ابوالفضل ورمزیار در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به آنکه دلیل رسالت هر دینی تلاش بر افزودن معرفت انسان جهت گام برداشتن در مسیر سعادت است خاطرنشان کرد: در سطر سطر کتب آسمانی تمامی ادیان الهی می‌توان خواست و اراده حق‌تعالی برای معرفت‌بخشی به بندگانش را جهت حرکت در مسیر صحیح و همسو با معنای دقیق انسان و انسانیت مورد رصد قرار داد.
وی ادامه داد: مفاهیمی مانند مروت، فتوت، دستگیری، مهربانی، ایثار، مقاومت، احترام گذاشتن، عشق ورزیدن، و نظایری از این‌دست؛ هر یک به‌تنهایی می‌تواند به‌عنوان صفت ممیزه انسان، او را در مسیر سعادت، راه رستگاری و قرب پروردگار قرار دهد. به‌همین سبب است که چنین مفاهیمی در کتب آسمانی تمامی ادیان الهی توصیه و تاکید شده‌است.
نویسنده نمایشنامه «علی‌نامه» خاطرنشان کرد: همین مهم است که باعث شده به دلیل ریشه‌دار بودن هنر تئاتر در آئین و رفتارهای آئین‌مند انسان‌ها، شاهد بیشترین بازتاب و بروز و ظهور چنین مفاهیم معرفت ساز و هویت‌بخش انسانی در قالب داستان‌ها و موضوعات محوری نمایش‌ها هستیم .
آیین؛ راز جریان سازی، فرهنگ‌سازی و تعالی هنر تئاتر است
این پرده‌خوان پیشکسوت و مقتل‌خوان نامدار با اشاره به آنکه آئین و رفتارهای آئینی در تاروپود زندگی تمامی انسان‌ها پیچیده شده‌است و حتی در آداب نشست‌وبرخاست، صحبت کردن و یا غذا خوردن او می‌توان بسیاری از رفتارهای آئینی را رصد کرد تصریح کرد: درست به‌سبب همین اشتراک و درهم‌تنیدگی مفهوم آیین و زندگی انسان‌هاست که نمایش‌ها و خرده روایت‌های نمایشی مبتنی بر مبانی آئینی و مذهبی بیشترین اقبال و اثرگذاری را بر عموم مردم در سراسر جهان داشته و دارند. این خود راز جریان سازی، فرهنگ‌سازی و تعالی هنر تئاتر است. هنری که ریشه‌های آن از مفاهیم آئین و نمایش‌های آئینی تغذیه می‌شود.
قدرت و جایگاه رفتارها و کنش‌های آئینی بر مردمان آئین‌مند به‌حدی است که یک نمایش آئینی قدرت اثرگذاری اش می‌تواند بیشتر از صدها خطابه و سخنرانی باشد درک، دریافت و همذات‌پنداری مخاطب با رفتارهای آیینی و نمایشی بسیار بیشتر از قرار گرفتن او به‌عنوان مخاطب در مواجهه با یک خطابه و سخنرانی است. چراکه انسان در مواجهه با نمایش‌های آیینی خود را جزء جدایی‌ناپذیر از آن رفتار آیین‌مند و دخیل در پیشبرد آن رویداد و رخداد نمایشی مبتبی بر مبانی آیینی و مذهبی می‌بیند. اما در سخنرانی و خطابه او تنها یک شنونده محض است و از قدرت کُنش‌گری عاری است.
آشنایی مخطاب با مضامین دینی باعث شده تئاتر دینی بی‌نیاز از رمزگشایی مفاهمیش باشد
این مدرس دانشگاه و پژوهشگر عرصه نمایش‌های آیینی با طرح این پرسش که مگر رسالت تئاتر دینی چیزی فراتر از انتقال پیام معنویت و معرفت به انسان است؟ یادآور شد: در مواجهه با این پرسش در نخستین سخن باید چنین پاسخ داد که انتقال مفاهیم معرفتی و معنوی با آموزه‌ها و انگاره‌های دینی و مذهبی جزء جدایی‌ناپذیر از اهداف و رسالت‌های هر دین، پیامبرش، کتاب آسمانی و پیروان آن مذهب است.
