انتشار نقل قولی از «جورج قرداحی» وزیر اطلاع‌رسانی لبنان در برنامه «پارلمان ملت» در شبکه تلویزیونی «الجزیره»، تنشی شدید میان سعودی و همپیمانانش با لبنان به وجود آورد. قرداحی در اظهاراتی که پیش از وزیر شدن بیان کرده، حمله ائتلاف سعودی به یمن را محکوم و بر ضرورت توقف تجاوز به یمن تاکید کرده بود. قرداحی جنگ عربستان علیه یمن را بیهوده خوانده و گفته بود که انصارالله یمن هماننند حزب الله از خود و کشورشان دفاع می‌کند.
این اظهارات واکنش شدید عربستان و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را برانگیخته است. ریاض روز جمعه ضمن اعلام ممنوعیت واردات تمام کالاهای لبنانی، به سفیر لبنان در ریاض ۴۸ ساعت مهلت داد تا خاک عربستان را ترک کرده کند و سفیر خود را هم از بیروت فراخواند.
به دنبال این اقدام، سفرای لبنان در برخی پایتخت‌های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس اخراج یا از آنها خواسته شده این کشورها را ترک کنند. امارات، بحرین و کویت در کارزار تازه عربستان علیه لبنان، به ریاض پیوسته‌اند.
این تحولات، نگرانی‌هایی را در سطح منطقه برانگیخته است. روز شنبه «احمد ابوالغیط» دبیرکل اتحادیه عرب با صدور بیانیه‌ای درباره اوج‌گیری ناگهانی تنش میان لبنان و کشورهای عربی اظهار نگرانی کرد.
دولت نجیب میقاتی و تلاش برای کنترل تنش
«نجیب میقاتی» نخست وزیر، تصور نمی‌کرد کمتر از دو ماه بعد از آغاز به کارش، با چنین بحرانی مواجه شود که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس سفیرانشان را از بیروت فرابخوانند و عذر سفیران لبنان را هم بخواهند.
میقاتی که پس از نزدیک به ۱۳ماه بی‌دولتی و تنش سیاسی در لبنان به تازگی توانسته دولت تشکیل دهد، با چالش های اقتصادی عمیقی مواجه است که از آن با عنوان بزرگترین بحران اقتصادی لبنان نام می‌برند. اعلام ممنوعیت ورود کالاهای لبنانی به عربستان در پی تنش اخیر، نگرانی عمیق دولتمردان لبنان را برانگیخته است.
عربستان سومین مقصد بزرگ صادراتی لبنان است و توقف واردات کالاهای لبنانی، بحران اقتصادی این کشور را تشدید خواهد کرد. میقاتی نگران از قطع حمایت کشورهای عربی و با دورنمایی از تشدید بحران اقتصادی، در تلاش است نظر عربستان را جلب کند و اظهارات وزیر اطلاع‌رسانی را به نوعی رفع و رجوع کند.
از این رو میقاتی پس از انتشار اظهارات قرداحی در بیانیه‌ای اعلام کرد: ما همواره مخالفت خود را با هرگونه توهین به عربستان سعودی اعلام کرده‌ایم و در دوره گذشته خواهان اصلاح کاستی‌ها در روابط بین دو کشور برادر بوده‌ایم و در بیانیه وزارتی تاکید کرده‌ایم که یکی از اولویت‌های دولت ما باید تلاش برای احیای روابط تاریخی بین لبنان و برادران عرب آن باشد.
نخست‌وزیر لبنان ادامه داد: موضع جورج قرداحی که قبل از تصدی منصب وزارتی او بیان شده بیانگر نظر دولت نیست و ما بر اهتمام خود بر روابط لبنان با کشورهای حاشیه خلیج فارس تاکید کردیم و ابراز امیدواری کردیم که روابط لبنان و عربستان سعودی به طور خاص و لبنان و کشورهای عربی به طور کلی قدرت خود را باز یابند.
هرچند به گفته میقاتی این ویدئو در زمانی ضبط شده که قرداحی هنوز عضو کابینه لبنان نشده بود، ولی اظهارات قرداحی، نشانگر رویکرد دست کم یک عضو کابینه میقاتی در مورد تحولات منطقه است. قرداحی پیش از این یک مجری تلویزیونی بود که به عنوان یکی از نزدیکان «سلیمان‌بک فرنجیه» رهبر جنبش «المرده» وارد کابینه شد و این گروه سیاسی، از احزاب مسیحیان مارونی است که با گروه حزب‌الله لبنان در یک ائتلاف به سر می‌برند.
