کرونا و مهاجرت شاعران خراسان رضوی به فضای مجازی

خراسان رضوی سرزمینی پرآوازه در عرصه علم و ادب و فرهنگ ایران زمین و خاستگاه فردوسی است. ستارگان فرهنگ این مرز، پرگهر هستند و نفوذ معنوی کلام شاعران بزرگ این سرزمین کهن در جای جای سرزمین پهناور ایران مشهود است و آوازه شهرت آنان از فراسوی مرزهای ایران به سرزمین‌ های دیگر نیز رسیده است.

شاعران خراسان رضوی در تمام سبک های شعر به ویژه شعرهای آیینی صاحب نام هستند و شب های شعر در استان خراسان رضوی همواره پرشور برگزار شده است و هم اکنون بیش از هزار شاعر در خراسان رضوی در عرصه شعر و ادب فارسی فعال هستند.

پیش از کرونا هر هفته ۷۰ شب شعر در شهرستان های این استان و ۵۰ شب شعر در مشهد برگزار می شد و انجمنهای ادبی متعدد در خراسان رضوی برنامه های متنوعی داشتند که شوق شعر و شعرسرایی را در دل علاقه مندان به این عرصه شعله ور می کرد اما کرونا لذت چنین محافلی را نیز از علاقه مندان گرفت هرچند محفل ها به فضای مجازی کشیده شد اما شور و هیجان گذشته را ندارد.

کاهش کیفی تولید شعر

شاعران و علاقه مندان به این حوزه معتقدند که کرونا تولید محتوا در عرصه شعر و شاعری را کاهش داده و اثر منفی بر این بخش گذاشته است، هرچند فضای مجازی دامنه مخاطبان را گسترش داده اما اثری بر کیفیت محتوا در شعرسرایی نداشته و بلکه آن را تقلیل داده است.

یکی از شاعران و فعالان فرهنگی خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، شیوع کرونا را بر کیفیت و میزان تولید شعری تاثیرگذار دانست و گفت: پیش از کرونا کارگاه های شعر زیادی در استان برگزار و انجمنهای ادبی نیز به صورت حضوری تشکیل می شدند.

حمید عشقی افزود: قبل از شیوع کرونا، نقد و بررسی شعر به صورت حضوری انجام می گرفت و امکان دسترسی به استادان وجود داشت و این موضوع انگیزه را برای تولید محتوای شعری با کیفیت و کمیت بیشتر در بین شاعران ایجاد می کرد.

وی اضافه کرد: با شیوع کرونا دسترسی علاقه مندان به استادان شعر کم شده و تعداد نشستهای شعر نیز کاهش یافته و به هفته ای ۱۰ نشست مجازی رسیده است در حالی که پیش از این بیش از ۶۰ نشست حضوری شعر در هفته برگزار می شد.

این فعال فرهنگی گفت: در نشستهای حضوری، اشعار به صورت جدی تر نقد و بررسی می شود و این موضوع انگیزه بیشتری برای شاعران در سرایش شعر با کیفیت ایجاد می کند.

عشقی افزود: با این حال در دوران کرونا جشنواره های شعر به صورت مجازی و چندین برنامه نیز در قالب رونمایی از کتاب و شعرخوانی برگزار شد اما جشنواره های مزبور بیشتر موضوعی بود و انگیزه زیادی برای شاعران در سرایش شعر بیشتر ایجاد نمی کند.

وی ادامه داد: شب شعر "حماسه واژه ها" با حضور استادان مطرح کشور تحت عنوان "آیینه ۴۰ سال شعر فارسی" یکی از بهترین نشستهای شعری بود که شاعران مطرح کشوری خاصه شاعران خراسانی در آن حضور یافتند و از شبکه چهار سیما نیز پخش شد.

زنگ خطر برای جامعه شعر و شاعری خراسان رضوی 

یکی دیگر از فعالان عرصه شعر و ادب به مقایسه جایگاه شعر در گذشته و حال پرداخت و گفت:باید در سیاستهای این حوزه بازنگری صورت گیرد که در صورت تداوم شرایط کرونایی، بتوان از آسیبهای خطر پیش آمده برای این حوزه اجتناب کرد.

حجت الاسلام حسین سیدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: در قدیم شعر از جایگاه بالاتری در جامعه برخوردار بود و در واقع هر شاعری به تنهایی یک شبکه تلویزیونی به شمار می رفت، در خیلی از گفت و گوها به شعرهای شاعران استناد می شد اما این جایگاه با حضور هنرهای متکثر و متنوع مغفول مانده است.

وی اضافه کرد: در ابتدای شیوع کرونا، جلسات شعر تا دو یا سه ماه تعطیل شد اما کرونا ادامه یافت لذا به این نتیجه رسیدیم که نمی توان بیش از این جلسات شعر را تعطیل نگه داشت و باید به نحوی با شرایط کرونا کنار آمد لذا نشستهای مجازی شعر برپا شد.

این فعال عرصه شعر و ادب به مقایسه تولید شعر در شرایط کرونایی نسبت به زمان برگزاری حضوری آن پرداخت و گفت: از آنجا که عادت کرده بودیم در نشستهای شعر ذهنمان تحریک شود و به سرودن شعر بپردازیم، بعد از شیوع کرونا و تعطیلی نشستهای حضوری شعر، میزان تولیدات شعر کاهش یافت اما با این حال خود را با شرایط وقف دادیم اما میزان سروده ها کمتر از گذشته بود و معدل آن نسبت به قبل از شیوع کرونا پایین است.

