پروژه پلنگ ایرانی در میان پروژه‌های برتر سال ۲۰۲۱

آرزو صانعی روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: برای شناسایی پروژه های برتر سال، همه کشورها می توانند پروژه های خود را ارسال کنند که بعد از ارزیابی، پروژه ای انتخاب می شود. امسال بعد از ارزیابی و ممیزی های صورت گرفته، پروژه هایی از بلژیک، کانادا، ایران، روسیه، چین، اسکاتلند، ایرلند، سوییس، آمریکا، هند، آفریقای جنوبی، عربستان سعودی، تایوان و فیلیپین انتخاب شده اند.

وی اظهار داشت: معیار سنجش پروژه ها که بدون محدودیت و به صورت بین المللی از کشورهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته اند، میزان اثرگذاری روش های اجرایی به لحاظ کمی و کیفی و نوآوری در برنامه ریزی و طراحی اقدامات با بهره مندی از رویکرد تسهیلگری فرآیندی گروه در پروژه ها بوده است.

صانعی افزود: این جایزه به عنوان معتبرترین جایزه بین المللی در زمینه یاد شده شناخته می شود که در سال جاری میلادی با انتخاب پروژه هایی از هفت سازمان غیرانتفاعی، چهار شرکت بزرگ، سه سازمان کوچک و متوسط و دو سازمان دولتی به برگزاری مراسم معرفی جوایز، پروژه ها و افراد دست اندرکار اجرای آنها در هفته پایانی ماه اکتبر می پردازد.

مدیر عامل موسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی ادامه داد: از سال ۱۳۹۷ برنامه ای را به منظور طراحی و شکل گیری ساختاری نوآورانه برای پایش جمعیت و مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی منطبق بر مفاد برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران، آغاز کردیم که به هنگام اجرای این طرح با چالش های متعددی مواجه شدیم.

صانعی اظهار داشت: غیر از محدودیت های ایجاد شده به دنبال شیوع بیماری کووید۱۹ و سویه های جدید آن طی اجرای پروژه؛ همچنین چالش های مرتبط با ماهیت نوآورانه طرح و گستره وسیع پراکنش گونه که هنگام طراحی پروژه پیش بینی شده بود، در همان ابتدای برنامه که روش های آماری مربوط به انتخاب مناطق مرجع و نمونه برداری را طراحی می کردیم، با طیف گسترده ای از مناطقی روبرو شدیم که عملا خارج از گستره مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست بودند.

وی ادامه داد: این موضوع چالش های زیادی برای اجرای یک برنامه طولانی مدت پایش ایجاد می کند که از جمله آن و بر اساس ظرفیت های موجود، فقدان امکانات میدانی کافی برای تأمین پایداری دستاوردهای برنامه خواهد بود.

صانعی افزود: طی سال های گذشته به صورت گسترده ای بر روش های علمی پایش با توجه به گونه جانوری مورد بررسی متمرکز شده بودیم. اما به رغم افزایش هزینه ها و نیازمندی به اجرای فاز جدیدی برای ظرفیت سازی در حداقل دو حوزه مختلف، تصمیم گرفتیم نظر به ماهیت احتمالی روش های نمونه برداری و با پایبندی به اصول علمی و این موضوع حایز اهمیت که استفاده نتایج حاصل از این مطالعات در برنامه های حفاظتی و مدیریتی گونه در کشور و احیانا منطقه خواهد بود، اضافه شدن اجرای اقدامات بنیادی جدیدی به برنامه اولیه را انتخاب کنیم.

مدیر عامل موسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی اظهار داشت: به این ترتیب، سلسله ای از اقدامات جدید به برنامه اولیه ما اضافه شد که در حقیقت بدون داشتن مشارکت مالی جدید، با همکاری، تعهد و مسئولیت پذیری همه اعضای گروه و افزایش زمان اجرایی برنامه به نتیجه مطلوب رسید.

صانعی گفت: یکی از موضوعات مورد توجه داوران این ویژگی اجرایی بود که به رغم همه چالش های موجود مانند محدودیت های ناشی از شیوع بیماری کرونا، تقریبا همه اهداف تعیین شده پروژه طی اجرای اقدامات به نتایج کمی فراتر از آنچه که پیش بینی شده بود، رسیدند.

مدیر عامل موسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی ضمن قدردانی از خلاقیت و مسئولیت پذیری مهندس گلی احمدی فرد و همکاری و انعطاف پذیری گروه تسهیلگری پروژه افزود: درخشیدن نام سرافراز کشور در میان اقدامات اجرایی اثرگذار و موفق دنیا، سبب خرسندی است و امیدوارم با اجرای اقدامات هدفمند، مستمر و علمی بتوانیم گام موثری در راستای بهبود وضعیت حفاظتی پلنگ ایرانی در کشور، برداریم.

تحقیقات، پایش و ارزیابی از فصول حایز اهمیت در برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران است که پایش وضعیت مطلوبیت زیستگاه ها و جمعیت گونه، از عناوین مورد تأکید در آن است.

برنامه ملی پلنگ ایرانی به دنبال اجرای ۳۰ برنامه در سطوح مختلف از سال ۱۳۹۱، تهیه و تدوین شده که شامل ۱۱ فصل با موضوعات زیستگاه‌ها و مناطق آزاد و چهارگانه؛ دامپزشکی، بیماری‌ها و امداد و نجات، فضای حفاظت فیزیکی، امور بین الملل و زیستگاه‌های فرامرزی، طرح بیمه پلنگ ایرانی، تحقیقات، پایش و ارزیابی؛ پارک طبیعت پردیسان، ذخایر ژنتیکی، شبکه ملی پلنگ ایرانی، آموزش و توانمندسازی، روابط عمومی و امور رسانه است.

پلنگ ایرانی یکی از زیرگونه‌های پلنگ در آسیا است که در گذشته پراکنش وسیعی در آسیای مرکزی و جنوب غرب آسیا داشته است.

اکنون تصور می‌شود که گستره پراکنش آن در کشور در حال تفکیک شدن به دو بخش شمالی و مرکزی - جنوبی جدا افتاده از هم است که در صورت عدم اجرای اقدامات مدیریتی مقتضی، سبب تسریع روند انقراض این زیر گونه خواهد شد.

مطالعاتی که پیشتر در خصوص میزان تلفات و مرگ و میر این گونه در کشور انجام شده بود، نشان داد که طی دوره مطالعاتی مذکور، شکار و استفاده از طعمه مسموم و تلفات جاده ای به ترتیب عامل ۷۰ و ۱۸ درصد از موارد تلفات پلنگ در کشور بوده است.

۱۳۵۲