به گزارش ایرنا، گمیش تپه در واپسین روز های اسفند ۹۷ بر سر زبان های افتاد. گمیشان یا گمیش تپه در محاصره سیل درآمد و این خبر به سر خط رسانه های مجازی ، مکتوب و شبکه های اجتماعی تبدیل شد و نام گمیش تپه و گمیشان بارها و بارها در بنگاه های اطلاع رسانی تکرار شد تا برخی ویژگی های این شهر تاریخی شناخته شود.
سیل ویرانگر میلیاردها خسارت برجای گذاشت و جان هشت نفر را در گمیشان گرفت اما غبار تاریخ را از این شهر زدوده است.
گمیش تپه مرکز شهرستان گمیشان بیش از یک صد سال قدمت دارد و بر اساس مستندات تاریخی و اداری موجود سابقه ایجاد بلدیه و شهرداری در این شهر به سال ۱۳۰۹ بر می گردد و به گفته بسیاری از کارشناسان پس از تهران دومین شهرداری قدیمی کشور به گمیش تپه تعلق دارد و چند سالی است که ۲۹ مرداد که به روز تاسیس شهرداری ها در تقویم ملی ثبت شد به نام روز ؛ گمیش تپه ؛ نامگذاری شده است و پیگیری های اداری ثبت رسمی این روز در حال انجام است.
گمیش تپه هرچند جمعیتی کمتر از ۲۰ هزار نفر دارد اما به سبب ظرفیت های بیشمار حوزه گردشگری ، تاریخی ِویژگی های جغرافیایی و هم جواری با دریای خزر از جمله مهمترین شهرهای استان محسوب می شود که متاسفانه تاکنون توجه موثری به آن نشده است. نام محلی شهر گمیش تپه، کوموش دپه به معنی «تپه نقره‌ای» است که برای این نامگذاری دلایلی زیادی مطرح می کنند که اصلی ترین آن به یافت شدن سکه های نقره در پیرامون این شهر است .
گمیش تپه سبقه تاریخی جزیره آبسکون را با تاریخی هزار ساله یدک می کشد که در حدود چهارصد سال قبل به محلی برای اسکان ترکمن ها تبدیل شد و به زبان ترکمنی به کوموش دفه از آن یاد شد.
گمیش تپه مرکز شهرستان گمیشان در حاشیه سواحل خزر واقع شده است و در صورت اندک برنامه ریزی مدیران می تواند پیشران اشتغال و توسعه استان گلستان شود
چارقلی ،تنها ساحل ماسه ای گلستان
ساحل چارقلی در پنج کیلومتری جنوب گمیش تپه واقع است و تنها ساحل ماسه ای استان محسوب می شود، مهمترین ویژگی ساحل چارقلی نداشتن معارض ، ماسه ای بودن و ارتباط مستقیم با دریای خزر است که پتانسیل بی نظیری برای سرمایه گذاری محسوب می شود.
هرچند طرحی برای این ساحل پیش بینی شده تا مسائلی مانند ایجاد اشتغال از محل گردشگری ، گسترش آبزی پروری، طرح های جهاد کشاورزی، توسعه گردشگری و اکوتوریسم مد نظر قرار بگیرد اما همچنان این طرح در آغاز راه است.
بارزترین ویژگی های طرح تهیه شده توجه ویژه به حفظ محیط زیست و منابع طبیعی است و قرار است این طرح در محدوده ۵۰ هکتاری در سواحل چارقلی اجرا و در مرحله نخست امور اجرایی و عملیاتی در مکانی به وسعت پنج هکتار آغاز شده است، با نهایی شدن این طرح اشتغال در منطقه جهش چشمگیری خواهد داشت.
استان گلستان حدود ۱۰۰ کیلومتر ساحل دارد.
بهره مندی از ۲ گلفشان
گمیشان به سبب ویژگی های جغرافیای دارای ۲ گل فشان نفتلیجه و قارن یارق است. گِلفشان ها فرمولوژی یک مخروط پهن حدود پنج متر ارتفاع و چندصد متر قطر خارجی دارند که در بالای آن دریاچه کوچکی شکل یافته و همچون آتشفشان های کوچک از دهانه آنها آب شور به همراه گِل رُس و گاز با فشار و غلظت زیاد خارج می شود
گل فشان نفتلیجه در حدود ۲۰ کیلومتری شمال شهر گمیش تپه واقع شده است و از سه سال قبل به سبب رخدادهای زمین شناختی آب آن به رنگ بنفش درآمده است.
