مذاکرات هسته ای وین از ۳۰ خرداماه امسال با ورود به رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری در ایران متوقف شد و تا کنون نزدیک به سه ماه از آن می گذرد. یکی از پرسش هایی که ذهن بسیاری از مردم و فعالان سیاسی را به خود مشغول کرده، زمان ازسرگیری مذاکرات است؛ گفت وگوهایی که تا کنون زمان دقیق ازسرگیری آن مشخص نشده است.
مسوولان عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران بارها در اظهارات خود از بازگشت تهران به میز مذاکره سخن به میان آورده اند. حجت الاسلام «سیدابراهیم رییسی»، رییس جمهوری در نخستین گفت و گوی زنده تلویزیونی خود به صراحت گفت :«گفت‌وگو و مذاکره در دستور کار دولت است. آنچه ما دنبال آن هستیم، رفع تحریم هاست». او تاکید کرد که جمهوری اسلامی خواستار مذاکره نتیجه محور است و مذاکره برای مذاکره را نمی‌پذیرد.
هفته پیش نیز «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه مواضعی مشابه اتخاذ کرد و در نشست هفتگی با رسانه‌ها با بیان اینکه گفت و گوهای وین انجام خواهد شد، گفت: آمریکا باید با دستورکار واقعی به وین بیاید و ایران تا ابد منتظر نمی‌ماند آمریکا با اهرم غیرقانونی تحریم فشار بر مردم وارد کند.
تعیین بازه زمانی برای ازسرگیری مذاکرات در اظهارنظر «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه دولت سیزدهم اما با واکنش طرف غربی و در عین حال تکاپوی دیپلماتیک آنها مواجه شد. امیرعبداللهیان مدتی پیش در گفت وگوی ویژه خبری با بیان اینکه «اتلاف وقت را نمی‌پذیریم»، تصریح کرد: طرف مقابل این درک را دارد که دو، سه ماه طول می‌کشد که دولت جدید در ایران مستقر شود و بتواند برنامه‌ریزی کند ولی حتما مذاکرات وین و برجام یکی از موضوعات در دستورکار وزارت خارجه و دولت است.
از آن زمان شاهد از سرگیری تکاپوی دیپلماتیک غربی ها برای آغاز مذاکرات وین هستیم. مقامات کشور های اروپایی و آمریکا بر این باورند به موازات افزایش فاصله بین دو نشست ششم و هفتم وین، احیای برجام دشوارتر خواهد شد. تهران نیز در صدد احیای برجام است اما بازگشت به اصل برجام نه توافقی که مطالبات جدید غربی ها در آن گنجانده شود.
«رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در این روز ها بر تلاش دیپلماتیک خود افزوده است. وی پس از رایزنی با وزیر خارجه روسیه در صفحه توئیتر خود نوشت: «دیدارهای خوب و سازنده در مسکو با معاون وزیر خارجه روسیه، ریابکوف، درباره اهداف مشترکمان برای بازگشت به مذاکرات و بازگشت سریع همه طرف‌ها به برجام داشتم.»
نماینده ویژه آمریکا در امور ایران همچنین عازم اروپا شد و با مقامات کشورهای فرانسه، انگلیس و آلمان درباره برجام گفت وگو کرد. مالی پس از پایان مذاکراتی در پاریس با سازنده خواندن این گفت وگو ها اظهار کرد: یک دور از دیدارهای سازنده درباره آینده مذاکرات برجام و ضرورت بازگشت سریع به اجرای تعهدات با همکاران اتحادیه اروپا و سه قدرت اروپایی در پاریس انجام شد.
تکاپوی دیپلماتیک تنها به مالی محدود نماند و مقامات تروئیکا نیز همواره خواستار ازسرگیری مذاکرات شده اند. در هفته‌های اخیر «امانوئل مکرون» رییس جمهوری فرانسه دستکم در دو تماس تلفنی با رییسی خواستار بازگشت جمهوری اسلامی به میز مذاکرات هسته‌ای شده است. گفت وگوی تازه تلفنی بین رییسی و «شارل میشل» رییس شورای اروپا درباره برجام نیز از تداوم این رایزنی ها نشان دارد.
از نگاه ناظران یکی از موانعی که تا کنون در مسیر ازسرگیری مذاکرات قرار داشته است به تغییر دولت در ایران و تشکیل تیم دیپلماتیک جدید مربوط می شود؛ گره ای که تا حدی با انتخاب امیرعبداللهیان به عنوان وزیر امور خارجه، «محمد اسلامی» به عنوان رییس سازمان انرژی اتمی گشوده شده اما باید دید که این تغییر و تحولات تا کی ادامه خواهد یافت.
مانع دیگری که در مسیر ادامه مذاکرات قرار دارد، بی‌اعتمادی تهران به غرب و به ویژه آمریکا است. این بی اعتمادی که حاصل خروج «دونالد ترامپ» از برجام بود و با تداوم این سیاست از سوی بایدن تداوم یافته به آسانی از بین نخواهد رفت. از نگاه ناظران تجربه ناکام اعتماد به غرب در این سال ها از جمله دلایل گرایش بیشتر دولت سیزدهم به سمت کشور های همجوار و منطقه است؛ نگاهی که حتی به مناطق دور دست در آمریکای لاتین و کارائیب دوخته شده است.
کنشگران سیاسی، تکیه آمریکا بر «ابزار تحریم» و «زبان تهدید» را مانع جدی دیگر در مسیر مذاکرات ارزیابی می کنند. به رغم شدت تحریم های آمریکای ترامپ در قالب «کارزار فشار حداکثری» و ادامه این راه توسط بایدن اما جمهوری اسلامی ایران هرگز به زیاده خواهی های آنان تن نداده و از این پس نیز با روی کار آمدن دولتی اصولگرا در کشور به آن تن نخواهد داد.
بی تردید دولت رییسی زمانی به میز مذاکرات برمی گردد که طرف غربی اراده واقعی برای اجرای مفاد برجام و بازگشت به اصل توافق را داشته باشد و از بکارگیری ابزار فرسوده تهدید و تحریم دست بردارد. همان گونه که رییس جمهوری کشورمان میانه این ماه تاکید کرد؛ «بازگشت به مذاکرات هسته‌ای در دستور کار دولت او قرار دارد اما این مذاکرات نباید تحت فشار برگزار شود.»
نظر شما