چشم انداز بازار لوازم خانگی؛ خارجی یا ایرانی؟

بسیاری از هموطنان ما هنگامی که به فروشگاه‌های مختلف مانند لوازم خانگی، قطعات خودرو و حتی پوشاک فروشی ها مراجعه می کنند، دنبال بِرندها و انواع خارجی هستند و در بسیاری از موارد هم با یک لیبل و برچسب جعلی، پول شان را صرف خریدی می کنند که خیلی زود از آن پشیمان می شوند.

حواسمان باشد که بی اعتماد و اعتقاد شدن به توانمندی های صنعتگران داخلی بازخوردهایی چون خروج منابع چشمگیر ارز از کشور، تضعیف توان تولیدات داخلی، پر کردن جیب واسطه ها و قاچاقچیان و بیکاری کارگران و حتی ورشکستگی صنایع داخل را به همراه دارد اما تولیدکننده داخلی هم باید با حمایت های دولت سیزدهم و اهتمام و وجدان کاری به درجه ای از کیفیت برسد که همپای انواع مشابه خارجی، رضایتمندی مشتریان را در پی داشته باشد.

صنعت لوازم خانگی ایران در دوران تحریم آسیب زیادی دید و بخش قابل توجهی از ظرفیت ها به دلیل جولان برندهای خارجی در بازارهای داخلی و همچنین مشکلاتی مانند کمبود نقدینگی، تامین مواد اولیه از راه واردات، انتقال بین المللی پول، تخصیص ارز و سایر مسائل دچار ایستایی و تعطیلی شد و علاوه بر اینها حضور کمپانی های خارجی نیز عرصه را به شدت بر تولیدکننده ایرانی تنگ کرد.

وقتی از سال ۹۷ برندهای کره ی جنوبی مانند اِلجی و سامسونگ در صنعت لوازم خانگی به صورت خودخواسته و در راستای تحریم ها اعلام کردند که از بازار ایران خارج شده اند، در نگاه نخست چالشی بزرگ برای بازار داخلی در خلأ این شرکت ها از طرف کارشناسان پیش بینی می شد و حتی برای مدتی دست بالا را عوامل قاچاق کالا و سودجویان داشتند اما کارخانه های تولید داخل هم بیکار ننشستند و آستین ها را بالا زدند تا از تهدید، فرصت بسازند.

به تازگی از سوی دولت ایران منع واردات لوازم خانگی خارجی به خصوص در موضوع برندهای کره جنوبی ابلاغ و لازم الاجرا شد و به یقین تصمیم گیرندگان ابتدا ظرفیت های تولید داخلی را سنجیده و در حدی دیده اند که حالا دیگر بازار ایران، جای تولید ایرانی است و سپس چنین ابلاغی را صادر کردند.

در همین ارتباط و به بهانه ابلاغیه اخیر مبنی بر منع واردات لوازم خانگی خارجی با رئیس انجمن مدیران صنایع شهرستان ساوه که در عین حال مدیرعامل یکی از کارخانه های تولید لوازم خانگی در منطقه ویژه اقتصادی کاوه است، گفت و گو کرده ایم.

تهدید را به فرصت تبدیل کردیم

«سعید رضوانی» به ایرنا، گفت: در سال های گذشته تولیدات داخلی از حمایت های مطلوبی برخوردار نبود و در عمل  پس از شروع تحریم ها و از سال ۹۷، کره جنوبی با هماهنگی آمریکا از واردات لوازم خانگی به ایران ممانعت کرد و نکته قابل توجه در آن زمان وابستگی ۵۰ درصدی تامین نیازهای کشور از طریق واردات بود.

وی ادامه داد: در آن زمان ۲ برند کره جنوبی سهم بسیار بزرگی در تامین نیاز بازار داخلی ایران داشتند و تصور آنها بر این بود که در صورت همسویی با تحریم های آمریکا، چالش بزرگی در صنعت تولید لوازم خانگی ایران ایجاد می شود و مصرف کنندگان ما هم با کمبود مواجه خواهند شد.
رضوانی گفت: اما نکته ای که حتی به جرات می توان گفت که از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) مورد غفلت واقع شد این بود که واحدهای تولیدی لوازم خانگی داخل کشور با ۵۰ درصد از ظرفیت خود فعالیت داشتند و ظرفیت بالقوه زیادی در کارخانه های کشور نهفته بود و شرایط تحریم سبب شد که به تدریج این ظرفیت ها پویا و به کار گرفته شوند و توانستند خلأ برندهای وارداتی را در بازار داخل به خودشان اختصاص دهند.
وی اظهار داشت: واحدهای تولیدی لوازم خانگی داخلی در فاصله سال های ۹۷ به این سو موفق شدند تقاضای داخلی را تامین کنند و به نقطه ای برسند که امروز از نظر لوازم خانگی با اتکا به توان تولید داخلی بی نیاز شده ایم.
مدیرعامل کارخانه تولید لوازم خانگی نیکسان ساوه افزود: با توسعه ای که در سه سال اخیر در زمینه توسعه و رشد واحدهای تولیدی داخلی ایجاد شد، این نوید را می دهم که ایران در سال های آینده حتی شاهد افزایش تولیدات و در دست گرفتن بازارهای هدف در کشورهای همسایه خواهد بود.
به گفته او، در صنعت لوازم خانگی به عنوان صنعت پیشران کشور و در عمل تهدیدهای برآمده از تحریم به فرصت تبدیل شد که موضوعی قابل کتمان نیست و این دستاوردها به اهتمام بخش خصوصی حاصل شده است.
رضوانی اظهار داشت: نکته جالب آن است که واحدهای تولیدی لوازم خانگی متعلق به بخش خصوصی با کمترین اتکا به بخش دولتی و با اتکا به ظرفیت و توانمندی های خودشان جان تازه گرفتند.
وی همچنین رشد کارخانه های تولید لوازم خانگی وابسته به بخش خصوصی در مقایسه با آن دسته از صنایعی را که متعلق به دولت بودند نکته ای قابل تامل عنوان کرد و گفت: این همت صنعتگران دلسوز بخش خصوصی بود که در دوران تحریم توانستند از فرصت سوزی، فرصت سازی کنند و تحولات عظیمی را ورق بزنند.