گِلفشان نفتلیجه و تشکیل حوضچه آب به رنگ بنفش در ۱۵ کیلومتری شهر مرزی و ترکمن نشین گُمیش تپه مرکز شهرستان گمیشان واقع در کرانه شرقی دریای خزر امکانی جدید و بدیع در گردشگری ایران است که می تواند به واسطه خاصیت درمانی، علاوه بر رونق گردشگری طبیعی پای علاقمندان به توریسم درمانی را هم به منطقه باز کند.
این روزها افرادی که به گلفشان نفتلیجه سر می زنند شاهد تغییر رنگ آب حوضچه پیرامونی آن به رنگ بنفش می شوند؛ موضوعی که فرایند اثبات وجود ید در اعماق دشت های گلستان را از آزمایشگاه های زمین شناسی و کانی شناسی خارج کرده و به دامن طبیعت کشانده است.
این رویداد علمی، آشکارا اثبات می کند سرمایه های خدادادی گلستان به درختان سرخدار و جنگل های هیرکانی دامنه های جنوبی و یا ماهیان خاویاری دریای خزر و خلیج گرگان محدود نمی شود و خوان گسترده پروردگار برای گلستان نشینان در اعماق چند هزار متری این دشت های وسیع نیز پراکنده است..
گمیشان دارای یک گِلفشان (محل خروج گِل همراه با گاز از زمین) با نام قارنیارق هم می باشد که چند برابر نفتلیجه وسعت دارد و در ۲۵ کیلومتری شرق گمیش تپه و در حوالی روستایی به نام سقر تپه واقع است و این اثر طبیعی نیز گردشگران بسیاری دارد.
معاون سرمایه گذاری و تامین منابع اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در خصوص این آثار طبیعی به اهمیت این عارضه ها در جذب گردشگر اشاره کرد و گفت: ساماندهی گِلفشان ها یکی از برنامه های جدی و محوری ستاد اقتصاد مقاومتی گلستان است اما تاکنون اقدامی برای رونق بخشی این مناطق در استان انجام نشده است.
مجید رحمانی اظهار داشت: اگر بخش خصوصی علاقمند به سرمایه گذاری در این بخش ها باشد به طور کامل از آن ها حمایت می کنیم اما تاکنون پیشنهادی برای فعالیت در این بخش توسط آنها ارائه نشده است.
تالاب بین المللی گمیشان
در غرب و شمال گمیش تپه آبگیر گسترده ای با نیزارهای انبوه قرار دارد که به نام تالاب بین المللی گمیشان معروف است.
تالاب بین المللی گمیشان یک زیستگاه منحصر به فرد با وسعت بیش از ۲۰ هزار هکتار است که ۱۴ هزار هکتار آن جز مناطق شکار، صید و تیراندازی ممنوع سازمان حفاظت محیط زیست است.
گمیشان یک تالاب ساحلی محسوب می شود و طیف گسترده ای از گونه های مختلف پرندگان همچون 'مرغابی، غاز، قو، پلیکان، باکلان، پرستوی دریایی، سلیم، کاکایی، چنگر، اگرت، خوتکا، گیلان شاه و تلیله' در فصول گوناگون سال به آن مهاجرت می کنند.
تعداد گونه های موجود که برای زمستان گذرانی یا زادآوری در تالاب هستند حدود ۱۱۰ گونه برآورد می شود.
علاوه بر این همه ساله تالاب میزبان تعداد زیادی از پرندگانی است که از نیمکره شمالی به مناطق جنوبی مهاجرت کرده و ماه ها در این مکان می مانند و مجددا برای جوجه آوری به وطن اصلی خود باز می گردند.
مهاجرت پرندگان از اواسط پاییز آغاز و گونه های مختلف از عرض های بالاتر و نواحی شمالی سیبری به تالاب بین المللی گمیشان می آیند.
