به گزارش روز پنجشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، تا شانزدهمین نشست ناشران کودک و نوجوان، با موضوع چاپ و نشر کتاب‌های تالیف و ترجمه، شامگاه چهارشنبه، با حضور فریبا نباتی، نویسنده، مترجم و فعال حوزه نشر که سابقه همکاری با بسیاری از ناشران کودک و نوجوان را در کارنامه دارد، به میزبانی برزو سریزدی، نویسنده و ناشر کودک و نوجوان، برگزار شد.
نباتی در این نشست، با اشاره به آمار انتشار کتاب های کودک و نوجوان که در سال های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ منتشر شده است، گفت: در سال ۹۶ تا ۹۷، ۶۵ درصد کتاب ها تالیف بوده است و در سال ۹۷ تا ۹۸، ۵۶ درصد تالیف بوده است، و از ۹۸ تا ۹۹، ۵۸ درصد تالیف بوده است. مجموع ۳ سال بیش از ۶۷ درصد آثار تالیفی بوده است، می توانیم در برابر این ادعا که ترجمه در حوزه کودک و نوجوان بیشتر از تالیف است بایستیم.
وی افزود: برای همه ما این اندیشه وجود دارد که با توجه به آسانتر بودن کار ترجمه و چاپ آن، تعداد این آثار بسیار زیاد است اما اصلا این طور نیست. این آمار فقط شامل شعر و داستان است و حتی کتاب های کمک آموزشی را در بر نمی گیرد. در کل می توان گفت وضعیت تالیف، خیلی هم بد نیست.
برزو سریزدی یکی از فعالان حوزه نشر، این سوال را مطرح کرد که چه مشکلاتی برای تالیف و ترجمه وجود دارد، نباتی پاسخ داد: انتخاب کتاب اولین مشکل ترجمه است، هر ناشری که حرفه ای کار می کند، مجراهای خودش را برای پیدا کردن کتاب های مناسب برای فرهنگ ایران را دارد، کاملا فرهنگ آن سوی مرزهای ما که تولید محتوای داستانی بیشتر و عمیق تری دارند، با ما متفاوت است. دسترسی ما محدود است، برخی ناشرها کسانی را دارند که این انتخاب را انجام بدهند اما وضیعت اینترنت ما و شرایط دیگر، مساله را سخت می کند. ما گاهی ۲۰ کتاب سفارش می دهیم اما به دلایل فرهنگی شاید ۱۰ عنوان قابل چاپ باشد.
مترجم متخصص کم داریم
وی ادامه داد: گاهی این نکته مطرح می شود که نویسنده و مترجم زیاد داریم اما با توجه به احاطه ای که باید داشته باشند، تعدادشان زیاد نیست. برای ترجمه، آشنایی با فرهنگ مبدا و مقصد هم مهم است، به ویژه برای ادبیات داستانی که ادبیات فکری و فرهنگی است، کتاب های آموزشی که مشکلی ندارند اما در برخی کتاب های علمی و آموزشی هم با اداره صدور مجوز دچار مشکل می شدیم اما با توجه به آن چه خود ما انتخاب می کردیم و می کنیم، سعی می کنیم مشکلات را به کمترین حد برسانیم.
نباتی ادامه داد: برای انتخاب مترجم مشکلات زیاد است، جدا از حرفه ای ها که خودشان خیلی کتاب ها را برای ترجمه انتخاب نمی کنند، یا علاقه ندارند یا کارهای پرحجم را نمی پسندند و آثار نوجوان هم معمولا بیش از ۳۰۰ صفحه هستند، مترجمی که روی این موضوعات کار کند، زیاد نیست، در همین مساله هم دست شما بسته است. ویراستاری که متن را بشناسد و محتوای علمی را اصلاح کند، بسیار کم تعداد هستند، بعد از همه این ها، مشکل کاغذ و فیلم و زینک و چاپخانه ای که هیچ ثبات کاری ندارند. مساله کپی رایت هم مهم است، ما تفاوت اقتصاد پولی و مالی ما بسیار زیاد است، از سوی دیگر هم در کشور همه با هم یک اثر را ترجمه می کنند که خود این مساله سراسر ضرر است، در جامعه هم وضعیت مالی مخاطب آثار ممکن است مناسب نباشد و یا اولویت او خرید کتاب نباشد.
تالیف کتاب مرارت است
این ناشر با تشریح روند کامل شدن همکاری با نویسندگان، تصویرگران و ویراستاران گفت: هماهنگ کردن بخش های مختلف بسیار سخت است، کار گروهی را نه نویسنده، نه هنرمند ما بلد نیستند. در وضعیتی که هستیم، سرمایه ناشر، چند سال می خوابد و ضرر سنگینی دارد. همه این موارد هزینه بر است و تالیف می تواند احساس شما را نسبت به کارتان سنگین می کند، هم هزینه اعتباری دارد و هم هزینه مادی دارد. یکی دیگر از مسائل، این نکته است که ناشران دولتی، برای انتشار کتاب، خرید قطعی می کنند که برای ناشران خصوصی آسیب بزرگی است، بر خلاف دوستان دولتی ما، ناشران خصوصی بودجه ندارند و نمی توانند ضررهای خود را پوشش بدهند و باید کتاب برایشان بازگشت داشته باشد تا بتوانند به نویسنده و تصویرگر و ویراستار، تسویه حساب کنند.
وی در ادامه با اشاره به این که اعمال سلیقه در حوزه نظارت بر متن، مشکلات را بیشتر کرده است، اظهار داشت: بعد از صفحه بندی از ما می خواهند که بخش هایی از کتاب را کم کنیم و یا بخش هایی را تغییر بدهیم، در صورتی که کتاب مورد نظر، بسیار ارزشمند و در همه دنیا هم شناخته شده است. گاهی هم در تالیف بین مولف و هیات نظارتی مشکلاتی به وجود می آید.
نباتی افزود: وقتی ما وارد این کار شدیم، واقعا هدف فرهنگی داشتیم، هنوز هم همین انگیزه را داریم. ما در جایی قرار داریم که به علوم انسانی و به خصوص ادبیات داستانی در حال تضعیف شدن است و دیده نمی شود و بعد در حوزه سرمایه گذاری کلان، شکست می خوریم. حافظ، فردوسی و خیام در جهان شناخته شده اند اما به باقی ادبیات توجهی نکردیم.
نظر شما