سیدی افزود: به طور قطع نگاه های چهره به چهره، شعرخوانی و برق نگاه افراد در ایجاد انگیزه برای سرایش شعر از سوی شاعران تاثیرگذار است اما این طور نیست که همه مولفه های شعری در وبینارها و نشستهای مجازی عقب تر از نشستهای حضوری باشد زیرا در مدت برگزاری نشستهای مجازی، چهره های جدیدی وارد عرصه شاعری شدند که هیچ گاه فرصت شناسایی آنان در نشستهای حضوری شعر میسر نبود و زمان زیادی طول می کشید که بتوانیم با آنان آشنا شویم.

وی اضافه کرد: مزیت دیگر برگزاری نشستهای مجازی شعر این بود که پیشتر در نشستهای شعر امکان حضور به عنوان مثال ۶۰ نفر در یک سالن وجود داشت و شعرها نقد و بررسی می شد اما در وبینارها و نشستهای اینستاگرامی شعر، این تعداد به 2 برابر افزایش یافت و نشستها با مخاطبان بیشتری مواجه شدند.

عضو شورای سیاستگذاری شعر طلاب کشور گفت: با این حال انرژی مثبتی که یک شاعر قرار است در نشستهای حضوری نقد شعر دریافت کند و تولیدات قوی تر و بهتری ارایه دهد، امکان آن در نشستهای مجازی کمتر میسر می شود.

فواید فضای مجازی برای عرصه شعر و شاعری

معاون فرهنگی و امور رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت:شیوع کرونا و محدودیتهای ناشی از آن در برگزاری اجتماعات، تاثیرات جدی بر بخش تولید شعر به لحاظ تولید محتوا در قالب نشستهای حضوری داشته و امکان برگزاری نشستهای شعر و ادبیات در انجمنهای ادبی بسیار کاهش یافته اما به کلی از بین نرفته است.

افشین تحفه گر افزود: هم اینک برخی از نشستهای خانگی شعر به صورت محدود و با رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی توسط علاقه مندان به این بخش برگزار می شود اما نکته قابل توجه این است که کرونا با توجه به همه مشکلاتی که برای مردم ایجاد کرده ضرورت استفاده از فضای مجازی را هم برای مردم بیشتر کرده است لذا بیشتر فعالیتها از طریق فضای مجازی شکل می گیرد.

وی ادامه داد:هم اکنون  عمده نشستهای انجمنهای ادبی شهرستانها و مشهد به صورت مجازی برگزار می شود و در این نشستها افراد بیشتری می توانند از فضای شعر و شاعری بهره گرفته و تولیدات خود را عرضه کنند.

معاون فرهنگی و امور رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: در وبینارها و نشستهای مجازی شعر و ادب، امکان بهره مندی از حضور استادان کشوری در حوزه تخصصی هم مهیا شده است در حالی که دعوت حضوری از استادان بزرگ شعر و ادبیات از تهران هم هزینه داشت و هم دشوار بود اما هم اینک این مهم به راحتی در فضای مجازی و نشستهای وبیناری فراهم شده است.

تحفه گر افزود: در نشستهای مجازی شعر و ادب که امکان حضور بزرگان این حوزه فراهم شده، دامنه مخاطبان آن هم گسترش یافته و این موضوع باعث رشد محتوای تولید در حوزه شعر و ادبیات در انجمنهای ادبی سراسر استان شده است.

وی ادامه داد: برخی از انجمنها به دلایلی امکان استفاده از فضای مجازی را فراهم نکردند که جای تامل دارد اما با توجه به شیوع کرونا و این که این موضوع همچنان ادامه یافته و می بایست همزیستی مسالمت آمیزی با این ویروس برقرار شود و فرصت برای حضور هنرمندان و اصحاب فرهنگ و هنر فراهم گردد لازم است که انجمنهای ادبی به سمت ارایه تولیدات خود در فضای مجازی رفته و نشستهای خود را به صورت مجازی برگزار کنند.

معاون فرهنگی و امور رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: در همین راستا پارسال برای حمایت از برگزاری نشستهای مجازی شعر و ادب، به انجمنهای ادبی استان یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال کمک شد تا فضای فرهنگی خود را گسترش دهند که برخی از این انجمنها طرحهایشان را ارایه و کمک هزینه دریافت کردند.

حدود ۲۳۰ انجمن ادبی در خراسان رضوی وجود دارد که حدود ۷۰ مورد از این انجمنها در سامانه جامع انجمنهای ادبی کشور ثبت شده و برای باقی آنها نیز پرونده تشکیل شده است و انجمنهایی که ثبت این سامانه باشند می توانند از کمکهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بهره مند شوند.

بر اساس آخرین اعلام روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت طی ۲۴ ساعت گذشته، ۵۹۵ بیمار کووید ۱۹ جان خود را از دست دادند و مجموع جان‌باختگان این بیماری به ۱۰۸ هزار و ۹۸۸ نفر رسید.

بر اساس آخرین آمار رسمی تاکنون چهار میلیون و ۹۹۲ هزار و ۶۳ نفر در ایران به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند که چهار میلیون و ۲۰۵ هزار و ۹۲۷ نفر از آنان بهبود یافته‌ و ۱۰۷ هزار و ۷۹۴ نفر بر اثر این بیماری جان باخته اند.

 هم‌اینک ۳۰۶ شهرستان کشور در وضعیت قرمز، ۱۱۰ شهرستان در شرایط نارنجی و ۳۲ شهرستان در وضعیت زرد شیوع ویروس کرونا قرار دارند. 

تا کنون ۱۹ میلیون و ۱۴۹ هزار و ۸۴۷ نفر دُز اول واکسن کرونا و ۹ میلیون و ۲۹۳ هزار و ۱۴۳ نفر نیز دُز دوم را تزریق کرده اند و مجموع واکسن های تزریق شده در کشور به ۲۸ میلیون و ۴۴۲ هزار و ۹۹۰ دُز رسید.