در میان پرندگان آبزی چنگر فراوان ترین و غاز پیشانی سفید و پلیکان پا خاکستری کمیاب ترین و شاید ارزشمندترین پرندگان تالاب بین المللی گمیشان محسوب می شوند.
ضلع جنوبی تالاب بین المللی گمیشان به گرگان رود محدود می شود و قسمت شمال آن تا مرز جمهوری ترکمنستان ادامه دارد.
عمق این تالاب از ۲/۵ متر در قسمت شمال غرب تا یک متر در سایر قسمت ها متغیر است، این تالاب در سال ۱۳۸۱ از سوی کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین المللی به ثبت رسید.
پروژه پروش ماهی در قفس در دریا و سایت میگوی گمیشان
بهره‌مندی از حدود ۱۳۰ کیلومتر نوار ساحلی و دسترسی به پهنه آبی خلیج گرگان و دریای خزر فرصت مناسب توجه و استفاده از ظرفیتهای حوزه آبزی‌پروری و اجرای طرح‌های پرورش ماهی در قفس و پِن برای گلستانی‌ها است؛ ایده‌ای که سال‌های اخیر در گلستان مورد توجه قرار گرفته و توسعه آن با شتاب در حال انجام است .
۷۲ سازه پن (محوطه ای محصور شده با تور و متصل به کف دریا) و قفس در حال بهره برداری و یا ساخت در مناطق فرا ساحلی گمیشان هستند . مدیر ستاد اجرایی حضرت امام (ره) گلستان
از سرمایه گذاری هزار و ۷۹۰ میلیارد ریالی این نهاد در بخش شیلات خبر داد و گفت: ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) در استان گلستان برای پرداخت وام به فعالان این حوزه محدودیتی ندارد.
تنها مرکز پرورش میگوی شمال کشور در پنج کیلومتری ساحل گمیشان قرار دارد که از یک دهه پیش با استفاده از آب دریای خزر فعال است.
بر اساس مطالعات صورت گرفته شیلات گلستان، با بهره برداری از مجموع ۲ فاز در مجتمع میگو گمیشان به مساحت ۱۰ هزار هکتار و طی برنامه‌ای تا افق ۱۴۰۴، سالانه افزون بر ۱۷ هزار تن میگو در این استان تولید و بیش از ۱۰۰ میلیون دلار برای کشور ارزآوری خواهد داشت.
تا قبل از شیوع ویروس کرونا، کشورهای چین، ویتنام، امارات، هنگ کنگ، عمان و اسپانیا، عمده مقصد صادرات میگوی استان گلستان بودند.
تکاپوی ۱۵ ساله برای تحققق بندر تجاری گلستان در گمیشان
ساخت بندر تجاری در خواجه نفس گمیشان به عنوان نخستین بندر خصوصی کشور در زمینی به وسعت ۱۷۶ هکتار و با سرمایه گذاری اولیه هزار میلیارد ریال از دی ماه ۱۳۸۵ آغاز شد.
بر اساس مشاهدات خبرنگار ایرنا در یکسال گذشته راه های دسترسی درون کارگاه این پروژه، به‌سازی، مرمت و دارای روشنایی شده و کار احداث حوضچه و لاگون برای پهلوگیری کشتی در دست اجرا است.
استاندار گلستان پیشتر به ایرنا گفته بود گلستان تاکنون سهم زیادی در سواحل خزر برای ایجاد درآمدهای پایدار نداشته و به همین دلیل ساخت بندر تجاری برای رونق سواحل استان ضروری است.
هادی حق شناس افزود : بندرخواجه نفس با اهداف توسعه اقتصادی گلستان، اشتغالزایی در مناطق محروم، استفاده از توانایی های بالقوه استان و تقویت زیرساخت های ارتباطی کشور ایجاد می شود.بگفته وی ساخت یک اسکله، موج شکن غربی و شرقی و انجام عملیات لایروبی با آبخور حداقل پنج متر برای ورود شناورهای حداکثر پنج هزار تنی در فاز اول این بندر پیش بینی شده است.