این نقال پیشکسوت و علی‌نامه‌خوان نامدار کشورمان ادامه داد: پس می‌توان به‌راحتی به این مسئله پی‌برد که تئاتر دینی هدفمند بهترین ابزار انتقال پیام معرفت و معنویت به مخاطبان است. چراکه از ابزاری بهره می‌برد که ذهن تمامی مخاطبان با آن مفاهیم آشنایی ابتدایی دارد. پس هنرمند در تئاتر دینی نیازی به رمزنگاری و رمزگشایی برای دریافت هرچه بهتر مفاهیم موجود در اثرش برخلاف دیگر گونه‌های تئاتری وجود ندارد.
زیبائی‌شناسی و معناشناسی دو گام مهم در ارتباط گیری مخاطب با تئار دینی است
ورمزیار با تاکید بر آنکه ذکر این نکات لازم بود تا در مبحث آسیب‌شناسی تئاتر دینی بتوان با اتکا به همین گفته‌ها به مهم‌ترین آسیب حوزه نمایش‌های مذهبی و تئاتر دینی دست یافت تصریح کرد: آن نکته سست بودن پایه‌های چنین آثاری در مسئله هدفمندی و تکیه‌بر شعار و کلیشه‌هایی است که این خود نه‌تنها باعث فاصله مخاطب با چنین آثاری شده که در جایگاه تأثیرگذاری نیز بیشتر اثرات منفی داشته است.
نویسنده نمایشنامه «آندلوس، تیغ برهنه» با بیان آنکه یکی از اصلی‌ترین استوانه‌های ارتباط و همذات‌پنداری مخاطب با آثار تئاتری بر اصول زیبائی‌شناسی و معناشناسی چنین آثاری استوار است اظهار داشت: اثری که بهره‌مند از زیبایی، لطافت و درعین‌حال پرمغز و معنی در انتقال مفاهیم انسانی باشد، بیشترین اقبال را از سوی مخاطبان با خود به‌همراه خواهد داشت.
تکیه بر شعار و کلیشه به جای تاکید بر هدفمندی
این مدرس دانشگاه با طرح این پرسش که آیا می‌توان چیزی فراتر از زیبایی، لطافت، بیان نکته‌های معرفتی و هدایت‌بخش در مسیر سعادت انسان را در موضوعات و مفاهیم دینی و مذهبی دریافت؟ خاطرنشان کرد: پر واضح است که به‌سبب همین سرشاری و لبریزی مبانی دینی و مذهبی از مبانی معرفتی و معنوی و درعین‌حال عدم لزوم معرفی و شناساندن این ویژگی‌ها به مخاطبان به دلیل قرابت و آشنایی تمامی مردمان دین‌مدار با اصول اعتقادی و مذهبی موجود در آموزه‌های دینی، کار هنرمندان در هدفمندی و جریان‌سازی تولید آثار تئاتر دینی بسیار ساده‌تر از دیگر کارگردان‌هایی است که در شاخه‌های مختلف تئاتر مشغول فعالیت هستند.
ورمزیار در پایان تصریح کرد: شاید همین مسئله به‌ظاهر ساده باعث شده که هنرمند فعال در عرصه تئاتر دینی به سبب سهل و ساده بودن چنین مواردی خود را از ساخت هویتی هدفمند در روایت نمایش و تلاش برای جریان‌سازی تئاتر دینی فارغ کرده باشد، که حاصل آن به دست آویختن به کلیشه‌ها و تکرار شعارهای مستمر شده‌است. کلیشه‌ها و شعارهایی که ثمره آنها نه تنها اقبال و استقبال مخاطبان نبوده که به دوری و فاصله گرفتن آنها از چنین آثاری منتج شده‌است.
نظر شما