کشف نوعی جدید از سلول‌های عصبی در شبکیه چشم

به گزارش روز جمعه گروه آموزش ایرنا از پایگاه خبری ساینس، در سیستم عصبی مرکزی مدار پیچیده‌ای از اعصاب برای انتقال اطلاعات حسی و حرکتی با یکدیگر مرتبط هستند؛ اینترنورون‌ها نیز به عنوان واسطه‌ای در زنجیره ارتباطات دخیل هستند.

محققان دانشگاه یوتا به تازگی موفق به کشف نوعی سلول اینترنورون در شبکیه چشم پستانداران شده‌اند.

این کشف پیشرفت ارزشمندی است؛ چراکه باعث می‌شود محققان اطلاعات مفیدی را در زمینه تمام طبقه‌های سلول‌های عصبی و اتصالات آنان کسب کنند.

محققان بر این باورند این سلول‌های عصبی در هیچ‌یک از طبقه‌های سلول‌های عصبی که بیش از ۱۰۰ سال پیش شناسایی شده‌اند قرار نمی‌گیرند و پیشنهاد می‌کنند که آنان را در یک طبقه جدید سلولی قرار دهند.

محققان این سلول‌های جدید را Campana به معنای ناقوس نام‌گذرای کرده‌اند؛ زیرا این سلول‌ها شبیه زنگ دستی هستند.

آزمایش‌ها نشان می‌دهد سلول‌های کامپانا به مدت طولانی – حدود ۳۰ ثانیه – در پاسخ به فلش نور فعال می‌مانند.

محققان احتمال می‌دهند این سلول‌ها در ایجاد حافظه موقتی در مقابل تحریکات نقش دارد. آگاهی از ساختار شبکیه برای درمان بیماری‌های مرتبط با آن حائز اهمیت است.

شبکیه داخلی‌ترین لایه چشم و شامل میلیون‌ها سلول‌ گیرنده نور و نورون است. این لایه بسیار نازک ۷۵ درصد مساحت کره چشم را در بر می‌گیرد.

شبکیه یک لایه حساس به نور را تشکیل می‌دهد و با تبدیل جریان الکترومغناطیسی نور به پیام عصبی و انتقال آن از طریق عصب بینایی به مغز فرآیند بینایی را امکان‌پذیر می‌کند.

بیماری‌های شبکیه
بیماری های شبکیه بسیار متفاوت و متنوع هستند؛‌ ولی اکثر آنان با کاهش دید همراهند.

بیماری‌های شبکیه می‌توانند در هر بخش از شبکیه چشم تاثیر بگذارند. برخی از بیماری‌های شبکیه درمان‌پذیر هستند، برخی روند درمانی کندی دارند و برخی دیگر منجر به نابینایی جزئی یا کامل می‌شوند.

مشاهده نوارهای شناور یا تار عنکبوت، تاری دید، نقص در دید جانبی و نابینایی از جمله مهمترین علائم بیماری های شبکیه هستند.

برخی از مهمترین بیماری‌های شبکیه

پارگی شبکیه
پارگی شبکیه زمانی اتفاق می‌افتد که ماده شفاف و ژله مانند موجود در مرکز چشم (زجاجیه) کوچک و جمع و اتصال آن به شبکیه سست می‌شود. گاهی در زمان جداشدن زجاجیه از شبکیه بخشی از شبکیه کشیده شده و پاره یا سوراخ می‌شود. معمولا بروز این حالت با فلش ناگهانی شدید در چشم همراه است.

جداشدگی شبکیه
این حالت معمولا بر اثر جداشدن شبکیه از لایه زیرین اتفاق می‌افتد. شبکیه مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز خود را از لایه‌ای به نام مشیمیه تامین می‌کند که اطراف شبکیه را دربرگرفته است و قطع ارتباط با این لایه منجر به اختلال در عملکرد شبکیه و مشکلات بینایی می‌شود.

