. بنابراین اگر به فرهنگ به عنوان یک نیاز ثانویه نگاه نشود باید مصرف فرهنگی بالا برود که در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته نیز شاهد میزان فرهنگ مصرفی بالای آنها هستیم.
سرانه فضای فرهنگی فقط ۲۰ سانتی‌متر
بر همین اساس توجه به بخش فرهنگی اگر از سوی سازمان‌های مختلف به صورت جدی نگاه شود می‌توان امیدوار بود گام‌های موثری در این زمینه برداشته خواهد شد. همانطور که در بحث فضای سبز و افزایش سرانه آن در دو دهه اخیر توجه شده به طوری که سرانه فضای سبز در کشور ۱۱ و ۸ دهم متر مربع و در تهران بالای ۱۵ متر شده و همچنان تلاش می‌شود به ۲۵ متری که سرانه استاندارد در بخش فضای سبز است برسد. اما سرانه فرهنگی به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حد سانتی‌متر است در صورتی که روح انسان هم به میزان قابل توجهی به فضای فرهنگی نیاز دارد همانطور که جسم انسان به فضای سبز و اکسیژن نیاز دارد.
آمارهای اعلام شده توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال گذشته نشان می‌دهد در حوزه کتاب، مصرف فرهنگی هفته‌ای یک و نیم ساعت و روزی ۱۳ دقیقه است و حدود ۲۸.۳ درصد جامعه مخاطب، روزنامه و مجله می‌خوانند. در حوزه سینما هم ۷۷.۷ درصد گفته‌اند سینما نمی‌روند و ۲۳.۳ درصد از آنها یک بار به سینما رفته و ۲۷ درصد آنها فقط دو بار در سال سینما می‌روند .
با وجود آنکه فضاهای فرهنگی هنری هر کشوری، یکی از بارزترین شاخص‌های دستیابی به توسعه پایدار تلقی می‌شوند؛ متاسفانه ایران در زمینه زیرساخت‌ها با کاربری فرهنگی با یک فقر جدی مواجه است و سرانه فضای آموزشی ۵ متر مربع، سرانه فضای ورزشی یک متر و سرانه فضای فرهنگی حدود ۲۰ سانتی‌متر را در آمارها به ثبت رسانده‌ایم.
همچنین در آمارهایی که مرداد ماه سال گذشته منتشر شده است فروش گیشه سینماهای جهان معادل ۴۲.۵ میلیارد دلار، محصولات موسیقایی ۲۲.۵، مد و لباس ۴۰۶، کنسرت موسیقی ۱۳.۲ وهنرهای نمایشی ۱۹۲ میلیارد دلار بوده این در حالیست که فروش محصولات فرهنگی در کشور در سال ۹۸ در حوزه سینما ۵۰۰ میلیارد تومان، موسیقی ۵۰۰، نشر کتاب ۳۵۰، تجسمی ۲۲۰، آثار نمایشی ۹۰ و تبلیغات پنج هزار میلیارد تومان بوده است.
در هر صورت کمبود سرانه فضاهای فرهنگی یک واقعیت است و باید تلاش کرد چنین کمبودهایی به شکل‌های مختلف و در مدت زمان کوتاهی جبران شود که در پایتخت تا حدودی به این موارد توجه و و تلاش شده با روش‌های گوناگون این کمبودها جبران شود. شهرداری‌ها در این خصوص می‌توانند گام‌های موثری بردارند و ظرفیت‌های مختلفی را برای تحقق توسعه پایدار از جمله توسعه فضاهای فرهنگی طراحی و اجرای خانه موزه‌ها، گذرهای فرهنگی، فضاهای فرهنگی، گالری‌ها، سالن‌های نمایش، موسیقی، تئاتر ایجاد کنند.
در همین راستا منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد به عنوان قطب فرهنگی و گردشگری استان تهران نیز طی سال‌های اخیر و پس از عضویت این منطقه در سازمان جهانی گردشگری UNWTO تلاش کرده تا از وسعت ۵۶۰ هکتاری خود به بهترین شکل ممکن استفاده کند. در حال حاضر وجود باغ کتاب، کتابخانه ملی، باغ موزه دفاع مقدس، گنبد مینا، میدان مشاهیر، گذر گردشگری آب و آتش، باغ هنر فضاهای فرهنگی را ایجاد کرده تا در افزایش سرانه فرهنگی پایتخت سهم قابل توجهی داشته باشد و تا کنون نیز توانسته است در این زمینه تاثیرات مثبت و قابل توجهی در خصوص توسعه فرهنگی پایتخت از خود به نمایش بگذارد.
« کوشک باغ هنر» محلی برای افزایش سرانه فرهنگی پایتخت
یکی از فضاهایی که برای توسعه فضای فرهنگی ساخته شده و قرار است تا روزهای اتی بهره برداری شود تا محلی برای برگزاری محافل فرهنگی از جمله برگزاری گالری، تئاتر، موسیقی، شعر و ادبیات باشد « باغ هنر» است. مجموعه‌ای که از بخش‌های مختلف همچون «خانه شعر و ادبیات»، «خانه نقش»، «کوشک باغ هنر» و «خانه موسیقی» تشکیل شده تا بتواند فضایی را فراهم کنند که در خدمت اساتید، پیشکسوتان، دانشجویان و به طور کل اهالی هنر و فرهنگ باشد.
محیطی که پشتیبانی است برای افراد حرفه‌ای که تاامروز به دلیل نداشتن موقعیت نتوانسته‌اند هنر خود را در معرض نمایش قرار دهند. برای همین گفته می‌شود «کوشک باغ هنر» محلی است برای افراد گمنامی که کارشان حرفه‌ای است؛ اما نتوانسته‌اند جایی از این استعداد استفاده کنند و حالا نیز افتتاح «کوشک باغ هنر» که معماری آن براساس کوشک باغ‌های ایرانی طراحی شده و دارای معماری به سبک دوران صفویی است دارای سقف گنبدی با پنجره‌های رنگی بوده و حوضچه‌هایی به سبک حمام فین کاشان فضایی را ایجاد کرده و گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌ها به سبک قاجار تا هنرمندان و هنردوستان در آنجا گردهم آیند.
همچنین محیطی است برای برگزاری گالری‌های گوناگون؛ ضمن اینکه سالن سینمای این مجموعه با ظرفیت نزدیک به ۳۰۰ نفر توانسته سالنی استاندارد برای پخش فیلم و برگزاری تئاتر و کنسرت باشد. ضمن اینکه گالری این مجموعه با ۵۰۰ متر مساحت جزو گالری‌های بزرگ پایتخت بوده و ظرفیت به نمایش گذاشتن آثار مختلف در حوزه‌های تجسمی را دارد. «گالری کوشک باغ هنر» در دو بخش گالری مرکزی و گالری جنبی میزبان نمایش آثار هنرمندان، پیشکوستان و اساتید تجسمی خواهد بود.
این بخش‌ها با هدف ایجاد محیطی برای هنرمندان و فرهنگیان قرار است فضای مناسب و معیاری را ایجاد کند. بنابراین می‌توان امیدوار بود اراضی عباس‌آباد بیشتر به محیطی فرهنگی و تفریحی نزدیک و نزدیک‌تر شود و فرهنگ دوستان هر چه بیشتر این منطقه را پاتوق فرهنگی بدانند و همچنان توسعه فرهنگی این مجموعه ادامه یابد؛ توسعه‌ای در راستای اهداف فرهنگی به منظور افرایش سرانه فرهنگی.
نظر شما