مطالبات مردمی از دولت سیزدهم برای احیای دریاچه ارومیه

 به گزارش ایرنا، دست اندرکاران، فعالان اجتماعی و اصحاب رسانه فعال در حوزه محیط زیست بر این اعتقاد هستند که با توجه به سرمایه گذاری‌های کلان سخت افزاری صورت گرفته در گذشته برای احیای دریاچه ارومیه و هزینه اعتباری آن از صندوق توسعه ملی، نیازمند توجه دولت سیزدهم برای بهره برداری از این طرح‌ است تا تراز نگین آبی آذربایجان سالانه نزدیک به یک متر افزایش پیدا کند.

روند خشک شدن دریاچه ارومیه از اوایل دهه ۱۳۸۰ به گونه‌ای آغاز شد که به طور متوسط سالانه تراز آن تا اوایل دهه ۱۳۹۰ حدود ۴۰ سانتی‌متر کاهش را نشان می‌دهد.

خشکی دریاچه‌ای که میزان آب آن در دوران پر آبی به ۱۴ میلیارد متر مکعب می‌رسید و در پاییز سال ۱۳۹۴ و قبل از آغاز اقدامات عملی ستاد احیای دریاچه ارومیه، آب آن تنها به ۵۰۰ میلیون متر مکعب رسیده بود، نه تنها موجی از مطالبه عمومی را منجر شد بلکه حساسیت مجامع بین المللی نسبت به تبعات خشک شدن آن را نیز برانگیخت.

اما همانطور که امروز قابل لمس است، حساسیت مثبت ایجاد شده در کنار هزینه چند هزار میلیارد ریالی برای احیای دریاچه ارومیه کافی نبوده است؛ تاخیر چند ساله در افتتاح طرح‌های انتقال آب به دریاچه ارومیه سبب شده تا طی سال جاری تراز دریاچه ارومیه به طور چشم گیری کاهش یابد و موجی از انتقادات درست یا اشتباه را به نوع مدیریت احیای نگین آبی آذربایجان وارد کند.

حجم آب دریاچه ارومیه ۴۰ درصد کاهش یافته است

بررسی آخرین وضعیت تراز دریاچه ارومیه نشان می‌دهد که حال دریاچه طی سال جاری رو به وخامت است؛ "حجت جباری" معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در گفت و گو با ایرنا ضمن تاکید بر کاهش شدید تراز دریاچه ارومیه طی سال جاری گفت: حجم آب دریاچه در مدت مشابه سال گذشته حدود پنج میلیارد مکعب ارزیابی شده بود که هم اینک ۴۰ درصد کاهش یافته است.

جباری در رابطه با تراز دریاچه نیز اظهار کرد: سطح تراز دریاچه ارومیه هم اکنون یک‌هزار و ۲۷۰ متر و ۷۴ سانتی متر از سطح آب‌های آزاد است که ۱۰۰ سانتی متر نسبت به پارسال کاهش یافته است.

وی با اشاره به اینکه وسعت دریاچه ارومیه نیز از سه هزار و ۶۰۷ کیلومتر در سال گذشته به ۲ هزار و ۲۷۳ کیلومتر رسیده است، گفت: متاسفانه در ادامه این روند، وسعت دریاچه نیز یک‌هزار و ۳۳۴ کیلومتر کاهش یافته است.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی اضافه کرد: امسال به دلیل کاهش بارش‌ها و روان آب‌ها، تامین حق آبه دریاچه ارومیه با مشکل مواجه شد؛ البته هرچند سازمان محیط زیست مکاتبات لازم را انجام داده، ولی رهاسازی حق آبه این دریاچه مقدور نشده است.

جباری همچنین تاکید کرد که به رغم کاهش بارش‌ها، کشاورزان و بهره برداران حوضه آبریز دریاچه ارومیه همچنان در حال مصرف بی رویه آب بوده و کاهشی در این زمینه رخ نداده است.

