شیب تند سالمندی در زنجان و لزوم برنامه‌ریزی برای نیازهای آنان

طبق آمارهای ارائه شده طی ۳۰ سال آینده سالمندان حدود ۰ ۲ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند، سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است تا سال ۲۰۵۰ جمعیت سالمندان به ۲ میلیارد نفر برسد" پیش بینی سازمان ملل برای این سال ۱.۲ میلیارد نفر است" یعنی اینکه که به ازاء هر ۵ نفر جمعیت دنیا یک نفر سالمند است.

به این ترتیب نه فقط در کشورهای توسعه یافته که هم اکنون نزدیک به این نسبت سهم سالمندان است بلکه در کشورهای در حال توسعه نیز بخش بزرگی از جمعیت را افراد بالای ۶۰ سال تشکیل می دهند و هر سال نسبت آن افزایش پیدا می کند، افزایش نسبت سالمندی ایجاب می کند که جوامع در حال توسعه از جمله ایران خود را برای سالمندی آماده کند.

به گفته مدیر مرکز پیشگیری و ارتقای سلامت پویای کشور، اکنون جمعیت سالمند در کشور ۱۰ درصد است که در سال ۱۴۵۰ به ۳۰ درصد می‌رسد و باید برنامه های اساسی برای افزایش کیفیت زندگی اقشار مختلف جامعه طراحی و اجرایی شود.

 آریستا شجاع الدین به مناسبت هفته سالمند(۶ تا ۱۲ مهر) افزود: نرخ سالمندی در دنیا و کشورمان رو به افزایش است و در طول پنج دهه جمعیت سالمندی ۲ برابر شده و باید فکر اساسی برای ارتقای سطح وسیع‌تر کیفیت زندگی از سوی مسوولان بهداشت و درمان کشور اتخاذ شود.

این مسوول خاطرنشان کردک اگر کیفیت زندگی ارتقا نیابد، رضایتمندی از زندگی کاهش یافته و هزینه های درمان نیز سنگین خواهد شد، استفاده از متخصصان طب سالمندی برای تعیین گادلاین های روز دنیا در کشور ضروری است و البته دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران و ایران در مراکز پیشگیری و ارتقای سلامت، وضعیت و کیفیت سالمندی را مورد بررسی قرار می دهند که نتایج آن به زودی استخراج خواهد شد.

وی اضافه کرد: افسردگی و آلزایمر از شایع ترین اختلالات دوره سالمندی است و توجه به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی به سالمندان کمک می کند که کیفیت زندگی بهتری داشته و سالم بمانند.

افزایش مشکلات روحی وروانی سالمندان در شرایط کرونایی

 مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری زنجان به مناسب هفته سالمند، با اشاره به اینکه بر اساس آمارهای ارائه شده بیش از ۱۱۰ هزار سالمند در استان وجود دارد که وظایف دستگاه های اجرایی و اقدامات لازم نیز در خصوص این قشر از جامعه مشخص است گفت: در  دوران کرونایی مشکلات متعددی گریبانگیر سالمندان بود، بطوریکه در پیک های قبلی بیشترین آمارهای مرگ و میر به این قشر اختصاص داشت.

مسیح الله سطانی با بیان اینکه با همکاری های بین بخشی در زمان حاضر بخش قابل توجهی از سالمندان زنجانی معادل ۹۵ درصد در برابر کرونا واکسینه شده اند، افزود: همین مساله به کاهش قابل توجه مرگ و میر سالمندان منتهی شده است.

وی با اشاره به اینکه عمده ترین مشکلات سالمندان در شرایط کرونایی تنهایی آنان است، اضافه کرد: شرایط کرونایی، نبود تعاملات اجتماعی و از طرفی رعایت فاصله گذاری اجتماعی موجب شده این قشر تنها باشند و علاوه بر آن مشکلات روحی و روانی نیز بیش از گذشته مضاعف یابد.

سلطانی با بیان اینکه بر اساس مصوبه جلسه ستاد استانی کرونا دستورالعمل هایی با اهدف ساماندهی مشکلات قشر سالمندان در استان اعلام شد، گفت: بر این مبنا چهار کمیته نظارت و پایش، کمیته مراقبت و نگهداری، کمیته حمایت و قرنطینه معکوس و کمیته آموزش همگانی تشکیل شد که هر کدام شرح وظایفی را بر عهده داشتند که همچنان این رویه ادامه دارد.

