از دست رفتن فرصت‌های طلایی به دلیل عملیاتی نشدن «شبکه ملی اطلاعات»

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، تسریع در تکمیل و راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، جزو اولویت های اصلی دولت سیزدهم در بخش فناوری اطلاعات قرار گرفته است و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز بر شتاب گرفتن در راه اندازی آن، تاکید دارد.

رییس جمهوری در جلسه شورای عالی فضای مجازی بر تلاش و همت مضاعف همه دستگاه‌ها در ساماندهی فضای مجازی برای جبران عقب‌ماندگی‌ها در این حوزه و دستیابی به اهداف اصلی تشکیل شورای عالی فضای مجازی تاکید کرد.
آیت الله سید ابراهیم رییسی تکمیل و راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات را یک ضرورت دانست و به مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دستور داد راهبری تکمیل شبکه ملی اطلاعات را با جدیت پیگیری کنند.
پیش از این نیز «عیسی زارع‌پور» اعلام کرده بود بخش قابل‌توجه برنامه‌ای که برعهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است را شبکه ملی اطلاعات می‌داند و  تصمیم دارد به‌عنوان وزیر فرمانده میدان مسئولیت این کار را به عهده خواهند گرفت.

در این راستا، «ابوالفضل روحانی» روز چهارشنبه در گفت و گو با ایرنا با اشاره به پیشینه شبکه ملی اطلاعات، اظهار داشت: شبکه ملی اطلاعات در سال ۸۴ و برای کاهش وابستگی به اینترنت جهانی در کشور مطرح شد. در سال ۸۵ اجرای آن به مرکز تحقیقات مخابرات واگذار و بین سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ طرحی برای عملیاتی کردن آن در هیئت دولت تصویب شد.

وی افزود: سال ۸۹ این موضوع با عنوان «شبکه ملی اطلاعات» در قانون پنجم توسعه مصوب و مجری آن، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تعیین شد. به علت برداشت‌های غیر یکسان از این موضوع توسط بازیگران مختلف در سال ۹۲ شورای عالی، تعریف و اصول شش گانه شبکه ملی اطلاعات را تصویب و مرکز ملی فضای مجازی را به عنوان ناظر انتخاب کرد.

روحانی گفت: متأسفانه به دلیل وجود تفاسیر مختلف از این تعریف و اصول، موضوع با کندی پیشرفت و شورا مجبور شد در سال ۹۶، نیازمندی‌ها از شبکه ملی اطلاعات را در سند «تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» تصویب کند. علی‌رغم پیگیری‌های مکرر ناظر، معماری، طرح یا برنامه عملیاتی برای اجرای شبکه ملی توسط مجری ارائه نشد. اعلام یک‌باره پیشرفت ۸۰ درصد توسط مجری در انتهای سال ۹۷ و عدم امکان ارزیابی این گزارش به دلیل نداشتن چهارچوب لازم، منجر به عودت گزارش به مجری شد.

طرح عملیاتی شبکه ملی اطلاعات هنوز دریافت نشده است

معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی با بیان این‌که آذر ۹۸، طی ابلاغیه رهبر معظم انقلاب، تکلیف شد مجری معماری و طرح عملیاتی (شامل زمان‌بندی اجرا و خروجی‌های مورد انتظار) شبکه ملی اطلاعات را به مرکز ملی فضای مجازی ارائه کند، درباره آخرین آمار پیشرفت شبکه ملی اطلاعات از دیدگاه شورای عالی فضای مجازی گفت: اواخر فروردین سال گذشته و قبل از ارائه برنامه عملیاتی توسط مجری، مرکز ملی، نیازمندی‌های کشور از «طرح عملیاتی شبکه ملی اطلاعات» را به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد، تا بر اساس آن علاوه بر اطمینان حاصل کردن از پوشش اهداف و اقدامات کلان مصوب در سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات، امکان ارزیابی پیشرفت کار نیز وجود داشته باشد. متأسفانه علی‌رغم پیگیری‌های مکرر، مرکز همچنان طرح عملیاتی با این ویژگی‌ها دریافت نشده است.

وی افزود: برای عدم جلوگیری از پیشرفت کار، مرکز ملی، طرح پیشنهادی مجری را مشروط به تکمیل و اعمال اصلاحات، به‌عنوان بخشی از طرح عملیاتی شبکه ملی اطلاعات و صرفاً جهت تداوم ادامه کار پذیرفت. متأسفانه طرح پیشنهادی قابلیت ارزیابی نداشته (شاخص‌های ارزیابی، خروجی‌های قابل تحویل و زمان‌بندی تحویل) و پیگیری‌های این مرکز نیز برای اصلاح آن بدون نتیجه مانده است. درباره پیشرفت کار باید بگویم، بر اساس خود اظهاری مجری، از طرح پیشنهادی، حداکثر۳۰ درصد کار انجام‌شده است.

