به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای در بیست‌ویکمین نشست سران همزمان با بیستمین سالگرد تاسیس این سازمان ۲۶ شهریور ۱۴۰۰ (۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱) در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان تصویب شد. سازمان همکاری شانگهای سازمانی بین‌المللی و بین دولتی است که با هدف همکاری‌های چند جانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی در سال ۲۰۰۱ میلادی تاسیس شد.
در حال حاضر کشورهای چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، هند، پاکستان و ایران اعضای رسمی سازمان همکاری شانگهای و کشورهای افغانستان، مغولستان، و بلاروس اعضای ناظر و جمهوری آذربایجان، ارمنستان، کامبوج، نپال، ترکیه، و سریلانکا از شرکای طرف گفت‌وگوی این سازمان هستند.
همکاری فرهنگی مشترک، همگرایی منطقه‌ای کشورهای شانگهای را تقویت می‌کند
مریم سه‌دهی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره مزیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای (Shanghai Cooperation Organisation) اظهار داشت: پیوستن ایران به این سازمان مزیت‌های امنیتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به همراه خواهد داشت، اما یکی از مهمترین راهکارهای تعمیق و تقویت روابط میان کشورهای عضو این سازمان، فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده در مورد سنت‌ها و آیین‌های مشترک فرهنگی، هنری و تمدنی است.
پژوهشگر مطالعات فرهنگی بین‌المللی گفت:سازمان شانگهای از مهمترین نهادهای منطقه‌ای و جهانی در حوزه ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک است که مساحت سرزمین‌های تحت حاکمیت کشورهای عضو و ناظر آن بیش از ۳۵میلیون کیلومترمربع و جمعیتی بیش از سه میلیارد نفر (بیش از ۴۰ درصد جمعیت دنیا) را در بر می‌گیرد.
گسترش تعاملات وهمکاری مشترک ایران با کشورهای عضو سازمان شانگهای در زمینه فرهنگی و هنری علاوه بر معرفی صحیح جاذبه‌های تاریخی و تمدنی ایران راهکارهای موثر برای توسعه دیپلماسی فرهنگی و سیاست‌گذاری هدفمند برای رونق صنعت گردشگری را فراهم و منجر به تقویت همگرایی منطقه ای ایران با کشورهای عضو این سازمان می‌شود.
نوروز، سنتی مشترک میان کشورهای عضو سازمان شانگهای
سه‌دهی با بیان این که همکاری‌های فرهنگی بخشی از چارچوب فعالیتی سازمان همکاری شانگهای است، گفت: وزیران فرهنگ کشورهای عضو این سازمان برای نخستین بار در آوریل ۲۰۰۲ سند همکاری مشترک فرهنگی را در نشست پکن امضا کردند. یکی از راهکارهای تقویت روابط فرهنگی ایران با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، تمرکز بر روی سنت‌ها و نمادهای مشترک فرهنگی، هنری و تمدنی است که جشن نوروز یکی از همین سنت‌هاست و در میان همه کشورهای عضو رسمی سازمان همکاری شانگهای آیینی مشترک بوده و نماد صلح جهانی و هم افزایی فرهنگی ایران با همسایگان خود به شمار می‌رود.
ثبت نوروز در تقویم مجمع عمومی سازمان ملل
سه‌دهی بیان کرد: اهمیت نوروز به اندازه ای است که در ۴ اسفند ۱۳۸۸ (۲۳ فوریه ۲۰۱۰ میلادی) مجمع‌عمومی سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه ای روز ۲۱ مارس را به عنوان روز جهانی نوروز به تصویب رساند و در تقویم خود درج کرد و برای نخستین بار در تاریخ این سازمان نوروز به عنوان مناسبتی بین‌المللی به رسمیت شناخته شد.
پژوهشگر مطالعات فرهنگی بین‌المللی افزود: قطعنامه نوروز به ابتکار نماینده ایران در سازمان ملل متحد و با همکاری جمهوری آذربایجان، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان آماده و به مجمع‌عمومی ارائه شد و در مرحله بعد هند، آلبانی و مقدونیه به آن پیوستند.
