شور قلندری در قلعه‌گنج

«وقتی برای سرکشی به خانوارهای تولیدکننده صنایع دستی در روستاهای دورافتاده شهرستان قلعه گنج می روم، راه آنقدر صعب العبور است که  با تحمل سختی کمردرد به محل زندگی آنها می رسم، این مردم تقریبا هیچ امکاناتی ندارند و حتی بسیاری از آنها زبانشان بلوچی است و فارسی صحبت نمی کنند.در محرومترین منطقه قلعه گنج خانواده هایی هستند که برخی بدون شناسنامه و حتی از داشتن کمترین حقوق شهروندی محروم هستند و فقط از راه حصیربافی زندگی می کنند. اما مشتاقانه از شاخ و برگ نخل صنایع دستی زیبا و کاربردی خلق می کنند.»

این صحبت های قلندری بانوی کارآفرین کرمانی است که اخیرا در مراسم اختتامیه رویداد بین‌المللی هفته صنایع‌دستی ایران مورد تجلیل قرار گرفت و حدود پنج سال با تلاشی طاقت فرسا و علاقه ای فراوان در جنوبی ترین و محرومترین نقطه استان کرمان مشغول هدایت و سرو سامان دادن به زنجیره ای از اشتغال افراد است.

جرقه ای که شعله اشتغال را روشن کرد

از کرمان ۶۰۰ کیلومتر که به سمت جنوب طی مسیر می کنی به دهستان رمشک نام شهری در بخش چاه دادخواه شهرستان قلعه گنج می رسی، منطقه ای با ظرفیت های خدادادی اعم از منابع زیرزمینی و روزمینی بسیار که به دلایل مختلف از قافله توسعه و رفاه عقب مانده است.

شهرستان قلعه گنج از سال ۹۳ با واگذاری به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به عنوان شهر پایلوت اجرای ایده شهر نمونه اقتصاد مقاومتی معرفی شد و طرح های متعددی در حوزه های مختلف به منظور توانمندی مردم این منطقه اجرا شده یا در دست اقدام است.

این بانوی کارآفرین استان کرمان از حکایت ورود تقریبا اتفاقی‌اش به حوزه صنایع دستی این چنین می گوید: من اهل شهرستان بم هستم که از سال ۹۴ همراه با شروع طرح های اقتصاد مقاومتی بنیاد مستضعفان به شهرستان قلعه گنج منتقل و در پست مدیر داخلی در هتل کپری پارسیان این شهر مشغول به کار شدم.

وی می افزاید: مدتی که در هتل کپری قلعه گنج مشغول بودم، متوجه ظرفیت بسیار مناسب تولید صنایع دستی حصیری در میان جامعه محلی منطقه شدم که تا آن زمان به آن توجه چندانی نشده بود و فعالیت متمرکز و ساماندهی شده ای در آن دیده نمی شد و این در حالی بود که گردشگران خارجی شوق زیادی به صنایع دستی حصیری نشان می دادند و همین جرقه ای در ذهن من برای آغاز کارآفرینی و اشتغال بود.

ورود به بازارهای جدید و ایده های نو

قلندری با بیان اینکه حصیربافی در شهرستان قلعه گنج پیشینه ای هزار ساله دارد خاطر نشان می کند: در منطقه تا قبل از سال ۹۵ به دلیل تک محصولی بودن، فقط تولید حصیر زیرانداز یا بهتر بگویم «کپاش» به زبان محلی فقط بازار بومی و محلی داشت و در رفت و آمد روستاییان به هتل متوجه هنر حصیربافی مردم منطقه شدم و تحقیقات بسیار گسترده ای روی بازار و تنوع تولید و کاربردهای حصیر در زندگی مدرن شهری انجام دادیم.

وی تصریح کرد: در نخستین تلاش برای اشتغالزایی در شهرستان قلعه گنج، نخستین کارگاه بازآموزی و احیای حصیر را در روستای سهرانی از توابع رمشک با ۱۵ نفر شروع کردیم که با برپایی یک غرفه در هتل وسایل بافته شده حصیری را گرچه از کیفیت بالایی برخوردار نبود به فروش می رساندیم.

بانوی کارآفرین صنایع دستی کرمان ادامه می دهد: در سال ۹۶ با ۲۰۰ تولیدکننده کار را با جدیت بیشتر و آموزش های بهتر پیش بردیم که با حمایت مهندس سعیدی کیا ریاست وقت بنیاد مستضعفان در اولین نمایشگاه صنایع دستی استان کرمان شرکت کردیم و ورود به بازار های جدید و ایده های نو و خلاقانه دستاورد آن بود.

وی با اشاره به موفقیت در گام های ابتدایی کارآفرینی صنایع دستی در مناطق محروم قلعه گنج می گوید: پس از آن آموزش را روستا به روستا شروع کردیم؛ برای آموزش ها از هنرمندان روستایی و محلی استفاده کردیم که باعث شد زودتر به جواب برسیم.  

قلندری تاکید می کند: بتدریج تقریبا کل حوزه رمشک و زیر دامنه دهستان مارز و بخشی از بلوچستان را تحت حمایت قرار دادیم و تمامی محصولات را از تولید کننده می خریدیم، اما به جایی رسیدیم که حجم تولید صنایع دستی تقریبا چندین برابر بازارهایی بود که ما داشتیم و این سبب شد از سال ۹۷ مردم بومی منطقه خودشان از طریق فضاهای مجازی به بازار دسترسی پیدا کنند.

وی می افزاید: در حال حاضر علاوه بر تولیدکننده ها، حدود ۵۰ نفر فعال در زمینه خرید و فروش صنایع حصیری داریم که اکثر آنان اهل منطقه و روستاییان هستند و افرادی که هر ماه منتظر واریزی یارانه بودند، اکنون هر خانوار درآمدی بین هفتصد هزار تومان تا سه میلیون تومان برابر با ۲۰ برابر یارانه ماهانه را دارند و  تعدادی از افراد بیمه هم هستند.