وی اظهار داشت: با توجه به آمارهای احصا شده حدود ۱۰۰ درصد سالمندان زنجانی تحت پوشش بیمه هستند که از این میزان ۶۶ درصد آنان زیر چتر بیمه سلامت، ۱۶ درصد تامین اجتماعی و ۱۸ درصد دیگر نیز توسط سایر بیمه ها قرار دارند.

سلطانی با اشاره به اینکه ۲۰ درصد جمعیت سالمندان، بخش مهمتر جامعه هدف این ستاد را تشکیل می دهد و در این راستا باید کمک های لازم انجام گیرد افزود: بررسی ها نشان می دهد این گروه هدف تحت پوشش هیچ نهاد حمایتی نیستند که توجه به این موضوع مهم ضروری است.

سلطانی با بیان اینکه کمیته های پنچ گانه این ستاد نسبت به برگزاری جلسات اقدام کرده اند، افزود: این کمیته ها مکلف شدند نسبت به شناسایی آنان اقدام کنند که تا کنون این مهم برای بخشی از آنان انجام گرفته است.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری زنجان یکی از اقدامات مهم استان به سالمندان را ارائه خدمت سازمان ها به سالمندان عنوان کرد و گفت: باکارهای انجام گرفته در مجموع ۳۹۱ نوع خدمت توسط سازمان های مختلف دولتی به این قشر ارائه می کنند که از این تعداد ۱۲۱ نوع  آن حضوری است که تلاش بر افزایش خدمات غیر حضوری است.

وی با اشاره به اینکه ۷۰ نوع خدمت نیز بصورت غیر حضوری است، اضافه کرد: ۲۰۰ نوع خدمت بصورت الکترونیکی به سالمندان ارائه می شود که این روند می توان بسیاری از مشکلات و مسائل انان را کاهش دهد.

این مسوول با تاکید بر اینکه  سالمندان در شرایط کرونایی به نوعی  از سوی خانواده ها رها شده اند، خاطر نشان کرد: رسیدگی و کاهش مشکلات مربوط به حوزه سالمندان صرفا وظیفه دولت نیست و مشارکت های عمومی و آگاه بخشی بیشتر نیز می تواند در این خصوص بسیار اثر گذار باشد.

زنجان جزو ۱۰ استان اول کشور در رشد جمعیت سالمندی است

مدیرکل بهزیستی استان زنجان نیز با اشاره به هفته گرامیداشت و تکریم منزلت سالمندان گفت: زنجان جزو ۱۰ استان کشور در رشد جمعیت سالمندی است و ۱۲۹ هزار و ۷۰۰ نفر از جمعیت یک میلیون و ۱۵۰ هزار نفری استان را سالمندان تشکیل می دهند.

 محمد محمدی قیداری افزود: در زمان حاضر ۲ هزارو ۸۳۶ نفر از سالمندان، تحت پوشش بهزیستی هستند که به دلیل معلولیت های مختلف (جسمی، ذهنی، بینایی، شنوایی و اعصاب و روان) تحت پوشش قرار گرفته و از خدمات مستمری و غیرمستمر از جمله هزینه های درمانی، وسایل کمک توانبخشی، مناسب سازی محیط زندگی و... بهره مند هستند.

وی با اشاره به فعالیت ۲ مرکز شبانه‌روزی مراقبتی و توانبخشی سالمندان در استان و ارائه خدمات به ۱۱۴ سالمند، اظهار داشت: سه مرکز روزانه آموزش توانبخشی بهزیستی در استان فعالیت می‌کنند که به سالمندان تحت پوشش بهزیستی کلاس‌های آموزشی در موضوعات مختلف دینی، ورزشی و ... برگزار می‌شود که شیوع ویروس کرونا این اقدامات را محدود کرده ‌است.

این مسوول به طرح توانمند سازی سالمندان اشاره کرد و گفت: بهزیستی استان زنجان در جهت افزایش میزان توانمندسازی سالمندان تحت پوشش ۱۵۰ نفر سالمند را تحت پوشش قرار داده و با انجام آموزش های متناسب با نیازهای سالمندان، استفاده از تجارب و مهارتهای آنان و رفع نیازمندی های دوران سالمندی اقدامات قابل توجهی در این خصوص ارائه می  کند.

وی در خصوص ویزیت در منزل برای سالمندان بسترگرا خاطرنشان کرد: تعداد ۹۵ نفر از سالمندان بسترگرا از خدمات ویزیت در منزل با حضور پزشک، پرستار، و مددکار، با رعایت پروتکل های بهداشتی بهره مند هستند.