ثبت نوروز در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو
سه‌دهی اظهار داشت: پرونده نوروز در مهرماه ۱۳۸۸ توسط ۷ کشور تمدنی حوزه نوروز (ایران، جمهوری آذربایجان، هند، قرقیزستان، پاکستان، ترکیه و ازبکستان) در فهرست جهانی میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به ثبت رسید که حکایت از ظرفیت‌های بزرگ این رخداد در پیوند ملت‌ها داشت. در سال ۱۳۹۳ هم با تقاضای الحاق ۵ کشور (افغانستان، عراق، قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان) این پرونده دوباره تدوین و به یونسکو ارسال شد و در ۱۰ آذر ۱۳۹۵ مجدد به ثبت رسید.
نوروز با قدمتی ۳هزار ساله در ایران
سه‌دهی به قدمت ۳هزار ساله نوروز در ایران اشاره کرد و گفت: چهار روز اول فروردین، تعطیلات رسمی نوروز در ایران است. رویاندن سبزه، چهارشنبه‌سوری، خوردن سبزی‌پلو با ماهی در شب عید، پختن سمنو و کلوچه‌های خانگی، چیدن هفت‌سین، دید و بازدید، هدیه دادن، سیزده به در از جمله مهمترین سنت‌های مشترک ایرانیان برای عید نوروز است.
بهار چینی و عید نوروز
سه دهی بیان کرد: نوروز در بیش از ۲۰ کشور جهان از جمله ایران، آذربایجان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان، استان‌های غربی چین، مناطق کردنشین ترکیه، مغولستان، هند، پاکستان، روسیه (تاتارستان، باشقیرستان، داغستان)، بوسنی و هرزگوین، مقدونیه جشن گرفته می شود و در برخی از کشورهای یاد شده تعطیل رسمی است.
مدیرمسئول پایگاه خبری عالی‌گرد درباره سنت‌های مشترک نوروز در میان کشورهای عضو شانگهای گفت: در چین، بهار چین با عید نوروز شباهت‌های زیادی دارد. عید بهار چینی بین روزهای ۲۱ ژانویه و ۲۰ فوریه برگزار می‌شود که به معنای خداحافظی با سال گذشته و استقبال از سال نو است.
وی افزود: مردم چین در عید بهار همچون ایرانی‌ها در نوروز، لباس نو می‌پوشند، به دیدن اقوام می‌روند و جملاتی مانند «عید بهار مبارک» را می‌گویند. شام شب سال نو برای چینی ها اهمیت زیادی دارد، زیرا آن را عاملی برای جمع شدن افراد خانواده می‌دانند. یکی از غذاهای مرسوم در شب عید، ماهی است که نماد ثروت، سلامت و خوش‌شانسی برای چینی‌ها به حساب می‌آید.
نوروز یا پاتتی در هند / قداست نوروز برای شیعیان هندی
سه‌دهی گفت: در هندوستان، زنده‌شدن طبیعت به عنوان نوروز یا آغاز سال جدید توسط پارسیان هند جشن گرفته می‌شود. جشن‌های ایرانی به ویژه نوروز میان مردم شبه قاره به خصوص در دربار پادشاهان تیموری به اوج خود رسید که این موضوع متاثر از وجود پارسیان و زرتشتیان مهاجر به هند بود.
در حال حاضر سال نو ایرانی در هند با دو عنوان نوروز یا پاتتی شناخته می‌شود و بیشتر در ایالت‌های گجرات و ماهاراشترا و کشمیر جشن گرفته می شود. تهیه لباس های نو، طبخ غذاهای متنوع، تزئین خانه و محله، بازدید از اقوام از آیین‌های نوروز در هند است که از رسوم نوروزی مشترک بین هند و دیگر کشورهای این حوزه است. فالوده شیر و گلاب، ماهی نادور، مرغ و شلغم از جمله غذاهای محبوب هندی‌ها در ایام نوروز است.
