شرایط وخیم آوارگان سوری در کشورهای همسایه

منابع رسانه‌ای در روزهای اخیر از حمله شماری از شهروندان ترکیه به محل اسکان پناهجویان سوری در آنکارا خبر دادند.

روزنامه «القدس العربی» دو روز پیش در این باره اعلام کرد که یک جوان ترکیه‌ای که در درگیری با یک پناه‌جوی سوری مجروح شده بود، جان باخته و به همین دلیل گروهی از شهروندان ترک با حمله به محله "آلتین داغ" که محل زندگی پناه‌جویان سوری در آنکارا، است، به خانه، محل کار و خودروهای پناه‌جویان سوری آسیب وارد کردند.

شامگاه سه‌شنبه گذشته در محله آلتین داغ آنکارا، پایتخت ترکیه مشاجره‌ای بین دو جوان ترکیه‌ای و یک پناه‌جوی سوری رخ داد که این مشاجره به یک درگیری فیزیکی تبدیل شد و یکی از جوانان ترکیه‌ای به شدت مجروح گردید. پس از آن شب، اعلام شد که این جوان ترک بر اثر جراحات وارده، جان خود را از دست داده است.

منابع امنیتی ترکیه پیشتر هشدار داده بودند، با بروز چنین اختلاف‌هایی احتمال به وجود آمدن درگیری‌های گسترده هست و آتش خشم قومی و قبیله‌ای در میان همه طرف‌ها روشن می‌شود.

با آغاز بحران سوریه در اسفندماه سال ۱۳۸۹ که به سرعت به جنگ بین المللی و دخالت کشورهای غربی – عربی، ترکیه و همچنین رژیم صهیونیستی تبدیل شد، ۱۲ میلیون نفر از جمعیت ۲۳ میلیون و پانصد هزار نفری سوریه آواره شدند که حدود ۶ میلیون و پانصد هزار نفر از آنها، آواره خارج مرزها و حدود ۵ میلیون و پانصد هزار نفر دیگر نیز در خاک این کشور آواره شدند.

از شمار پناهجویان سوری که به خارج مرزهای این کشور رفتند، حدود ۳ میلیون و پانصد هزار نفر وارد خاک ترکیه شدند که تا سال ۲۰۱۶ صدها هزار نفر آنها توانستند خاک این کشور را به سمت اتحادیه اروپا ترک کنند، ولی طی توافقی که میان آنکارا با این اتحادیه در سال ۲۰۱۶ حاصل شد، مقر گردید که ترکیه با دریافت بودجه از اتحادیه، مانع عبور پناهجویان سوری به خاک اروپا شود.    

بر اساس داده‌های اداره کل مهاجرت ترکیه در سال ۲۰۱۹، این کشور میزبان ۵ میلیون و ۹۰ هزار و ۲۴۹ خارجی از ۱۹۲ کشور مختلف جهان شد. از این تعداد ۳ میلیون و ۶۹۵ هزار و ۹۴۴ نفر اتباع سوریه هستند که تحت حفاظت موقت می‌باشند، ۱ میلیون و ۷۰ هزار و ۱۴۴ نفر با داشتن دفترچه اقامت در ترکیه اسکان گزیده‌اند و ۳۲۴ هزار و ۱۶۱ نفر با استقرار در ترکیه، تقاضای پناهندگی کرده و خواهان اسکان در کشور سومی هستند.

هرچند شرایط پناهجویان سوری در داخل این کشور نیز مناسب نبود، ولی این پناهجویان حداقل در داخل کشور خود و در مناطق امن سکنی داشتند و بسیاری از مدارس شهرهای سوریه و یا مراکز تعبیه شده برای پناهجویان، محل اقامت آنها بود، اما در خارج از سوریه اوضاع بسیار فرق داشت و پناهجویان مجبور بودند تا در اردوگاههایی که دولت های همسایه سوریه تاسیس کرده اند، اقامت کنند.

در سال های اخیر داستان های و حکایت های وحشتناکی از اردوگاه های پناهجویان سوری به ویژه در ترکیه، هرچند به صورت محدود منتشر شده که نشان دهنده اوضاع اسفبار این پناهجویان به ویژه زنان و دختران دارد.

«رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری ترکیه که در روزهای اول آوارگی سوری ها از آنها استقبال می کرد، با گذشت چند سال از اقامت پناهجویان و افزایش اعتراض شهروندان ترکیه، دستور داد که تشویق و امکانات ویژه‌ای در اختیار پناهجویان سوری قرار بگیرد تا به کشور خود بازگردند.

رئیس جمهوری ترکیه٬ در سال های قبل حتی پیشنهاد کرده بود که به آن دسته از پناهجویان سوری که دارای تحصیلات و مهارت‌های بالا هستند٬ شناسنامه و حق شهروندی ترکیه داده شود، اما پیشنهاد او در همان زمان با مخالفت قاطعانه «دولت باغچلی» و دیگر سران گروه‌های ملی‌گرای ترکیه روبرو شده بود، اما حالا کار به جایی رسیده که خود اردوغان نیز تمایل دارد٬ راه‌هایی برای تشویق پناهجویان سوری به ترک ترکیه پیدا شود.

