دکتر «مهتا سنگستانی» روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: نوجوانی دوره‌ای مهم و حیاتی است که با تغییرات جسمی، عاطفی، ذهنی و تکاملی همراه بوده و نوجوان را برای ورود به دوره بزرگسالی آماده می‌کند.
وی اضافه کرد: دوره نوجوانی به واسطه ویژگی‌ها و تغییرات عمده رفتاری همراه با آن، به دوره خطرپذیری نیز معروف است و در این دوره «گذار» به علت ورود از کودکی به بزرگسالی، علاوه بر تغییرات فیزیولوژیک و جسمی، افراد با مجموعه‌ای از وقایع و نقش پذیری ها همراه هستند که آنها را مستعد خطرپذیری می‌کند.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان با بیان اینکه در این دوره رفتارهای پرخطر به وفور مشاهده می‌شود افزود: آمار، گویای بالا بودن میزان خطر در دوره نوجوانی است بنابراین رفتارهای مخاطره آمیز، سلامت این گروه را تهدید می‌کند.
دکتر سنگستانی ادامه داد: در بیشتر موارد نوجوانان با علم به خطرناک بودن رفتار، ترجیح می دهند هیجان مواجهه با آن را تجربه کنند تا در جمع دوستان و همسالان حرفی برای گفتن داشته باشند.
وی گفت: هر رفتاری که سلامتی، بهزیستی و مسیر زندگی فرد را به مخاطره انداخته و دارای پیامدهای زیانبار و منفی جسمی، روانشناختی و اجتماعی باشد نظیر سوء مصرف موادمخدر که بدرفتاری و آزار و اذیت خانواده، ترک تحصیل، بیماری های منتقله از راه خون را به دنبال دارد رفتار پرخطر محسوب می شود.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان، سوء مصرف الکل، مواد مخدر و استعمال سیگار، رفتارهای جنسی مهار گسیخته، رانندگی غیر ایمن، رفتارهای خشونت آمیز و آسیب رسان به خود و دیگران، ورزش های مهیج و خطرناک را نمونه هایی از رفتارهای پرخطر دانست که برخی از آنها سبب مرگ زودرس جوانان و نوجوانان نیز می شود.
سنگستانی ادامه داد: مصرف سیگار، استعمال مواد مخدر، نوشیدن الکل، روابط جنسی نامطمئن و نامشروع در سنین قبل از ۱۸ سالگی موجب کاهش امید زندگی در این افراد شده و می تواند از علل عمده مرگ زودرس محسوب شود.
وی افزود: داشتن مهارت اجتماعی برای روابط متقابل با افراد، بروز واکنشهای مثبت و خودداری از رفتارهایی با پیامد منفی و داشتن مهارت زندگی یعنی توانایی برای سازگاری و رفتار مثبت به منظور مواجهه موثر با نیازها و تغییرات زندگی روزانه در کاهش خطر پذیری موثر است.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان اضافه کرد: داشتن مهارت زندگی شامل مهارت نه گفتن، حل مساله، مدیریت استرس، مدیریت خشم، مدیریت زمان، خودآگاهی و همدلی، برقراری ارتباط موثر، روابط بین فردی موثر، رفتار جرات مندانه سبب می شود فرد مسئولیت اجتماعی خود را بدون آسیب رساندن به خود بپذیرد.
سنگستانی عوامل خطرپذیری در نوجوانان را فقدان مهارت اجتماعی و مهارت زندگی دانست چراکه نداشتن این مولفه ها فرد را در برابر عوامل خطر آسیب پذیر کرده و مانع بروز واکنش های مناسب و منطقی در موقعیت های مختلف می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین زندگی در شرایط گذار (سن بلوغ) و نامطمئن بودن نسبت به آینده باعث می‌شود نوجوانان و جوانان تصمیم های توام با ریسک و خطر بگیرند.
