اروپا در عطش انرژی؛ قاره پیر عرصه رقابت روسیه و آمریکا

به گزارش ایرنا، برخی تحلیل گران بر این باورند که وابستگی شدید اروپایی ها به گاز روسیه از یک سو  و تلاش واشنگتن برای تغییر در مسیر همکاری برخی اروپایی ها با روسیه که بخش عمده این همکاری در حوزه انرژی خلاصه می شود، باعث شده است تا اروپا عملا به "میدان جنگ" میان آمریکا و روسیه تبدیل شود.
اتحادیه اروپا که از فقر منابع انرژی رنج می برد، به عنوان یک بازار سودآور برای صادرات انرژی، آمریکا و روسیه را بر سر پروژه های انتقال انرژی در مقابل یکدیگر قرار داده است و قرار داد خط لوله نورداستریم 2 بین روسیه و آلمان که ماه گذشته تکمیل شد، یکی از مصادیق آن است.

دولت و کنگره آمریکا طی سال‌های اخیر برای به بن‌بست کشاندن پروژه نورد استریم 2 تحریم‌های مختلفی را علیه آن وضع کرده‌اند، اما در نهایت موفق نشدند این پروژه عظیم را زمین‌گیر کنند.

مقامات آمریکایی ادعا می‌کنند که احداث پروژه نورد استریم 2 موجب وابستگی اروپا به روسیه می‌شود و امنیت اروپا را تهدید می‌کند.

ایالات متحده صادر کننده گاز طبیعی مایع (به صورت LNG ) به اروپا است، اما گاز روسیه برای اروپایی ها مقرون به صرفه تر و  ارزان تر است. واشنگتن می ترسد که روسیه با افزایش وابستگی اروپایی ها به این کشور، بتواند از نورد استریم 2 به عنوان اهرمی برای تضعیف کشورهای اتحادیه اروپا استفاده کند.

آلمان با وجود مخالفت های آمریکا با این پروژه گازی همواره از آن حمایت کرده و بر لزوم تکمیل آن تاکید داشت.

احداث خط لوله نورد استریم ۲ بعنوان یکی از بزرگترین پروژه های اقتصادی بین روسیه و اروپا، تضاد منافع قدرت های بزرگ راه به همراه داشت و به یک درگیری سیاسی نه تنها بین واشنگتن و مسکو ، بلکه بین چندین کشور اتحادیه اروپا و آلمان تبدیل شد. «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان که در آستانه خداحافظی از این سمت است، دومین خط لوله دریای بالتیک را یک پروژه صرفاً اقتصادی و جدا از منافع ژئوپلیتیک می داند. اما از منظر بین المللی ، این دیدگاه برای مدت طولانی مورد مناقشه بوده است و شاهد آن نیز اختلافات بین مسکو-بروکسل در پرونده سوء قصد به ناوالنی و تنش های جدید ناشی از آن در روابط با روسها است.

با تقویت حضور روسیه در تامین گاز کشورهای اروپایی، عملا بازار صادرات گاز اوکراین به عنوان یک کشور هم پیمان آمریکا در همسایگی روسیه، کساد شد. این موضوع نیز می تواند به عنوان یکی دیگر از تاثیرات تجارت گاز بر تشدید عرصه رقابت آمریکا و روسیه محسوب شود.

اروپایی ها اگرچه این روزها در آستان اجلاس جهانی آب و هوایی گلاسکو ، شعار ضرورت پایان دادن به استفاده از سوخت های فسیلی و کثیف را سرمی دهند و سودای حرکت کامل به سمت انرژی های پاک را دارند، اما واقعیت امر آن است که دستیابی به هدف آرمانی استفاده کامل از انرژی های پاک و کنار گذاشتن کامل سوخت های فسیلی، در آینده ای نزدیک چندان باورپذیر به نظر نمی رسد.

اگرچه انگلیس و به طور کلی اروپا بین سالهای ۱۹۷۳ و ۱۹۷۴ میلادی نیز با بحران انرژی بر اثر افزایش بهای نفت مواجه شده بود، اما در حال حاضر با بحران بسیار عمیق تری روبرو است: همزمان با بحران همه گیری کرونا، افزایش سرسام آور بهای برق در برابر اوج گیری تقاضای جهانی و زمستانی که در نیمکره شمالی از راه می رسد، باعث می شود موضوع بحران انرژی و انتقال آن تا دهه های آینده نیز به طول انجامد.

