سیاست کاهش تعهدات ایران منطبق با برجام است

روزنامه جام جم سه‌شنبه ۱۲ مرداد در گفت وگو با مارک فینو سخنگوی پیشین وزارت خارجه فرانسه می آورد: دور ششم مذاکرات وین در حالی روز یکشنبه ۳۰خرداد پایان یافت که برای شروع مذاکرات در دور هفتم زمانی مشخص نشده‌است. اگرچه مذاکرات وین پس از سرکار آمدن دولت سیزدهم در کشورمان از سرگرفته می‌شود اما مقامات کاخ‌سفید و بازیگران اروپایی طی روزهای اخیر با تاکید بر مواضعی مانند عدم ارائه تضمین در خصوص آینده برجام و عدم رفع تحریم‌های مغایر با برجام، چشم‌انداز روشنی را از مذاکرات و خروجی آن ترسیم نکرده‌اند. جمهوری اسلامی ایران نیز تاکید کرده‌است تا زمان تامین‌نشدن خواسته‌های حقوقی و منطقی خود، حاضر به انجام تعهدات برجامی نخواهدبود.

در خصوص آخرین وضعیت مذاکرات وین و سرنوشت توافق هسته‌ای، جام‌جم گفت‌وگویی با مارک فینو، سخنگوی پیشین وزارت خارجه فرانسه انجام داده‌است. وی در حال حاضر مدیر بخش عدم اشاعه در مرکز سیاست امنیتی ژنو (GCSP) است.

وزیر خارجه فرانسه اخیرا مدعی شده‌است اگر گفت‌وگوهای وین با تاخیر مواجه شود، احتمال نتیجه گیری در مذاکرات وین و احیای برجام به خطر می‌افتد. ارزیابی شما از مواضع اخیر فرانسه چیست؟
این موضع گیری و اظهار بی‌حوصلگی در خصوص مذاکرات وین، با ادعای پاریس در خصوص تلاش جدی برای احیای توافق هسته‌ای در تضاد و مغایرت است. گرچه در صورت شکست مذاکرات و توقف آنها، تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران تعلیق نمی‌شود اما باید تاکید کنم دیگر بازیگران از جمله آمریکا و تروییکای اروپایی نیز در صورت شکست مذاکرات ضرر خواهند کرد. بنابراین باید به گونه‌ای سخن گفت که گویا فقط ایران در این مورد به دلیل عدم رفع تحریم‌ها متضرر می‌شود.
 فرانسه نه تنها در مذاکرات اخیر، بلکه در مذاکرات منتهی به برجام در بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۵ میلادی نیز مواضع تندتری نسبت به سایر کشورهای اروپایی داشت. حتی امانوئل مکرون یک بار موضوع مشارکت سعودی‌ها را در مذاکرات مطرح کرد که در نهایت ناچار به عقب‌نشینی در این خصوص شد.
هنوز برای ما نیز سوال است که آیا مکرون واقعا انتظار داشته حمایت دیگر اعضای کمیته مشترک برجام برای افزایش تعداد کشورهای توافق کننده را به دست بیاورد؟ (که قطعا محاسبه‌ای نادرست بوده‌است) شاید منظور مکرون این بوده که در صورت احیای برجام، می‌توان از بازیگرانی خارج از کمیته مشترک برجام نیز جهت مذاکرات بیشتر در ابعاد دیگر استفاده کرد. در هر حال، آنچه مسلم است این‌که خروج دولت آمریکا از توافق هسته‌ای در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ضربه‌ای به امنیت اروپا بود. بنابراین، احیای توافق هسته‌ای برای اروپا نیز اهمیت زیادی دارد. به همان نسبت، احیا نشدن آن نیز برای کشورهای اروپایی هزینه‌ساز است.

 واشنگتن و کشورهای اروپایی خواهان گنجاندن بندی در توافق جدید برای ادامه مذاکرات در ارتباط با مسائل موشکی و منطقه‌ای هستند که البته از سوی جمهوری اسلامی ایران نیز کاملا مردود اعلام شده‌است. نظر شما در خصوص ادعاهای مطرح شده درباره فعالیت‌های موشکی ایران چیست؟
در مورد برنامه موشکی ایران و ارتباط آن با برجام نکته‌ای وجود دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. مفاد مربوط به برنامه موشکی بالستیک ایران بخشی از قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل است که برجام را تأیید می‌کند اما بخشی از خود توافق هسته‌ای نیست. شورای امنیت می‌تواند به لحاظ نظری قطعنامه‌ای در مورد مقررات برنامه موشکی ایران تنظیم و تصویب کند اما در حقیقت هیچ توافقی بین اعضای دائم شورای امنیت وجود نداردکه ایران با انجام آزمایش‌ها و فعالیت‌های موشکی خود، برجام را زیر پا گذاشته‌است.
از سوی دیگر، مذاکراتی که بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ میلادی صورت گرفت، ناظر بر مساله هسته‌ای ایران بود. انتظار اوباما این بود که به محض تعلیق تحریم‌های ایران از طریق توافق هسته‌ای، مذاکرات بر سر ابعاد دیگر(موضوعات موشکی و منطقه‌ای) آغاز شود اما ایران این موضوع را نپذیرفت. در هر حال، مطابق سند توافق هسته‌ای، فعالیت‌های موشکی جمهوری اسلامی ایران ناقض برجام نیست.

 بازیگران آمریکایی و اروپایی در صورت‌بندی مذاکرات وین مدعی هستند که ایران نیز ناقض کلیت توافق هسته‌ای است و در مسیر احیای برجام، باید به مانند آمریکا اقدامات مهمی را برای احیای توافق صورت دهد. آیا به لحاظ حقوقی، ایران و آمریکا هر دو ناقض برجام محسوب می‌شوند یا ادعای مقامات غربی در این خصوص مخدوش است؟
ایالات متحده آمریکا به صورت رسمی از برجام خارج شده‌است اما تصمیمات ایران برای کاهش اجرای تعهدات خود با روح برجام براساس اصل مقابله به مثل (عمل متقابل) که اتفاقا با متن برجام نیز سازگار بوده، صورت گرفته‌است. پس در اینجا طرف ناقض توافق آمریکاست. تصور می‌کنم اکنون تلاش بیشتری در همه طرف‌ها برای ارائه تضمین‌های متقابل قوی برای رعایت مفاد برجام در آینده مورد نیاز است. راه حل‌های فنی زیادی برای ارائه این تضمین‌ها وجود دارد و آمریکا و بازیگران اروپایی نیز باید آن را بپذیرند. در هر حال، توافق نهایی به دلیل پیچیدگی موضوعات مورد بحث به تعویق افتاده‌است اما باید این گره‌ها را حل کرد.