حیات دوباره در خانه تاریخی کیهان

به گزارش ایرنا مرمت و بازسازی بناهای تاریخی خراسان جنوبی روند رو به رشد دارد و یکی از اقدامات موثر در این زمینه، مرمت بناها با مشارکت مالکان است.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی بتازگی اعلام کرد که از محل اعتبارات مشارکتی ملی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ۱۵ بنای تاریخی شامل خانه و حسینیه در شهرهای قاین، بشرویه، خوسف، فردوس، بیرجند، درمیان، نهبندان و سرایان با مشارکت مالکان مرمت شد.

علی شریعتی‌منش افزود: اعتبار تخصیص یافته از اعتبارات ملی به مبلغ ۸۲۵ میلیون تومان بوده که از سوی مالکان نیز مشارکت در مرمت بناها صورت گرفته است.

به گفته وی روند افزایش مشارکت مالکان و تخصیص اعتبار ویژه از سوی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی موجب احیای بناهای تاریخی و این اقدام ارزنده موجب اشتغال و نیز باعث جذب گردشگران به استان خراسان جنوبی شده است.

یکی از این بناهای تاریخی خانه کیهان در شهر مود است که در جبهه شمال غربی آن و در میان بافت قدیمی قرار گرفته و دارای عناصر معماری خانه‌های مسکونی ایرانی از قبیل سر در ورودی با تزئینات آجرکاری، هشتی، دالان ارتباطی به صحن خانه، صحن، ایوان در ضلع جنوب خانه و مطبخ، اطاق‌ها و فضاهای متعدد است.

خانه کیهان اواخر دوره قاجار بنا شد و به دلیل آب و هوای خاص منطقه (گرم و خشک) مالکان عموما طی فصول گرم و سرد محل سکونت خود را در بخش‌های شمالی و جنوبی بنا تغییر می‌دادند و زمستان سرد در ضلع شمالی خانه که از نور مستقیم و حرارت خورشید تغذیه می‌شده، سکنی گزیده و تابستان گرم در ضلع جنوبی خانه که در سایه قرار می‌گیرد، زندگی می‌کردند.

ضلع غربی بنا نیز به باغی که مربوط به مالک همین خانه بوده، راه داشته و دسترسی سریع و آسان به باغ را میسر کرده است.

ویژگی شاخص خانه کیهان را می‌توان وسعت زیاد به همراه باغ، هشتی زیبای ورودی، اتاق‌های فراخ، استفاده از قاب بندی‌های زیبا در اطراف پنجره و درهایی نام برد که رو به حیاط باز می‌شوند.

خانه کیهان خانه‌ای است ۲ ایوان که براساس شرایط محیطی و موقعیت محلی، شیبی به سمت شمال به جنوب دارد، ایوان شمالی مسدود شده که با تغییر کاربری و ساخت فضا ایجاد شده است.

اتاق انباری این ایوان، ایوان شمال شرقی بنا بوده و ایوان جنوب غربی نیز به دلیل نیاز، مبدل به فضای انباری و از آن به عنوان مطبخ استفاده شده است.

ایوان شمال غرب هم مسدود شده و اتاق‌سازی صورت گرفته که با توجه به این مساله، سه ایوان این بنا مسدود و برای فضاسازی از آن بهره‌برداری شده که اصالت بنا را تا اندازه‌ای مخدوش کرده است.

معمولا می‌توان وضعیت مالی مالک خانه را با توجه به تعداد چشمه‌ها، ارتفاع بادگیر و گچ‌بری دهانه‌ چشمه‌ها تشخیص داد. بادگیرها یکی از ملحقات خانه‌های مناطق گرمسیری‌اند که علاوه بر خنک کردن فضای منزل، هوای اتاق‌ها را تهویه می‌کنند.

همه این ویژگی‌های با ارزش معماری و جذابیت‌ها سبب شده تا این اماکن مورد توجه علاقه‌مندان به میراث فرهنگی و گردشگران باشد لذا حفظ و مرمت بناهای تاریخی رسالتی است که وزارت میراث فرهنگی با مشارکت مالکان و مردم آن را پیوسته دنبال می‌کند.

سرپرست میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی شهرستان سربیشه از آغاز فاز دوم مرمت خانه تاریخی کیهان شهر مود خبر داد و گفت: فاز دوم مرمت خانه تاریخی کیهان با اعتبار ۵۰۰ میلیون ریال و با همکاری شهرداری و شورای اسلامی این شهر آغاز می‌شود.

هادی حق‌پناه افزود: در این مرحله از مرمت، استحکام‌بخشی قسمتی از بنا، آجر فرش بام و گازکشی در دستور کار قرار گرفته است.

وی اظهار داشت: شهرداری و شورای اسلامی شهر مود برای جابه‌جایی نخاله‌های ساختمانی، حمل مصالح مورد نیاز پروژه و تامین برخی از اقلام ساختمانی قول همکاری داده‌اند.

سرپرست میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی شهرستان سربیشه گفت: فاز اول مرمت خانه تاریخی کیهان در سال ۱۳۹۸ انجام و حدود ۷۰ درصد این خانه به صورت کامل بازسازی شد.

وی بیان کرد: سال گذشته نیز با اقدام فرهنگی قابل توجه وارثین مرحوم کیهان این بنای با ارزش به اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی واگذار و مقرر شد با توجه به جایگاه برتر شهر مود در نساجی سنتی شرق کشور این خانه بعد از مرمت کامل به عنوان اولین خانه نساجی سنتی استان فعالیت خود را آغاز کند.

خانه تاریخی کیهان در بیست و چهارم مهر ۱۳۹۵ با شماره ۳۱۵۷۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

بیش از هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی در خراسان جنوبی شناسایی شده و تاکنون ۹۴۸ اثر از این استان در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است که قدمت آثار تاریخی از ۲۵ هزار سال پیش و مربوط به غار خونیک قاین تا دوره معاصر را در بر می‌گیرد.