مدیرمسئول پایگاه خبری عالی‌گرد توضیح داد: نوروز برای شیعیان هند از قداست خاصی برخوردار است زیرا براساس اسناد اسلامی اتفاق‌های زیادی در این روز پیش آمده؛ برای نمونه کشتی نوح در کوه جودی آرام گرفته، پیامبر (ص) کعبه را از بت‌ها پاک کرده و غدیرخم(۱۸ ذی‌الحجه) مصادف با نوروز بوده است. به همین دلیل بعضی مسلمانان هند نوروز را روزه می‌گیرند، قصیده‌های منتسب به امام علی(ع) را می‌خوانند و نذری می‌دهند. این سنت‌ها میان شیعیان پاکستان هم رواج دارد.
نوروز در میان شیعیان و زرتشتیان پاکستان
سه‌دهی درباره آیین‌های نوروز در پاکستان گفت: در پاکستان، جشن های نوروز در مناطقی از ایالت‌های بلوچستان، گلگیت-بلتستان، خیبرپختونخوا (شهرهای پیشاور، سوات، بنو) و شهرهای مختلف ایالت پنجاب برگزار می شود. جامعه زرتشتیان که بیشتر در کراچی پاکستان هستند، عید نوروز را با دیدارهای خانوادگی و حضور در پارک ها جشن می‌گیرند.
پژوهشگر مطالعات فرهنگی بین‌المللی اظهار داشت: از آداب و رسوم جشن نوروز در میان مردم پاکستان می توان به خانه تکانی، پوشیدن لباس نو، پخت انواع غذا و شیرینی مانند شکرپاره، سوهان حلوا، لدو اشاره کرد. شیعیان پاکستان این ایام را منتسب به امیرالمومنین(ع) می‌دانند که در حقیقت همان جشن عید غدیرخم است و به طور معمول در ۲۱ مارس(اول فروردین) برگزار می‌شود.
نوروز، یکی از اعیاد مقدس قرقیزها
سه‌دهی با بیان اینکه در قرقیزستان، روز ۲۱ مارس عید نوروز و تعطیل رسمی است، اظهار داشت: نوروز برای قرقیزها از مقدس‌ترین اعیاد است، آنها آیین‌های نوروزی را با شکوه تمام برگزار می‌کنند. نوروز در این سرزمین تنها یک روز است که در ۲۱ مارس برگزار می‌شود.
مدیرمسئول پایگاه خبری عالی‌گرد افزود: در ایام نوروز جوانان بازی های ملی مثل اولاق تارتیش یا کوک‌بورو (بزکشی) برگزار می‌کنند. طبق سنت قرقیزی‌ها در ایام نوروز بهترین غذاها را تهیه می‌کنند مهمترین مراسم نوروزی قرقیزها، سمنوپزی است که قرقیزها به آن سومولوک می‌گویند.
«جشن نوروز» یا «مارس نوروز» در قزاقستان
پژوهشگر مطالعات فرهنگی بین‌المللی گفت: در قزاقستان، به دلیل تقارن روز ۲۲ مارس با روز اول فروردین، جشن نوروز به نام مارس نوروز خوانده می‌شود و تعطیل رسمی است. نوروز در قزاقستان از ۱۴ تا ۲۳ مارس است و هر روز با یک عنوان ویژه مثل روز سلام، روز طبیعت، روز یادبود و... گرامی داشته می شود.
سه دهی افزود: برپایی خیمه‌های بزرگ، برگزاری نمایش در مورد فرهنگ قزاق‌ها در نوروز، پوشیدن لباس‌های محلی، رقص و پای‌کوبی، اسب‌دوانی، و مشاعره از برنامه‌های جشن نوروز در قزاقستان است.
وی اظهار داشت: پختن غذایی با نام نوروز کوژه (کوژه به معنی آش) که به معنای خداحافظی با زمستان است با هفت نوع ماده غذایی در میان مردم رواج دارد. عدد هفت در فرهنگ مردم قزاق جایگاه خاصی دارد.
«سمنوپزی» یکی از جاذبه‌های نوروزی ازبکستان
سه‌دهی گفت: نوروز یکی از با ارزش‌ترین تعطیلات در ازبکستان و پختن سمنو یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های نوروز این کشور است؛ زنان محلی دور دیگ سمنو جمع شده و آواز می خوانند، سمنو را هم می‌زنند و صبح آن را میان اقوام و همسایگان خود پخش می‌کنند. خانه‌تکانی، پوشیدن لباس‌های سنتی، آماده‌کردن سفره‌های رنگی و پر از خوراکی، پختن نان سنتی نیشالدا و پلوی معطر سامساپفکی از جمله رسوم مشترک در میان اقوام مختلف ازبک است.