در حال حاضر نگرانی کشورهای اروپایی بیش از همه در سوخت مصرفی روزمره برای گرم کردن منازل، یعنی گاز طبیعی است. علاوه بر عوامل تعیین کننده ای مانند موقعیت میدان های گازی، توزیع گاز از طریق خط لوله های گازی و حمل نقل دریایی، کشورهایی که این ماده اولیه را انبار می کنند، نیز در بالا بردن قیمت انفجاری آن تاثیرگذار هستند.

به نوشته ال موندو، تجارت گاز به موضوعی برای رقابت میان آمریکا و روسیه بدل شده است و این دو کشور بر ۲۳ درصد از عرضه کل منابع گاز حاکم شده اند. در بحران اخیر مصرف گاز در این دو کشور نیز اوج گرفته و در یک دهه اخیر یک سوم افزایش داشته است که واشنگتن در این مورد به دلیل موضوع استخراج و حفاری های بسیاربر مسکو پیشی گرفته است.

طبق آمارهای رسمی، کشور پهناور روسیه به عنوان بزرگترین صاحب ذخایر گازی جهان، حدود 26 درصد از ذخایر گازی کشف شده جهان در اختیار دارد و آمریکابه ترتیب بعد از روسیه، ایران، قطر، ترکمنستان و عربستان، از نظر ذخایر گازی جهان، در رتبه ششم قرار گرفته و حدود سه و نیم درصد ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد .

یکی از دلایل بهای بالای حامل های انرژی از جمله گاز در بسیاری از کشورهای جهان، هزینه های بالای مرتبط با انتقال آن است. به عنوان مثال پاکستان بخش قابل توجهی از گاز مورد نیاز خود را از قطر تامین می کند و به دلیل انتقال گاز قطر به پاکستان با استفاده از کشتی، بهای تمام شده گاز برای مردم پاکستان رقم بالایی است.

بنابر این یکی از دلایلی  که روسیه و آلمان اصرار بر احداث خط لوله نورداستریم 2 را برغم مخالفت های امریکا داشتند، کاستن از قیمت تمام شده گاز در آلمان بود. احداث این خط لوله اگرچه هزینه زیادی برای دو طرف داشت اما یک بار برای همیشه باعث می شود که راه برای انتقال اسان و ارزن گاز روسیه به المان و اروپا هموار شود.

نورد استریم ۲

از آنجا که اتحادیه اروپا وابستگی بسیاری به گازی دارد که در خارج از مرزهای خود آن را خریداری می کند، آمریکا با هدف متوقف کردن روابط کشورهای اروپایی با روسیه در پروژه گازی موسوم به نورداستریم، بر این اتحادیه فشار آورده و منابع گاز خود را به عنوان جایگزین آن عرضه می کند. به همین دلیل، موضوع تامین گاز اروپا به مسئله ای ژئوپلیتیک به نام «نورداستریم۲» تبدیل شده است.

نورد استریم۲ بزرگترین شبکه انتقال گاز از روسیه به آلمان است. این پروژه گازی خشم آمریکا را برانگیخته است چون می ترسد اروپا به گروگان گازی روسیه تبدیل شود.

با این همه، بحران انرژی در اروپا اعضای اتحادیه را علاوه بر افزایش مصرف گاز روسیه، به چاره اندیشی و اتخاذ تدابیر گوناگون واداشته است. 

به گزارش ایرنا، «اورسولا فون در لاین»  رئیس کمیسیون اروپا در نشست روز جمعه (30 مهرماه) با تاکید بر اینکه اروپا به منظور جلوگیری از بحران‌های انرژی آینده در میان‌مدت و بلندمدت اقدام خواهد کرد، اعلام کرد مساله ایجاد ذخیره استراتژیک گاز و خرید مشترک سوخت توسط کشورهای عضو بررسی خواهد شد.

نشریه «سینکو دیاس» اسپانیا نیز پیش تر نوشت: قیمت گاز در اروپا که به طور مستقیم بر هزینه انرژی تاثیر می‌گذارد در سه ماه گذشته دو برابر شده و اسپانیا و فرانسه بیش از سایر کشورها تحت تاثیر قرار گرفته اند. در بازه زمانی ۲۲ ژوئیه تا ۲۲ اکتبر (۳۱ تیر تا ۳۰ مهر) قیمت گاز در بازار هلند که معیار سنجش این منطقه است از حدود ۳۷ یورو به ازای هر هزار متر مکعب به ۹۰ یورو رسیده است.

اظهارات فون در لاین در شرایطی است که قیمت انرژی ناشی از کمبود گاز طبیعی و امتناع روسیه از تامین کننده اصلی آن، افزایش یافته است. تنها با گذشت دو ماه از آغاز زمستان، اروپا با خطر تمام شدن ذخایر کافی گاز در سخت ترین فصل سال مواجه است.