تاثیر فرونشست روی آثار تاریخی اصفهان نیاز به تحقیق کلان دارد

لیلا ذاکر عاملی، روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: نمی‌توان بزودی در باره تَرَک‌های پدیده آمده روی برخی از بناهایک تاریخی قضاوت کرد.

وی اضافه کرد: بررسی آثار پدیده فرونشست روی بناهای تاریخی نیاز به کار تیمی و بین بخشی و اجرای طرح پژوهشی بزرگ در سطح مدیریت کلان دارد زیرا اداره میراث فرهنگی به تنهایی متولی موضوع فرونشست نیست و باید اطلاعات تخصصی  آن در یک کمیته علمی به اشتراک گذاشته و درباره آن تبادل نظر و هم‌افزایی شود.

وی، تشکیل کمیته علمی برای بررسی اثرات فرونشست زمین بر روی آثار تاریخی اصفهان را ضروری خواند و اظهار داشت: لازم است از دستگاه های اجرایی مختلف و مربوطه در این کمیته حضور داشته باشند تا با همکاری بین بخشی، این موضوع بررسی و برای اقدامات پیشگیرانه برنامه‌ریزی شود.

ذاکر عاملی درباره مشاهده تَرَک در برخی از آثار تاریخی اصفهان از جمله پل های رودخانه زاینده رود، توضیح داد: وجود ترک در بناها، پاسخی است که به تنش ها و عوامل بیرونی داده می شود و به این راحتی و زود نمی‌توان درباره علت آن قضاوت و نتیجه گیری کرد بلکه باید کار مطالعاتی و پژوهشی دقیقی در باره آن انجام شود.

این متخصص مرمت بناها و بافت تاریخی تاکید کرد:  اداره کل میراث فرهنگی از سال های گذشته همواره در باره خشک بودن بستر زاینده رود و خطراتی که پل های تاریخی اصفهان را تهدید می‌کند، تذکر داده است.

وی تصریح کرد: سازه های آبی از جمله پل های تاریخی اصفهان بر اثر خشکی طولانی مدت آسیب می بینند، دچار نشست و تَرَک می شوند و ما بارها در این زمینه هشدار داده ایم.

وی با اشاره به اینکه فرونشست حاصل خشکسالی است، اضافه کرد: ما موضع خود را در این زمینه همواره اعلام کردیم و جریان دائمی آب در زاینده رود، راهکار و راه حل اصلی برای جلوگیری از آسیب دیدن آثار تاریخی اصفهان بویژه پل های تاریخی است.

پژوهشگر و کارشناس ارشد اداره‌کل میراث فرهنگی اصفهان گفت: در فرونشست زمین هنگامی‌که در ۲ نقطه مختلف از یک بنا، نشست نامتقارن ایجاد شود منجر به آسیب هایی مانند ترک خواهد شد.

وی با بیان اینکه برخی از متخصصان، دلیل ایجاد ترک بر روی تعدادی از بناها در میدان امام (نقش جهان) اصفهان را فرونشست زمین عنوان کرده اند، افزود: هنوز پروژه ویژه ای برای بررسی اینکه آیا این مسائل ناشی از فرونشست زمین است، انجام نشده و لازمه آن داشتن یک نقشه بالادست و اطلس فرونشست اصفهان است که باید توسط نهادهای متولی در اختیار قرار گیرد.

ذاکر عاملی با تاکید بر اینکه اداره کل میراث فرهنگی بر اساس وظایف خود اقدامات لازم را برای حفاظت از آثار تاریخی، مرمت و افزایش عمر آنها انجام می دهد، تصریح کرد: عوامل مختلفی مانند شرایط خاک، هوا، فرسودگی مصالح ساختمانی، رطوبت زمین، تابش خورشید، ریشه درختان و عوامل محیطی بر روی آثار تاریخی تاثیرگذار است و هرچه عوامل مخرب برطرف شوند، میزان ماندگاری آثار نیز افزایش می یابد.

وی ادامه داد: اداره کل میراث فرهنگی تلاش می کند با اتخاذ تدابیری مانند تعیین حریم آثار تاریخی، جلوگیری از گودبرداری اطراف آنها، دور کردن مسیر عبور قطار شهری، جلوگیری از بلند مرتبه سازی و حفر زیرزمینی بویژه اطراف پل ها از آنها محافظت و نسبت به مرمت آسیب ها و ترک های بوجود آمده در آنها اقدام کند اما برخی از عوامل، بیرونی هستند و کنترل آنها در اختیار ما نیست.

وی با تاکید بر اینکه تهدیدهایی مانند خشکسالی و فرونشست زمین در طولانی مدت می تواند آثار مخرب زیادی بر روی آثار تاریخی و حتی تمدن بشر داشته باشد، گفت: ارزش تاریخی شهرهایی مانند اصفهان به زنده بودن و جریان داشتن زندگی در آن است اما اگر چنین مناطقی در آینده بدلایل مختلف مانند خشکسالی، فرونشست و کمبود آب، خالی از سکنه شود دیگر نمی توان به آن شهر تاریخی گفت و در واقع تمدن از بین می رود.

به گزارش ایرنا در روزهای اخیر با انتشار اخبار و گزارش هایی درباره پدیده فرونشست زمین در استان اصفهان، نگرانی هایی درباره تاثیر احتمالی آن بر روی بناها و آثار تاریخی این خطه در بین مردم و دوستداران میراث فرهنگی بوجود آمده است.

پدیده فرونشست، پایین رفتن تدریجی سطح زمین است که دلیل اصلی آن برداشت بی‌رویه از سفره‌های آبی زیر زمینی است.

در سال های گذشته این پدیده با توجه به مصرف بی‌رویه آب، تبدیل به مساله ای حاد شده است که بیشتر دشت های ایران را تهدید می‌کند.

تداوم خشکسالی‌، کاهش بارندگی‌ها و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی در دهه‌های اخیر باعث شده تا از حدود ۶۰۰ دشت کشور بیش از ۴۰۰ دشت در شرایط بحرانی فرونشست زمین قرار گیرند.

استان‌های اصفهان، فارس، کرمان، خراسان‌رضوی و خراسان‌جنوبی در صدر مناطق دارای بیشترین تعداد دشت ممنوعه از نظر برداشت منابع آبی هستند.

تهدید و آسیب‌های جبران ناپذیر به سازه‌ها و تاسیسات شهری، خطوط انتقال نیرو، ساختمان‌ها و بویژه بناهای تاریخی از جمله نگرانی‌های کارشناسان برای آینده پیش روی اصفهان در اثر برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و روند رو به رشد پدیده فرونشست زمین است.

استان اصفهان با پنج میلیون نفر جمعیت به‌عنوان قطب گردشگری جهان و ایران، بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی شناسایی شده دارد که از میان آنها افزون بر یک‌هزار و ۹۰۰ اثر ثبت ملی شدند.

هفت اثر از آثار تاریخی اصفهان به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع و سه قنات به نام‌های وزوان، مزدآباد و مون به ثبت جهانی رسیده است.