رتینوپاتی دیابتی
رتینوپاتی دیابتی (DR) شایعترین بیماری چشمی مبتلایان به دیابت است. شبکیه (رتین) در قسمت انتهای کره چشم قرار دارد. نور وارد شده به چشم باعث تشکیل تصویر روی شبکیه می‌شود. تصویر ایجادشده روی شبکیه به علایم عصبی تبدیل می‌شود و علائم به وسیله اعصاب بینایی به مغز ارسال می‌شوند. دیابت باعث آسیب به شبکیه و ایجاد رتینوپاتی می‌شود. رتینوپاتی دیابتی در موارد شدید منجر به نابینایی بیمار می‌شود.

در بیماری رتینوپاتی، رگ‌های خونی غیر طبیعی جدیدی روی پرده شبکیه رشد می‌کنند و باعث کاهش بینایی یا نابینایی کامل می‌شوند.

در واقع در این عارضه با آسیب رگ‌های خونی، جریان خون کافی در اختیار سلول‌های عصبی شبکیه قرار نمی‌گیرد و کمبود اکسیژن منجر به مرگ این سلول‌ها می‌شود.

در این حالت بدن سعی می‌کند تا با رشد رگ‌های خونی جدید، این مشکل را حل کند و از طرفی بیماری دیابت باعث می‌شود رشد عروق خونی به درستی انجام نگیرد و خونریزی کند و به شبکیه آسیب بزند. این آسیب منجر به رشد بافت اسکار در شبکیه می‌شود و بیمار به مرور زمان بینایی خود را از دست می‌دهد.

غشای اپی‌رتینال
غشای اپی‌رتینال یک بافت شبیه اسکار یا لایه‌ای مثل سلفون خردشده در قسمت بالای شبکیه است. وجود این لایه منجر به اختلال یا تاری دید می‌شود.

دژنراسیون ماکولا
دژنراسیون ماکولا یا انحطاط ماکولا یکی از شایع ترین بیماری‌های چشمی است که باعث می‌شود فرد با افزایش سن دید متمرکز خود را از دست بدهد و انجام فعالیت ‌هایی مانند مطالعه و رانندگی غیر ممکن شود.

ماکولا یک ناحیه کوچک در شبکیه است که مسئول بینایی مرکزی محسوب می‌شود و باعث می‌شود چشم قادر به دیدن جزییات باشد. تاری تصاویر، مشاهده مناطق تیره و اعوجاج در دید مرکزی مهمترین علایم انحطاط ماکولای مرتبط با افزایش سن محسوب می شوند.

سوراخ ماکولا
این عارضه ممکن است بر اثر کشش غیر طبیعی بین زجاجیه و شبکیه به‌وجود آید.

ورم شبکیه
این بیماری ارثی است و طی آن به مرور زمان بینایی کاهش می‌یابد.

عوامل خطر بیماری‌های شبکیه
معمولا افزایش سن، دیابت، داروهای مختلف، ضربه و تروما، تصادف و سابقه خانوادگی فرد را در معرض بیماری‌های شبکیه قرار می‌دهد.

روش‌های تشخیص
معمولا پس از مشاهده علائم اولیه و مراجعه به پزشک، بیماری با معاینه دقیق و با استفاده از روش‌های مختلف تشخیص داده می‌شود. برخی از این روش‌ها عباتند از :

-تست امسلر گرید
تست امسلر گرید (Amsler grid test)شامل شبکه‌ای با  خطوط راست و با نقطه عطف در مرکز است. بیماران مبتلا به اختلال شبکیه به‌ویژه انحطاط ماکولا، تعدادی از این خطوط را موج‌دار یا تار و تعدادی نواحی تاریک در مرکز می‌بینند.

-توموگرافی انسجام نوری
این روش یک فناوری عالی برای تهیه تصاویر با کیفیت از شبکیه است. توموگرافی انسجام نوری قادر به  تصویربرداری‌های مقطعی از ساختمان میکروسکوپی بافت‌های زیستی است.

-آنژیوگرافی فلورسین
با این روش می‌توان از وضعیت دقیق رگ‌های خونی مطلع شد.
سونوگرافی و روش‌های تصویربرداری سی‌تی اسکن و ام‌آر آی از دیگر روش‌های تشخیصی هستند.

نتایج این مطالعه در نشریه Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.