سنگستانی گفت: زمانبندی بلوغ زیستی (تکامل جنسی) در حوزه شناختی، خودپنداره ها، ادراک از محیط اجتماعی و ارزش‌های فردی تاثیر بسزایی دارد به طوری که زود یا دیر بالغ شدن فرد به دلیل تفاوتی که او نسبت به همسالان خود پیدا می‌کند می‌تواند موجب بروز برخی مشکلات شناختی رفتاری و زمینه ساز رفتارهای پرخطر شود.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان، تجربیات دوران کودکی از قبیل بدرفتاری و خشونت، غفلت و بی توجهی والدین به کودک و آزار جنسی را در بروز رفتارهای پرخطر در نوجوانی و جوانی موثر دانست.
سنگستانی ادامه داد: نوجوانان و جوانان به گروه همسالان خود تعلق و وابستگی زیادی دارند و پذیرش در این گروه‌ها برای آنها بسیار مهم و با اهمیت است؛ همسالان هم خطر پذیری را ترغیب می کنند و هم الگوهای رفتاری آن را آموزش می‌دهند حتی ممکن است انتخاب‌های پُرخطر یکی از اعضای گروه به رفتار پرخطرتر سایر اعضا منجر شود.
وی افزود: عوامل اجتماعی، خانوادگی و اقتصادی هم نقش مهمی در سوگیری رفتاری افراد به ویژه نوجوانان و جوانان دارد در صورتی که این عوامل نتوانند نقش خود را به شکل مطلوبی ایفا کنند، نوجوانان و جوانان دچار چالش شده و ممکن است فشار ناشی از این چالش‌ها و مشکلات، فرد را به سمت رفتارهای پرخطر بکشاند.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان اضافه کرد: تراکم و ناهمگونی جمعیت در شهرهای بزرگ و شلوغ علاوه بر اینکه فرد را با پدیده گمنامی مواجه می‌کند ممکن است موجب ضعف در کنترل‌های اجتماعی شده زمینه را برای رفتار پرخطر فراهم کند.
سنگستانی، داشتن تعلق و دلبستگی، تعهد، اعتقاد، باور، مشغولیت و درگیری را از عوامل محافظت کننده از رفتار پرخطر دانست و گفت: داشتن عواطف و احساسات نسبت به افراد مهم زندگی موجب می شود نسبت به قضاوت‌های آنان و آنچه که درباره رفتارش می اندیشند، مراقب باشند بنابراین، کنترل رفتار پرخطر و بزهکاری با تعلقات جوانان نسبت به والدین، دوستان صمیمی و افراد مهم دیگر میسر می‌شود.
وی ادامه داد: تلاش برای کسب مدارج علمی و افزایش سطح تحصیلات، سوابق شغلی و سایر دارایی‌ها در زندگی شخصی و اجتماعی نیز سبب محافظت افراد از این داشته های با ارزش شده و برای از دست ندادن آنها از قوانین و مقررات خانواده و جامعه پیروی کند.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان اظهار داشت: افرادی که وقت و انرژی محدود خود را برای فعالیت‌های معمول و لازم زندگی مانند کار و درس صرف می کنند به دلیل محدودیت زمان، فرصت کمی برای انجام و مشارکت در اعمال مخاطره آمیز دارند در مقابل کسانی که وقت آزاد بیشتری دارند، فرصت آنها برای انجام رفتارهای پرخطر بیشتر است.
سنگستانی، فراگیری مهارت‌های زندگی و اجتماعی و به کارگیری این مهارت‌ها در زندگی، برقراری روابط صمیمانه از سوی والدین در محیط خانه، اختصاص زمانی برای صحبت کردن اعضای خانواده با یکدیگر و تلاش و توجه بیشتر والدین برای درونی ساختن ارزش‌های اخلاقی و هنجارهای اجتماعی در فرزندان را در پیشگیری از رفتار مخاطره آمیز موثر دانست.
وی ادامه داد: نظارت بیشتر والدین بر روی فعالیت‌های فرزندان، ارتباط مستمر اولیا و مربیان، فراهم کردن زمینه و تشویق و ترغیب فرزندان برای شرکت در برنامه‌های مختلف ورزشی، علمی و مذهبی، کمک به فرزندان برای انتخاب دوستان و نظارت بر روابط آنان در راستای جلوگیری از ارتباط و دوستی با افراد پرخطر، آموزش مهارت‌های فرزندپروری به والدین و رعایت اصول فرزندپروری توسط آنان از راهکارهای پیشگیری از رفتار مخاطره آمیز نوجوانان است.
نظر شما