واکسیناسیون سالمندان انجام گرفته است 

مدیرکل بهزیستی در ادامه به دبیرخانه شورای سالمندان استان اشاره کرد و افزود: با شروع پاندمی کووید ۱۹ و با هدف کاهش مرگ و میر و بستری سالمندان و افزایش پوشش مراقبتی توسط دستگاه های متولی امور سالمندان اقدامات قابل توجهی چون مساعدت در هزینه های درمانی، تامین اقلام بهداشتی و بسته های معیشتی به سالمندان نیازمند و در نهایت تشویق و اقناع سالمندان و خانواده های آنان به انجام واکسیناسیون کرونا جهت ایمن سازی سالمندان در مقابل بیماری صورت گرفته است.

وی یادآور شد: درشیوع ویروس کرونا و با اقدامات به موقع درمانی، قرنطینه سازی، ممنوعیت پذیرش و ملاقات عمومی و خانواده ها خوشبختانه توانستیم جان سالمندان را حفظ کنیم و کلیه سالمندان 2 مرکز شبانه روزی در سلامت به سر می برند.

وی به روند ساخت مرکز نگهداری سالمندان و افراد دارای معلولیت در شهرستان خدابنده اشاره کرد و یادآور شد: کلنگ احداث این پروژه درسال ۹۶ با زیر بنای ۲ هزارو ۴۰۰ مترمربع به زمین زده شد و اعتبار این پروژه ازمحل مشارکت های مردمی و به همت خیرین دردست ساخت است.

محمدی با بیان اینکه نگهداری سالمندان در خانه نقش مهمی در ارتقای سلامت آن‌ها دارد، تصریح کرد: افسردگی، بیماری‌های زمینه‌ای، مسائل روحی و ... در سنین بالا مشکلاتی را برای افراد به وجود می‌آورد که استفاده از تجربه و پیشنهادات سالمندانی که توسط خانواده‌ها نگهداری می‌شوند می‌تواند نقش مهمی در ارتقای روحیه و عزت‌نفس سالمندان داشته ‌باشد.

وی به سند ملی سالمندان اشاره و خاطرنشان کرد: هدف سند سالمندی، رسیدن به جامعه‌ای بدون تبعیض سنی است و هدف دیگر سند، ارائه پاسخ مناسب به چالش‌ها و فرصت‌های سالمندی فردی و جمعیتی است که این سند در مرحله سیاست‌های اجرایی است و برای ملموس شدن برای سالمندان نیاز به اجرا دارد.

کرونا سالمندان را آسیب پذیر کرد

کارشناس سلامت سالمندان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان ادامه داد: طبق سرشماری سال ۹۰، جمعیت کل کشور ۷۵ میلیون و ۱۴۹ هزار و ۶۶۹ نفر محاسبه شد که از این میزان، جمعیت ۶۰ سال و بیشتر ۶ میلیون و ۱۵۹ هزار و ۶۷۶ نفر اعلام شد که میزان جمعیت سالمند ۸.۲۱ درصد بود.
رحیمه حسین خانی افزود: بر اساس سرشماری سال ۹۵ نیز جمعیت کشور ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزارو ۲۷۰ نفر محاسبه شد که جمعیت ۶۰ سال و بیشتر نیز بالغ بر هفت میلیون و ۴۱۴ هزارو ۹۱ نفر و میزان جمعیت سالمند نیز ۹.۲۸ درصد اعلام شد.
وی اظهار داشت: طبق همین آمار درصد جمعیت سالمندی استان در سال ۹۵ نیز به تفکیک جنسیتی ۵۱ درصد زن و ۴۹ درصد مرد بوده و در مناطق شهری و روستایی نیز ۷۲ به ۲۸ درصد بوده است.
این کارشناس ادامه داد: سالخوردگی جمعیت پدیده ای بی سابقه محسوب می شود به این معنی که در طول تاریخ جمعیت دنیا مشابهی برای آن نمی توان یافت، این واقعه مهم زندگی فراگیر، یعنی جهانی است که البته کشورهای مختلف در مراحل متفاوتی از آن قرار دارند و از طرفی سرسخت و بازگشت ناپذیر بوده به این معنی، جهانی با جمعیت سالمند به جهانی با جمعیت جوان باز نخواهد گشت.