بافت تاریخی گمیش تپه و دیوار تاربخی گرگان
نوع ساخت و بافت خانه های گمیش تپه در بافت تاریخی آن بسیار جذاب است. خانه های دو طبقه یا سبک روسی که قدمت ساخت آن به دروه قاجار می رسد
گمیش تپه بعد از گرگان، دومین بافت تاریخی و باارزش را در استان گلستان را داشته و فرم شیروانی بناها، سکوسازی و بهره گیری فراوان از چوب از ویژگی‌های برجسته معماری این شهر به حساب می‌آید.سبک معماری شهر به صورت معماری روسی بوده و قدمت بسیاری از بناهای تاریخی این منطقه به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی برمی گردد.تاکنون بیش از ۲۰ خانه قدیمی در گمیش تپه به ثبت ملی رسیده ولی حداقل ۶۰ خانه قدیمی در گمیشان وجود دارد که از مهمترین آنها می توان به خانه شیرمحمد لی و خانه خوزینی ها اشاره کرد
در سالیان اخیر به خانه های تاریخی گمیشان توجهی نشده است و صرفا به برخی از مالکان این خانه مبالغ اندک برای تعمیر پرداخت شده اس که در صورت سرمایه گذاری و تبدیل این واحد ها به مراکز بوم گردی امکان جذب گردشگر و توریست از اقصی نقاط کشور و ایجاد اشتغال پایدار ممکن است فارغ از این خانه های با ارزش بخشی از دیوار گرگان هم در این شهرستان واقع شده است
البته اهالی برخی روستاها مانند سقر تپه، قلعه جیق، آلتیم و کله‌پست با دست اندازی به بخشی از بستر و حریم این اثر تاریخی مبادرت به کشت گندم و جو در این محدوه نموده و با استفاده از تراکتور، ستون‌های (بنچ مارک) معرف حریم این اثر تاریخی را واژگون و یا جابه‌جا نمودند.علاوه بر آن، تردد کمباین و کامیون های سنگین حامل محصولات زراعی در کریدور دیوار دفاعی گرگان، آسیب های غیرقابل جبرانی را به این اثر چند هزار ساله وارد کرده است
مدیر پایگاه دیوار بزرگ گرگان در گفتگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت : به سبب برخی مشکلات و خلاهای قانونی، امکان برخورد با زارعانی که مبادرت به کشت جو و گندم در بستر یا حریم دیوار تاریخی گرگان می کنند وجود ندارد.
حمید عمرانی گفت : بر اساس قانون، کشاورزانی که دیوار گرگان و یا هر اثر تاریخی دیگری در املاک و زمین های آنها واقع است اجازه کشت دیم دارند و این موضوع از منظر قانونی جرم انگاری نشده است .
هرچند سیل هولناک سال ۹۷ و ۹۸ بسیاری از زیر ساخت های این شهر را تخریب کرد اما تزریق هزاران میلیارد ریال تسهیلات و کمک های بلاعوض و ویژه بینی مقام معظم رهبری برای رفع مشکلات اهالی این منطقه سبب شد تا برخی از مشکلات زیر ساختی اهالی این منطقه به ویژه در حوزه مسکن و زهکشی اراضی زراعای و لایروبی رودخانه های پیرامونی مانند گرگانرود پس از سال ها محقق شود .
ظرفیت های یاد شده صرفا بخشی از ظرفیت های گمیش تپه و شهرستان گمیشان است موضوعاتی همچون صنایع دستی ترکمن ، زیور آلات ، فرش بافی و نمد بافی ف بستر های مطلوب برای زراعت گیاهان شور زی و ده ها فرصت دیگر ،که در صورت برنامه ریزی و حمایت مدیران روز های درخشان تری در انتظار اهالی شهر نقره ای خواهد بود
شهرستان گمیشان با هزار و ۲۸۵ کیلومتر متر مربع مساحت در فاصله ۴۵ کیلومتری از گرگان مرکز استان گلستان و در کرانه شرقی دریای خزر قرار دارد.
گمیشان با افزون بر ۸۰ هزار نفر جمعیت از شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به شهرستان ترکمن، از شرق به شهرستان آق قلا و از غرب به دریای خزر محدود می‌شود.
نظر شما