سدها ظرفیت آزاد سازی به سمت دریاچه ارومیه را ندارند

طبق اظهارات معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی و بسیاری دیگر از کارشناسان، علاوه بر کاهش چشم گیر بارندگی‌ها در حوزه آبریز دریاچه ارومیه، عدم آزاد سازی سدها به سمت دریاچه طی سال جاری یکی از دلایل مهم کاهش چشم گیر تراز دریاچه ارومیه عنوان می‌شود؛ در همین راستا " یاسر رهبردین" مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی در گفت و گو با ایرنا با تاکید بر اینکه کاهش بارندگی‌ها سبب شده تا سدها ظرفیت آزاد سازی به سمت دریاچه ارومیه را نداشته باشند، گفت: ظرفیت سدها به گونه‌ای کاهش یافته که اگر طی چند ماه گذشته تسلیم فضاسازی‌ها برای آزادسازی سدها بودیم، امروز در تامین آب شرب شهروندان در این استان به مشکل برمی‌خوردیم.

وی با بیان اینکه حجم آب پشت سدهای آذربایجان‌غربی طبق آخرین برآورد صورت گرفته ۲۱ درصد کاهش یافته است، افزود: ظرفیت سدهای استان به ۸۷۸ میلیون مترمکعب رسیده است و این درحالیست که ظرفیت سدهای استان در سال گذشته بیش از یک میلیارد و ۱۱۰ میلیون متر مکعب بود.

رهبردین با تاکید بر اینکه شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی مصمم به تلاش برای صرفه جویی در مصرف آب و احیای دریاچه ارومیه است، بیان کرد: طی چهار ماه ابتدایی امسال، ۱۰۸ حلقه چاه غیرمجاز پر و مسلوب المنفعه شده و همین مدت ۶۴ دستگاه کنتور هوشمند حجمی  بر روی چاه های مجاز در استان نصب شده است.

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان غربی با اشاره به کاهش حجم ذخایر برفی و کاهش شدید بارندگی‌های بهاره، کاهش شدید حجم آب ورودی به مخازن سدها و برنامه ابلاغی مدیریت منابع و مصارف سدهای مخزنی اظهار کرد: مدیریت بحران کم آبی و تأمین مطمئن آب مصارف بخش‌های مختلف با اولویت آب شرب در ماه‌های پیش رو و سال آبی آتی از جمله دغدغه های شرکت بود که برنامه های ویژه ای به همین منظور عملیاتی شد.

رهبردین گفت: توقف عملیات رهاسازی از سدهای مخزنی حوضه آبریز دریاچه ارومیه، انتقال برداشت شرب سقز به سد چراغ‌ویس و حذف محدودیت برداشت از مخزن سد بوکان و برگزاری جلسات شورای حفاظت استان جهت اطلاع‌رسانی وضعیت خشکسالی و بحران کم آبی به وجود آمده در سطح استان به نهادها از جمله جهاد کشاورزی استان به منظور اتخاذ تدابیر و راهکارهای لازم جهت عبور از بحران، از جمله این اقدامات بوده است.

کاهش ۲۲ درصدی بارندگی‌ها در حوزه آبریز دریاچه ارومیه

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی با بیان اینکه بارندگی‌ها در حوزه آبریز دریاچه ارومیه ۲۲ درصد کاهش یافته است، گفت: بارندگی در حوزه رودخانه بزرگ زاب نیز که یکی از طرح‌های مهم انتقال آب به دریاچه در آن منطقه محسوب می‌شود، بیش از ۳۰ درصد کاهش یافته است.

وی افزود: در حالت کلی بارش نزولات آسمانی در استان از ابتدای سال آبی جاری (اول مهر ۱۳۹۹) تاکنون ۲۷ درصد معادل ۱۰۶ میلی‌متر کمتر از سال گذشته است.

دفتر مدیریت استان‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه تعطیل است!

برای اطلاع از آخرین وضعیت طرح‌های چند هزار میلیارد ریالی ستاد احیای دریاچه ارومیه به دفتر استان‌های این ستاد که در ارومیه فعال بود، مراجعه کردیم اما در عین ناباورانه نه تنها با درب بسته ستاد مواجه شدیم بلکه در سکوت کامل خبری تابلوی ساختمان ستاد به پایین کشیده شده و دفتر آن به طور کامل تعطیل شده است.

در همین راستا پس از ناکامی برای ارتباط با " فرهاد سرخوش" رییس دفتر استان‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه، خبرنگار ایرنا تلاش کرد تا از سرنوشت ستاد احیا اطلاع یابد؛ " آیدین رحمانی" معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان‌غربی در گفت وگو با ایرنا با بیان اینکه "مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه" جای "ستاد احیا" را خواهد گرفت، گفت: تصمیم به تعطیلی ستاد احیای دریاچه ارومیه در اواخر دولت گذشته گرفته شد.

مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه جای ستاد احیا را می‌گیرد

رحمانی با بیان اینکه تعطیلی ستاد احیا با دستور معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت از محیط زیست وقت کشور صورت گرفته، افزود: در همین راستا به زودی "مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه" اتمام طرح‌های نیمه تمام ستاد احیای دریاچه ارومیه را پیگیری کرده و وظیفه هماهنگی بین دستگاهی را عهده دار خواهد بود.

وی اضافه کرد: "حجت جباری" معاون فنی حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی نیز طی یک ابلاغ رسمی در اواخر دولت گذشته به عنوان رییس مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه منصوب شده است.

البته ادامه بررسی‌های خبرنگار ایرنا برای تکمیل این گزارش، یک منبع آگاه گفت:  هنوز هیچ اطلاعی از سرنوشت ستاد احیا در آینده در دست نیست و تمامی کارکنان این ستاد معلق شده‌اند؛  ولی طبق برخی اخبار رسیده احتمال می‌رود که این ستاد فعالیت خود را به همان عنوان یا یک عنوان دیگر ادامه دهد.

مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه جای ستاد احیا را می‌گیرد؟

"سعید موسوی" معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با اشاره به اینکه مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه واقع در منطقه رشکان پارک ملی دریاچه ارومیه به بهره برداری رسیده است، افزود: این مرکز در یک‌هزار و ۳۰۰ متر مربع در محل محیط بانی رشکان ارومیه که دارای محدوده ۲۵ هکتاری است، احداث شده است.

وی بیان کرد: تاکنون ۶۰ میلیارد ریال برای این مرکز هزینه شده و ۳۰ میلیارد ریال دیگر برای اتمام کامل آن مورد نیاز است.

معاون اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با اشاره به اهداف احداث این مرکز بیان کرد: این مرکز در راستای پیگیری اهداف ستاد احیای دریاچه ارومیه و پایش پروژه های احیای دریاچه، هماهنگی دستگاه های اجرایی در احیای دریاچه ارومیه، مطالعات پیش بینی آینده دریاچه و برنامه ریزی جهت راهبری آن احداث شده ولی هنوز فعال نشده است.

طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه نزدیک ۱۰۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد

اما مسعود تجریشی مدیر وقت دفتربرنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در آخرین مصاحبه خود مدعی شده که طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه نزدیک ۱۰۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و آماده بهره بهرداری است؛ اما آنچه که تا به امروز مشاهده می‌شود هنوز هیچ یک از این طرح‌ها به بهره برداری نرسیده است.

پکیج انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی به دریاچه ارومیه می‌تواند سالانه بیش از ۶۵۰ میلوین متر مکعب آب را از طریق تونل و کانال ایجاد شده بر بستر نگین آبی آذربایجان وارد کند.

علاوه بر این سالانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب نیز از تمامی تصفیه‌خانه‌های فاضلاب استان‌های همجوار دریاچه ارومیه طی یک خط انتقال به پیکره دریاچه ارومیه وارد خواهد شد که این طرح نیز آماده بهره برداری است.

هرچند طرح‌های مهم و چند هزار میلیاردی انتقال آب به دریاچه ارومیه تقریبا به اتمام رسیده و آماده بهره برداری هستند، اما رصد فضای مجازی نشان می‌دهد که تسریع در بهره برداری از این پروژه‌های مهم علاوه بر جان بخشیدن دوباره به پیکره دریاچه ارومیه موجی از امید نسبت به نظام و تعهد مسوولان در برابر مطالبات عمومی را ایجاد خواهد کرد.

تمامی نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در گفت و گوهای خبری بر احیای دریاچه ارومیه تاکید داشتند که در همین راستا "آیت الله دکتر سید ابراهیم رییسی" نیز در گفت‌و گوی تلویزیونی با مردم آذربایجان غربی با اشاره به اینکه احیای دریاچه ارومیه را باید از حالت نمایش درآورد تا احیای آن واقعی شود، گفت: "دریاچه ارومیه از ذخایر ماست و احیای آن از دستورات جدی دولت کارآمد ما قرار دارد و احیای آن باید برقرار باشد؛ دولت ما بر مدیریت آب تاکید خواهد داشت".