میقاتی پیش از این هم برای جلب نظر و حمایت عربستان اظهارنظرهای قابل تاملی داشته است. او در اظهاراتی که انتقاداتی هم به همراه داشت گفته بود عربستان نه تنها قبله مذهبی بلکه قبله سیاسی او هم است.
میقاتی اما نمی‌تواند بر رویکردهای چندگانه دولت ائتلافی‌اش سرپوش بگذارد. او کسی بود که پس از ۱۳ ماه بحران بی‌دولتی در لبنان توانست با جلب نظر گروه‌های سیاسی از جمله حزب‌الله و همپیمانان آن سکان اداره امور را در دست بگیرد و با تکیه بر جلب حمایت کشورهای عربی از جمله عربستان و جلب کمک‌های بین‌المللی از جمله از جانب صندوق بین‌المللی پول، وعده عبور از بحران اقتصادی را مطرح کند. از سویی دیگر بروز تنش اخیر و محدودیت‌های اعمال شده بر کالاهای لبنانی از سوی عربستان، دولت میقاتی رادر خطر قرار داده است.
عصبانیت غیرمعمول عربستان
از نگاه تحلیلگران، عصبانیت غیرمعمول عربستان از اظهارات یک مجری تلویزیونی که بعدها وزیر کابینه میقاتی شده، ریشه در برداشت از این اظهارات در چارچوب رقابت‌های منطقه‌ای عربستان با ایران و نیروهای همپییمان حزب‌الله یعنی مسیحیان مارونی دارد که قرداحی عضوی از آن است.
بحران‌های اخیر لبنان، برخلاف میل عربستان نه تنها به کاهش قدرت حزب‌الله در لبنان منجر نشده، بلکه به محبوبیت بیش‌از پیش این گروه در لبنان و افزایش نفوذش در لایه‌های بالایی قدرت انجامیده است. از این رو است که عربستان تلاش می‌کند با اهرم‌های فشار سیاسی و اقتصادی خود، نفوذ خود بر لبنان را به نمایش بگذارد.
از نگاه ناظران، استعفای احتمالی قرداحی یا برکناری احتمالی او از سوی میقاتی می‌تواند به کناره‌گیری وزیران هم‌طیف او از کابینه و فروپاشی دولت لبنان منجر شود؛ مساله‌ای که بار دیگر به بحران‌های سیاسی و اقتصادی لبنان دامن خواهد زد. این در حالی است که دست کم بر اساس مواضع اعلانی، هیچ یک از قدرت‌های منطقه‌ای و بازیگران اروپایی و آمریکا هم از فروپاشی دولت لبنان استقبال نمی‌کنند. گذشته از آن بحران‌های لبنان در سال‌های اخیر به قدرت گرفتن بیش از پیش حزب الله انجامیده است.
بحران حاضر یادآور تلاش سابقه‌دار عربستان برای تاثیرگذاری بر صحنه سیاسی لبنان است که نمونه بارز آن را در سال ۹۶ و در جریان استعفای «سعد حریری» نخست‌وزیر وقت شاهد بودیم. در مهر آن سال سعد حریری بعد از سفر ناگهانی به عربستان و فشار محمد بن سلمان ضمن انتقاد از حزب‌الله و طرح درخواست خلع سلاح این گروه از مقام خود استعفا کرد. هرچند سعد حریری پس از این استعفا هم به کار خود ادامه داد، ولی این رخداد از تکاپوی عربستان برای تضعیف نیروهای مورد حمایت ایران در لبنان حکایت داشت.
حال دولتمردان لبنان، با توجه به مخاطرات تنش ایجاد شده با کشورهای عربی، خواستار میانجیگری آمریکا برای حل بحران رابطه با عربستان شده‌اند. «بسام المولوی» وزیر کشور لبنان جزئیات درخواست دولت لبنان برای میانجیگری از سوی آمریکا برای حل بحران در روابط با عربستان سعودی را فاش کرد و متعهد شد که کشورش به همه درخواست‌های ریاض در روز جمعه عمل کند.
با اینکه در چنین شرایطی برخی از احتمال کناره‌گیری سخن می‌گویند، بسام‌المولوی این موضوع را منتفی دانسته است. به نظر می‌رسد عربستان یک بار دیگر مانند سال ۹۶ تحت فشارهای بین‌المللی ناچار به عقب‌نشینی از مواضع خود است. چون هیچ یک از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و حتی آمریکا هم از ایده فروپاشی دولت لبنان حمایت نمی‌کنند.
نظر شما