این مسوول با اشاره به شعار امسال روز جهانی سالمند "بهره‌مندی عادلانه همه سنین از فناوری دیجیتال"  گفت: حدود ۱۰ درصد جمعیت استان را سالمندان تشکیل می دهند. طی یک سال و نیم گذشته و با همه گیری کرونا به دلیل محدودیت های اجتماعی و قرنطینه های خانگی به جرات می توان گفت آسیب پذیرترین قشر جامعه سالمندان بودند.

وی اضافه کرد: سالمندان علاوه بر مرگ و میر بالا در این گروه سنی، به دلیل عدم دسترسی و یا عدم مهارت در تکنولوژی روز و فناوری دیجیتال دچار مشکلات عدیده در بخش های مختلف شدند که  از جمله این مشکلات می توان به مواردی اشاره کرد.

حسین خانی افزود: بر این مبنا سالمندان به دلیل عدم دسترسی یا مهارت کار با فناوری دیجیتال دچار انزوا و تنهایی شدند و تنها اندکی از سالمندان  امکان ارتباط با خویشاوندان و دوستان را از طریق شبکه های اجتماعی داشتند.

کارشناس سلامت سالمندان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان با اشاره به اینکه  سالمندانی که در مواجهه با سوگ از دست دادن عزیزان و دوستان خود بودند. به دلیل عدم برگزاری مراسمات سوگواری دچار آسیب هایی مانند افسردگی و اضطراب شدند ادامه داد: سالمندان از فضای مجازی که این روزها به بخش عمده سرگرمی جوانان و کودکان  تبدیل شده است نیز  بی بهره بوده و دچار انزوا و تنهایی شدند.

فناوری دیجیتال برای سالمندان یک نیاز است

به گفته وی، بسیاری از سالمندان از خدمات اجتماعی که مستلزم آگاهی و مهارت استفاده از اپلیکیشن‌های رفاهی، مالی و خدماتی است بی بهره هستند لذا در این راستا از رسانه‌ها درخواست  می شود  که بر روی موضوع ساخت پلتفرم شبکه اجتماعی اختصاصی و دوستدار سالمند فعالیت داشته باشند.

حسین خانی اضافه کرد:  برای گروه سنی سالمند که شبکه خاصی در صدا و سیما وجود ندارد، به خاطر کم توانی‌های شناختی تدریجی که برای سالمندان حاصل می‌شود، احتیاج به اختصاصی شدن محتوای قابل ارائه در رسانه‌ها است، برنامه مختص سالمندان در صدا و سیما باتوجه به شرایط سالمندان بسیار کم بوده لذا پیشنهاد می شود برنامه‌ ثابت تلویزیونی روزانه برای سالمندان اختصاص پیدا کند.

این مسوول آخرین روز هفته سالمند ۱۲ مهر را محیط دوستدار سالمند عنوان کرد و گفت: در این روز دسترسی و توسعه خدمات مجازی و مبتنی بر مکان و طراحی نرم‌افزارهای اختصاصی و دوستدار سالمند مورد تاکید می باشد و لازم است استفاده از سرویس‌های آنلاین و سامانه‌های تعاملی را به سالمندان آموزش داده شوند.

وی ابراز امیدواری کرد که هفته و روز ملی سالمندان، فرصتی برای ایجاد عزم ملی برای برطرف کردن چالش‌ها و نیازهای سالمندان باشد و بخش‌های خصوصی و عمومی نیز بیشتر از گذشته به مسوولیت  اجتماعی خود در قبال سالمندان عمل کنند و همچنین جامعه و خانواده‌ها نیز از این فرصت برای تغییر نگاه به سالمندان و توسعه تکریم، منزلت و احترام سالمندان که برکت‌های زندگی هستند بهره ببرند.

حسین خانی خاطرنشان کرد: بنابراین از دستگاه‌های اجرایی انتظار می رود  که به آموزش‌ها،  ساختارها و اطلاع‌رسانی‌هایی که در حوزه فناوری دیجیتال برای سالمندان نیاز است ورود و برای آن برنامه‌ریزی کنندو همچنین از شرکت‌های خصوصی، سمن‌ها، خیرین و استارتاپ‌ها  نیز با رویکرد مبتنی بر بازاریابی اجتماعی به دنیای مناسب‌سازی و در دسترس قرار دادن دنیای دیجیتال و فناوری‌های نوین برای سالمندان ورود کنند، زیرا این قشر  در شرایط همه‌گیری کرونا در خانه هستند و اهمیت دریافت خدمات آنلاین، ارائه خدمات داوطلبانه،  آموزش آنلاین و مشاوره آنلاین و استفاده از شبکه‌های مجازی اختصاصی شده باید برای سالمندان فراهم شود.