پایگاه اینترنتی «دموکرات خبر» در گزارشی به اشاره به اقامت بیش از ۳ میلیون پناهجوی سوری در ترکیه اعلام کرد که حضور این پناهجویان در ترکیه در سال های گذشته با واکنش‌های اجتماعی و سیاسی متفاوتی روبرو شد؛ در برخی از استان‌های ترکیه٬ مردم معتقدند که به خاطر حضور پناهجویان سوری٬ نرخ اجاره مسکن به شکل اغراق‌آمیز و غیرمنطقی بالا رفته و علاوه بر این٬ در برخی از محلات نیز تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی، موجب بروز تنش و مشکلات کوچک و بزرگ میان شهروندان ترکیه و پناهجویان سوری شده است.

در استانبول نیز بارها تعدادی از شهروندان ترکیه‌ای به فروشگاه‌های سوری ها حمله کرده اند، چرا که ترکیه‌ای‌ها معتقدند که سوری‌ها مشاغلشان را اشغال کرده‌اند، آن هم در زمانی که ترکیه با رکود اقتصادی مواجه است.

بنا بر گزارش هایی که وزارت کشور ترکیه منتشر کرده، اغلب پناهجویان سوری در استان‌های مرزی «شانلی اورفا، گازی عنتاب، هاتای و کلیس» زندگی می‌کنند، اما بخش قابل توجهی از آنان نیز در استانبول، آنکارا و دیگر استان‌های ترکیه به سر می برند.

پناهجویان سوری در لبنان نیز وضعیت اسفباری دارند؛ بنا بر نتیجه تحقیقات جدید «یونیسف» (صندوق کودکان سازمان ملل) که اخیرا منتشر شده، در مجموع ۷۷ درصد خانوارهای لبنانی غذا و یا پول کافی برای خرید غذا را ندارند و این رقم در بین پناهجویان سوری که شمار آنها به بیش از یک میلیون نفر در لبنان می‌رسد، به ۹۹ درصد رسیده است.

در اردن نیز شرایط برای پناهجویان سوری که پیش از این شمار آنها یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر قید شده، به همین منوال می باشد و اوضاع این پناهجویان اصلا مناسب نیست.

اما در زمان کنونی که شرایط امنیتی سوریه به برکت مجاهدت های رزمندگان جبهه مقاومت اسلامی و ارتش سوریه که منجر به شکست گروه تروریستی «داعش» در سال ۱۳۹۶ و شمار دیگری از گروه های مشابه با آزادسازی بیش از ۷۰ درصد خاک سوریه از دست تروریست ها گردیده، برای بازگشت پناهجویان مهیا می باشد.

«حسین مخلوف» وزیر امور داخلی و محیط زیست سابق سوریه چندی پیش اعلام کرد که تعداد پناهجویان سوری که به کشورشان بازگشته اند، به یک میلیون نفر رسیده است.

وی گفته بود، «بیشتر پناهجویان که به وطن خود بازگشته اند، از لبنان آمده اند. بازگشت یک میلیون سوری به کشور تکمیل کننده پیروزی است که ارتش این کشور بر تروریسم رقم زد. هر شهروند سوری که به کشور باز می گردد با استقبال وزارتخانه های مربوطه روبرو می شود و این نهادها در خدمت سوری ها هستند و نیازهای آنها را برآورده می کنند.

در همین پیوند «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه در ابتدای مرداد ماه در دیدار با نماینده ویژه رئیس جمهوری روسیه گفته بود که دمشق در تلاش برای فراهم کردن شرایط بازگشت پناهجویان است.

بشار اسد اضافه کرد که سوریه به صورت مداوم در راستای بازگرداندن پناهجویان از طریق بازسازی زیرساخت‌هایی که تروریست‌ها ویران کردند، تلاش می‌کند. دولت سوریه به دنبال بازگرداندن امنیت و ثبات در مناطق آزاد شده بوده تا پناهجویان سریعتر بتوانند به شهرها و روستاهای خود بازگردند.

از سوی دیگر "فیصل مقداد" وزیر خارجه سوریه نیز در کنفرانس مشترک با نماینده رییس جمهوری سوریه گفت که فشار کشورهای غربی در مسیر بازگشت پناهجویان سوری به کشورشان، ایجاد مانع کرده است.

به نوشته خبرگزاری رسمی سوریه، (سانا) وزیر خارجه این کشور گفت که اهداف سیاسی در پشت صحنه این اقدام کشورهای غربی قرار دارد و در ادامه آن را بر خلاف اهداف و اساسنامه سازمان ملل دانست.

فیصل مقداد افزود: «برخی سازمان‌های بین‌المللی در تشویق سوری‌ها برای عدم بازگشت به کشور و تصویرسازی گمراه کننده از سوریه سهیم هستند، در حالیکه دولت دمشق تلاش گسترده‌ای برای بازگشت پناهجویان و آماده‌سازی شرایط با کمک کشورهای دوست و سازمان ملل انجام داده است».

وزیر خارجه سوریه تأکید کرد: «کشورهایی که در راستای سیاسی کردن موضوع پناهجویان سوری کار می‌کنند، همان‌هایی هستند که سوریه را در معرض محاصره ظالمانه اقتصادی قرار داده‌اند که در رأس آن‌ها آمریکا و اتحادیه اروپا هستند».

هم اکنون انتظار است که پناهجویان سوری با کمک سازمان های بین المللی به کشور و خانه و کاشانه خود باز گردند، کاشانه ای که سال ها توسط گروه های تروریستی مورد حمایت جبهه غربی – عربی – صهیونیستی و ترکیه به آتش کشیده شد، ولی با مجاهدت های رزمندگان جبهه مقاومت اسلامی و ارتش سوریه آزاد شد و باید به دست خود سوری ها آباد شود و رنج و مشقت چند ساله آنها به آرامش تبدیل شود.