رئیس انجمن مدیران صنایع شهرستان ساوه اظهار کرد: در حال حاضر رشد تولیدات داخلی در شهر صنعتی کاوه که از قطب های مهم صنعت کشور به حساب می آید، بسیار ملموس است و در این منطقه چنان توسعه ای در تولید ایجاد شد که در سال های اخیر حتی برخی از کارخانه ها با چالش کمبود نیروی کار مواجه شدند و این روند مصداق بارز فعالیت جهادی صنعتگران در ساوه است و یکی از دلایل آن هم وجود ساختار و بنیه بسیار مناسب کارخانه های این منطقه است که با وجود تحریم و شرایط سخت سال های اخیر، همچنان توانستند در سنگر تولید  مقتدرانه خود را حفظ کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که ابلاغ سیاست نظام در مورد منع واردات لوازم خانگی خارجی چه تاثیری در حمایت از تولیدات داخلی دارد، گفت: به یقین این ابلاغیه توان تولید داخلی در صنعت لوازم خانگی را ارتقا خواهد داد و شرایط به مراتب بهتری را در کارخانه ها ایجاد می کند.

دنبال انحصارگرایی در بازار لوازم خانگی نیستیم
 این صنعتگر اظهار داشت: حال که امکان بازگشت برخی برندهای خارجی به کشور وجود ندارد، نباید اینگونه تصور شود که بخش خصوصی در خلأ این برندها قصد دارد که رفتاری انحصارگرایانه داشته باشد زیرا ما در پی انحصار و در دست گرفتن بازار لوازم خانگی نیستیم و طالب آن هستیم که این محدودیت تنها برای مدتی برقرار باشد و پس از مدتی معین و برای چند سال، با وضع تعرفه و شیب مناسبی واردات آزاد شود تا پس از تقویت بنیه واحدهای تولیدی لوازم خانگی داخلی در شرایطی رقابتی با سایر انواع خارجی محصولات مان را به معرض دید مشتریان قرار دهیم.
رضوانی گفت: به دلایلی از قبیل ارزانی نیروی کار و انرژی، امکان ارتقای کمی و کیفی تولیدات داخلی وجود دارد و اگر اکنون تا حدی توان رقابتی پایینی با برندهای خارجی داریم متاثر از مشکلات اقتصادی است که دولت با آن دست به گریبان است و به تبع آن بخش خصوصی هم تحت تاثیر قرار گرفته است.
وی همچنین ساختار کوچک، غیر اقتصادی و محور نبودن صادرات واحدهای تولید کننده ی لوازم خانگی کشور را از عوامل دیگرِ پایین بودن توان رقابت پذیری آنها نسبت به برندهای خارجی دانست و اظهار امیدواری کرد که با حمایت های دولت و نظام، این واحدها از نظر حجم، بنیه و صادرات محوری، قوی تر شوند تا بتوانیم در عرصه رقابت های جهانی نسبت به کارخانه های خارجی حرف های زیادی برای گفتن داشته باشیم.
رضوانی تاکید کرد: به جرات می توان گفت که اکنون از نظر تعداد و کمیت تولیدات، کارخانه های تولید لوازم خانگی موفق شده اند که نبود برندهای خارجی را پوشش دهند و اگر حمایت ها تداوم داشته باشد خیلی زود و در حداکثر پنج سال آینده خواهیم توانست حتی خلاء کیفی را هم پر کنیم اما این مسأله مستلزم آن است که وزارت صمت با سیاستگذاری درست بسترهای لازم را برای شکوفایی تولیدات داخلی فراهم کند.