ارائه طرح عملیاتی شبکه ملی اطلاعات تا پایان امسال

معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی درباره این‌که مهم‌ترین دستاورد دستگاه‌های مرتبط با شبکه ملی اطلاعات در ۶ ماه آینده و تا پایان سال چیست؟  گفت: با توجه به این موضوع که زمان زیادی از لزوم تحقق شبکه ملی اطلاعات گذشته و متأسفانه کشور منافع زیاد و فرصت‌های طلایی را ازدست‌داده و از سوی دیگر، حدود ۲ سال از ابلاغیه مقام معظم رهبری می‌گذرد، مجری این طرح باید در حین پیشبرد اهداف، طرح عملیاتی شبکه ملی اطلاعات را آن‌چنان‌که شایسته یک ابر طرح ملی است ارائه کند و با جدیت دوچندان تمامی منابع و توانمندی خود را در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، برای پیشبرد کار بکار بگیرد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر آذر ماه ۱۳۹۹، اقدامات کلان مربوط به سایر خوشه های خدمات در فضای مجازی، برای تقویت و رونق شبکه ملی اطلاعات، با عنوان اقدامات مقوم از سوی مرکز ملی به دستگاه های ذیربط همانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بهداشت درمان و آموزش پزشکی، راه و شهر سازی، کشور، سازمان تبلیعات اسلامی، بیمه مرکزی و بانک مرکزی ابلاغ شده است. متاسفانه علی رغم پیگیری های مرکز، اقدامات شایسته‌ای در این خصوص صورت نگرفته یا گزارش نشده است.

معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی درباره برنامه مرکز ملی جهت حمایت از پلتفرم‌ها و پیام‌رسان‌های داخلی تاکید کرد: خرداد ۹۶، شورای عالی فضای مجازی، سند «سیاست‌ها و اقدامات ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی» را با هدف حمایت  و فراگیری پیام رسان‌ها تصویب کرد.

«در ماده دو این سند اقدامات متنوعی برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت فرهنگ و اراد اسلامی، مرکز ملی، سازمان صدا و سیما، بانک مرکزی و سایر دستگاه‌های ذیربط، به منظور تقویت پیام‌رسان‌های داخلی درج شده است. آخرین اقدام برای حمایت از پیام رسان‌های داخلی، اختصاص تعداد قابل توجهی سرور از مرکز داده شهید سلیمانی به پیام‌رسان‌های منتخب (ایتا، سروش و گپ) بوده است.»

«همچنین، عمده اهداف عملیاتی مصوب در سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات (در ۴ بخش اهداف عملیاتی شبکه، خدمات کاربردی، محتوا و سالم‌سازی خدمات و محتوا) در راستای تقویت خدمات و محتوای داخلی اعم از سکوهای خدمات و پیام‌رسان‌های داخلی است.»

وی خاطرنشان کرد: مواردی چون مزیت بخشی کیفی، اقتصادی و تعرفه‌ رقابتی خدمات- تأمین کیفیت شبکه در اتصال بین دو نقطه داخلی مطابق استانداردهای جهانی- ایجاد قطب های مرکز داده داخلی از این دسته هستند، ولی اهداف و اقدامات مشخصی برای ارتقاء این خدمات مصوب شده است.

روحانی درباره اهداف مشخص برای حمایت از پیام‌رسان‌ها گفت: استقرار کامل سکوهای ارائه خدمات الکترونیکی اعم از دولت، سلامت، تجارت، آموزش، قضایی، گردشگری، حمل‌ونقل و انتظامی با تعرفه مناسب برای آحاد مردم، دستیابی به سهم ۱۰ درصدی اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور، افزایش سهم خرده‌فروشی الکترونیکی به میزان ده درصد از کل بازار خرده‌فروشی کشور، ایجاد حداقل دو سکوی ارائه خدمت با سهم بیست درصدی از کاربران منطقه و دارای بازار جهانی، استقرار نظام جامع تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی، استقرار نظام مالکیت معنوی و مادی محتوای داخلی تا سال ۱۴۰۰، تحقق سهم هفتاد درصدی خدمات محتوایی داخلی (اعم از ویدیوی درخواستی و اشتراک ویدیو) از ترافیک مصرفی کاربران با نرخ رشد سالیانه چهل درصدی از طریق تنظیم مقررات تولید و خدمات محتوا، افزایش نرخ رشد سالیانه سی درصدی سهم بازی‌های رایانه‌ای داخلی. سایر اهداف عملیاتی و اقدامات کلان، همراه با جزئیات بیشتر در سند «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات» از طریق سایت مرکز ملی فضای مجازی قابل دسترس است.

معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی در پاسخ به این سوال که اکنون مهم‌ترین ضرورتی که به‌واسطه آن باید شبکه ملی اطلاعات به‌سرعت به نتیجه برسد چیست؟ تصریح کرد: علاوه بر ضرورت‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، انتظامی، امنیتی و فناورانه (همانند بهره‌مندی حداکثری کشور از منافع فناوری‌های نوین همچون نسل‌های جدید ارتباطی همانند ۵G، دفاتر کل توزیع‌شده، هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء) و مشکلات فعلی (همانند مسائل هویت معتبر، اشباع تقریبی ظرفیت شبکه، نبود رگلاتوری منسجم با رویکرد پیشرو، موازی کاری‌های بین دستگاه‌ها، مسائل به اشتراک‌گذاری خدمات و محتوا بین کسب‌وکارها و حریم خصوصی)، گره خوردن هر چه بیشتر زندگی و معیشت عموم جامعه با خدمات و موضوعات فضای مجازی است. در شرایط کنونی و در دوران پاندمی کرونا، استفاده و نیازمندی‌های مردم در به‌کارگیری خدمات و ویژگی‌های فضای مجازی در زندگی روزمره بیش‌ازپیش شده و پس‌ازآن نیز بیشتر خواهد شد.