تولیداتی که از قلعه گنج به خارج کشور می رود

بانوی کارآفرین صنایع دستی تاکید می کند: زنجیره ای که زیر نظر بنده فعالیت می کند ۱۵۰ نفر است و هم اکنون تولید کننده های حصیر در قلعه گنج و مناطق پیرامونی به بیش از یک هزار نفر در منطقه قلعه گنج رسیده که دربین آنها از افراد هشتاد ساله و کودکان ۱۰ ساله نیز وجود دارند.

وی بیان داشت: سال ۹۹ با وجود شیوع ویروس کرونا و ایجاد محدودیت های کسب و کار، به طور متوسط روزانه چندهزار محصول تولیدی روستاییان از انواع مختلف از طریق پست به سراسر کشور ارسال شد و در مدت زمان کوتاهی صنایع حصیری قلعه گنج به بازارهای خارجی در کشورهایی نظیر قطر، عمان و جمهوری آذربایجان راه پیدا کرد.  

قلندری بیان می کند: به دلیل اینکه درخت خرما و نخیلات در شهرستان قلعه گنج به وفور یافت می شود، در بحث تامین مواد اولیه حصیربافی، هیچ گونه هزینه ای برای تولید کننده ندارد و تمام مواد اولیه آن به صورت رایگان تهیه می شود؛ تنها فروش به عهده ما در شرکت تعاونی اهورایی رمشک کلات گنج است.

وی با اشاره به نهادینه شدن تولید صنایع دستی در منطقه تاکید کرد: انواع ظروف آشپزخانه شامل جاشکلاتی و جاقندی، انواع سبد میوه، لباس، نان، سبزی و سبد خرید، سفره و زیر قابلمه ای، جعبه میوه و نان، انواع کاورهای گلدان، زیرانداز و غیره با استفاده از حصیر و مواد طبیعی تهیه می شود که بهترین جایگزین محصولات آلاینده پلاستیکی و شیشه ای است.

الگوی زنجیره تولید صنایع دستی

این بانوی کارآفرین کرمانی تصریح می کند: تولیدات صنایع دستی از نمونه های بارز اقتصاد مقاومتی در شهرستان قلعه گنج است که تحول عمیق و ماندگاری برای مردم کم برخوردار منطقه پدید آورده است و به همین دلیل در حوزه کارآفرینی در کشور نمونه و تجلیل شدم.

وی تاکید می کند: زنجیره شکل گرفته صنایع دستی مردم منطقه بسیار باارزش است و الگویی برای دیگر جوامع در مناطق کشور شده و کارگاه های پیشرفته ای برای توسعه و به روز آوری تولیدات حصیری نیز ایجاد شده اند.

قندری اظهار داشت: کشور و استان ما سراسر ذخیره و پتانسیل است که با شناخت و برنامه ریزی صحیح می توانیم ضمن ایجاد اشتغال درآمدزایی مناسبی بویژه در مناطق روستایی و محروم داشته باشیم؛ شاید من هم در ابتدای کار تصور نمی کردم روزی یک هزار نفر در قلعه گنج به زنجیره تولید صنایع دستی بپیوندند، اما امروز شبکه موفقی از تولید در روستا تا مصرف در خارج از کشور شکل گرفته که بسیار امیدوار کننده است.

سرمایه گذاران پشتیبان حوزه صنایع دستی حمایت می شوند

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان نیز در این باره گفت: خانم اکرم قلندری از کارآفرینان برتر حوزه صنایع دستی استان اخیرا در مراسم اختتامیه رویداد بین‌المللی هفته صنایع‌دستی ایران و تقدیر از کارآفرینان فعال صنایع‌دستی کشور به عنوان کارآفرین برتر صنایع‌دستی تقدیر شد.

کاظم حسین زاده افزود: این بانوی کارآفرین با احیای رشته حصیربافی و ایجاد اشتغال برای یک هزار نفر در منطقه محروم قلعه گنج، گام ارزشمندی در اشتغالزایی برداشته است که الگویی برای سایر افراد علاقه مند می تواند باشد.

وی با اشاره به حمایت از تولید و کارآفرینی صنایع دستی تاکید کرد: آمادگی داریم از افرادی که حاضر به سرمایه گذاری در حوزه صنایع دستی درقالب پشتیبان مشاغل خانگی، اشتغالزایی روستایی و عشایر باشند حمایت کنیم.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان تصریح کرد: در رشته حصیربافی، مطالعه، طراحی و نمونه سازی محصولات متناسب با سلیقه بازار مصرف آغاز شده است و پس از تولید نمونه های اولیه، برای آموزش علاقه مندان برنامه ریزی خواهد شد.

وی ادامه داد: ۹۳ میلیارد و ۵۴۰ میلیون ریال تسهیلات طی سال گذشته به هنرمندان صنایع‌دستی استان کرمان پرداخت و از محل مشاغل خانگی، روستایی و عشایری و همچنین معین‌های اقتصادی برای ۶۵۰ نفر شغل ایجاد شد.

حسین زاده اظهارداشت: ۶۰۴  هنرمند صنایع دستی استان کرمان سال گذشته برای دریافت تسهیلات به مبلغ ۱۱۵ میلیارد و ۱۹۰ میلیون ریال به بانک های عامل معرفی شدند که نسبت به سال ۹۸ از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است.

استان کرمان دارای حدود ۷۰ هزار هنرمند و صنعتگر در ۱۰۰ رشته صنایع‌دستی است که بیشتر آنان به صورت خانگی فعالیت می‌کنند.