«نوروز» ، جشن محبوب تاتارهای روسیه
سه‌دهی درباره برگزاری آیین های نوروز در روسیه اظهار داشت: در بسیاری از مناطق روسیه مانند چچن، اینگوشیا، اوستیای شمالی، آدیغه، داغستان نوروز را جشن می‌گیرند. دولت روسیه نگاه ویژه‌ای به نوروز دارد به گونه‌ای که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری این کشور هرساله به مناسبت نوروز پیام منتشر می‌کند. مقامات روسیه، نوروز را عاملی برای اتحاد میان ملل و اقوام گوناگون روسیه می دانند.
نوروز یکی از محبوب‌ترین جشن‌ها نزد تاتارهای روسی است. تاتارها برای نوروز، هفت نوع غذا از سبزیجات تهیه می‌کنند که مشهورترین آنها سمنو است. همچنین جشنواره ای به نام پُلو نیز برگزار می‌شود که در آن ۱۰ها آشپز حدود یک تُن‌پلو می پزند و در حین تهیه آن، فنون پخت این غذا در میان ملل مختلف نشان داده می شود.
پژوهشگر مطالعات فرهنگی بین‌المللی گفت: در شهر مسکو هم جشن نوروز با حضور هزاران نفر در مجموعه نمایشگاهی روسیه و پارک ودنخا جشن گرفته می‌شود. این پارک دارای مجسمه‌های بزرگ با طراحی فوق العاده توسط مجسمه‌سازان سرشناس مسکو، دریاچه شبیه‌سازی شده، گل‌خانه، شهربازی، و چندین میدان با نمادهای ملی مسکو است.
«نوروز» یا «جشن بزرگ» در تاجیکستان
سه‌دهی با بیان اینکه نوروز در تاجیکستان به نام جشن بزرگ مشهور است، توضیح داد: در تاجیکستان، پنج روز اول بهار هرسال به مناسبت جشن‌های نوروزی تعطیل است. برنامه‌های نوروز با آتش‌بازی در پارک های شهر دوشنبه در اولین روز آغاز و با برپایی جشن در نوروزگاه ادامه پیدا می‌کند. خانه تکانی(جاروب بندان)، سمنوپزان(سمنو یا سَمَنک)، گل‌گردانی از جمله مهمترین آیین‌های نوروزی در این کشور است.
«نوروز» میراث مشترک کشورهای عضو شانگهای
سه‌دهی با بیان اینکه نوروز در همه کشورهای عضو رسمی سازمان همکاری شانگهای جشن گرفته می‌شود، گفت: در همه این کشورها تمرکز بر روی آیین‌های سنتی نوروز مانند خانه‌تکانی، پوشیدن لباس نو، تهیه شیرینی و غذاهای خانگی، استفاده از لباس‌ها و صنایع‌دستی محلی و بازی‌های محلی است؛ بنابراین با توجه به انتخاب شعار گردشگری برای رشد فراگیر توسط سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۱ و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مشترک و فراگیر فرهنگی نوروز می‌توان فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی و منطقه‌ای مناسب برای توسعه گردشگری میان کشورهای عضو این سازمان را برنامه‌ریزی کرد.
پژوهشگر مطالعات فرهنگی بین‌المللی گفت: فعالیت‌های فرهنگی هنری با محوریت نوروز را می‌توان به ۵ بخش هنرهای نمایشی، هنرهای ترسیمی و تجسمی، هنرهای ادبی، فیلم و سینما، و بین‌الملل تقسیم کرد. در بخش هنرهای نمایشی می‌توان به اجرای موسیقی، تئاتر زنده و عروسکی، نمایش‌هایی آیینی با موضوع نوروز یا ساخت قطعه موسیقی نوروز با همکاری کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای پرداخت.
مدیرمسئول پایگاه خبری عالی‌گرد افزود: همچنین می‌توان علاوه بر دعوت از هنرمندان عرصه موسیقی برای ساخت قطعات موسیقی در مورد نوروز، از اهالی هنر که در زمینه نوروز قطعه موسیقی و آهنگ ساخته اند، تجلیل کرد.