مشکلات عمده تولیدکنندگان لوازم خانگی 
رضوانی در مورد مهمترین مشکلاتی که تولیدکنندگان لوازم خانگی کشور با آن مواجه هستند، گفت: بالا بودن هزینه های تولید،مشکل در انتقال پول و هزینه های بسیار زیاد واردات برخی مواد اولیه و حتی حمل و نقل با هزینه های سنگین از جمله مشکلاتی است که با آن مواجه هستیم.
وی همچنین برخی مشکلات و نابسامانی ها در بورس به خصوص درزمینه قیمت گذاری صنایع مادر را از دیگر مشکلات بیان کرد و اصلاح ساختاری این موارد برای دستیابی به یک قیمت تمام شده، منطقی و رقابت پذیر را برای تولید کنندگان داخلی بسیار حائز اهمیت دانست.
این تولیدکننده، افزود: دستیابی به کیفیت مطلوب و رقابت پذیر در صنعت لوازم خانگی مستلزم دستیابی به تکنولوژی نو (مدرن) است و امیدواریم که وزارت صمت و دولت کمک کنند تا بتوانیم کار انتقال تکنولوژی و تامین ماشین آلات و ابزارهای پیشرفته در کارخانه ها را محقق کنیم و در نهایت با منابع انسانی خبره ای که در اختیار داریم به خروجی موثری به نام «کیفیت رقابت پذیر و با راندمان بالا» دست یابیم.
مدیر عامل شرکت نیکسان ساوه تاکید کرد: لازمه یک تولید با کیفیت و رقابتی، داشتن ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته، امکان خرید مواد اولیه با قیمت ارزان و مناسب، نیروی کار بامهارت و توانمند و همچنین انرژی ارزان است اما متاسفانه تولیدکنندگان داخلی در این زمینه  دغدغه های زیادی دارند به خصوص که نرخ انرژی و نیروی کار هم با افزایش فزاینده مواجه است و تامین مواد اولیه از کارخانه های داخلی با توجه به اینکه معاملات را در بورس بدون لحاظ کردن قیمت های منطقی انجام می دهند و بر اساس شرایط رقابتی نیست.

خسارت ۲ هزار میلیاردی قاچاق بر صنعت لوازم خانگی و لزوم بهبود قوانین

رئیس انجمن مدیران صنایع شهرستان ساوه گفت: خوشبختانه به تازگی شاهد بهبود قوانین مربوط به حوزه صنعت و تولید هستیم.
رضوانی اظهار کرد: در دوران تحریم شاهد صدور برخی دستورالعمل ها و قوانین و مقررات خلق الساعه هستیم که به یکی از بزرگترین مشکلات تولیدکنندگان لوازم خانگی تبدیل شده اما اکنون می بینم که دولت در تلاش است تا این وضعیت را تعدیل کند و برخی مقررات که دست و پای تولیدکننده را بسته بود از پیش رو بر دارد و همین اراده سبب شد که بستر تولید نسبت به گذشته بهتر شود و امیدواریم که این روند به درستی تداوم یابد.
وی تاکید کرد: تجربه اثبات کرده است که اگر به بخش خصوصی میدان عمل بیشتری داده شود قادر خواهد بود با اتکا به توانمندی های خود، چرخ صنعت لوازم خانگی را به سمت توسعه کمی و کیفی پیش ببرد.
رضوانی همچنین قاچاق کالا به ویژه در زمینه لوازم خانگی را یکی از زیان‌بارترین عوامل در ایجاد مشکلات برای واحدهای تولیدی داخل برشمرد.
به گفته او، حجم بالایی از لوازم خانگی و حتی بسیاری از کالاهای دیگر به صورت قاچاق و به شیوه ته لنجی وارد کشور می شوند و سپس توسط شوتی ها (خودروهای مورد استفاده قاچاقچیان) به صورت خُرد به مرکز کشور منتقل می شوند.
وی اظهار داشت: دلیل این پدیده هم وضع قانونی بود که بر اساس آن برای بهبود وضعیت معیشت مردم مناطق مرزی، مجوز واردات به هر فرد به مبلغ ۱۵ میلیون تومان داده شد اما متاسفانه همین موضوع، خود به یک قاچاق در مقیاس بزرگتر تبدیل شد زیرا اگر هر خودروی شوتی با استفاده از این مجوز تنها ۵۰ میلیون تومان کالا وارد کند، در روز حدود یک هزار دستگاه از این خودروها از جنوب کشور مانند بنادر بوشهر و چابهار و بندرعباس به سمت مرکز کشور کالا منتقل می کنند که رقمی حدود ۵۰ میلیارد تومان کالا منتقل می کنند و حاصل جمع سالانه کالاهای انتقالی به این شیوه چیزی حدود ۲ هزار میلیارد دلار است.
این صنعتگر ادامه داد: نکته مهم اینجاست که این کالاها که با شیوه انتقال از ته لنجی و شوتی وارد می شوند تا زمانی عنوان قاچاق دارند که به شهرهای بزرگ و به خصوص پایتخت نرسند اما وقتی به این شهرها وارد شوند دیگر به آنها عنوان قاچاقی اطلاق نمی شود و در فروشگاه ها به راحتی عرضه می شود و راه حل رفع این معضل تداوم طرح شناسه دار کردن کالاهای موجود در بازار از سوی دولت است اما به ظاهر عزم راسخی در این زمینه مشاهده نمی شود.