در بخش هنرهای ترسیمی و تجسمی، برگزاری نمایشگاه‌های نقاشی، طراحی، عکس، کاریکاتور، خوشنویسی با موضوع نوروز و محیط‌زیست، جنبه‌های آیینی و ورزشی نوروز و همچنین برگزاری جشنواره مجسمه‌سازی برای نمادهای فرهنگی نوروز، از جمله رویدادهایی است که به تقویت روابط هنرمندان کشورهای حوزه نوروز به ویژه اعضای سازمان شانگهای کمک می‌کند. دیوارنگاری و ساخت و معرفی نمادهای فرهنگی، آیین‌ها و سنت‌های تمدنی نوروز در پایتخت‌ها و شهرهای بزرگ کشورهای عضو سازمان شانگهای در تقویت ارتباطات فرهنگی و هنری میان ملت‌ها به ویژه جامعه هنرمندان و فرهیختگان این حوزه کمک می‌کند.
تشکیل کمیته بررسی همکاری‌های فرهنگی اعضای شانگهای / تاسیس مجمع جهانی نوروز
سه‌دهی گفت: در بخش هنرهای ادبی با برگزاری جشنواره‌های شعر، داستان و خاطره‌نویسی، تدوین تاریخ شفاهی فرهنگ نوروز در کشورهای عضو سازمان شانگهای، تجلیل از اهالی قلم که در حوزه نوروز، فیلم‌نامه، شعر و داستان نوشته‌اند، زمینه آشنایی فرهیختگان این حوزه و تولید آثار مشترک بین‌المللی را فراهم می‌کند.
مدیرمسئول پایگاه خبری عالی‌گردبه اهمیت و تاثیرگذاری فیلم و سینما در توسعه تعاملات فرهنگی اشاره و بیان کرد: ساخت فیلم کوتاه، سریال، مستند سینمایی و انیمیشن‌های دو زبانه با محوریت تاریخچه، آیین‌ها و رسوم مشترک نوروز و همچنین برگزاری جشنواره‌های مرتبط با نوروز در زمینه آیین‌ها و سنت‌ها، لباس و غذاهای محلی به صورت دوره‌ای و هر سال در یکی از کشورهای عضو سازمان شانگهای در چارچوب دیپلماسی نوروز در تعمیق روابط فرهنگی و هنر مردم حوزه تمدنی نوروز و کشورهای عضو سازمان شانگهای موثر است.
وی با اشاره به توسعه گردشگری خوراک در جهان گفت: کشورهایی مانند مالزی، چین، تایلند و ترکیه در دو دهه گذشته سرمایه‌گذاری‌های بسیاری روی صنعت خوراک و گردشگری خوراک انجام داده‌اند، با تولید و انتشار محصولات فرهنگی مانند فیلم و کتاب و تبلیغات و بازاریابی هدفمند، گردشگران بسیاری را جذب کرده‌اند؛ با توجه به تنوع غذاهای محلی و سنتی اقوام در کشورهای عضو سازمان شانگهای از ظرفیت و جاذبه‌های خوراک و نوشیدنی در چارچوب دیپلماسی خوراک نوروزی، می‌توان به گردشگری در کشورهای عضو این سازمان رونق بخشید
سه‌دهی با پیشنهاد تاسیس مجمع جهانی نوروز گفت: در بخش بین‌الملل تاسیس مجمع جهانی نوروز نقش مهمی در توسعه روابط فرهنگی اجتماعی و اقتصادی کشورهای حوزه نوروز خواهد داشت.
پژوهشگر مطالعات فرهنگی بین‌المللی بر ضرورت بهره‌برداری از ظرفیت دیپلماسی فرهنگی برای برقراری صلح جهانی و تحکیم روابط منطقه‌ای تاکید کرد و گفت: برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های همکاری‌های مشترک فرهنگی هنری میان کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای لازم است کمیته‌ای مطالعاتی در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و با مشارکت سازمان های مرتبط مانند وزارت امور خارجه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سازمان صدا و سیما، تشکیل شود.
نظر شما