گاوازنگ، داستان یک بلاتکلیفی ۴۰ ساله در زنجان

"تازه کند" در ترکی یعنی روستای تازه و جدید. بر این اساس ترجمه فارسی" امند تازه کند" می شود: "روستای جدید امند".  اما امند قدیم کجاست؟ درست پنج کیلومتر با امند جدید فاصله دارد. روستای امند میان کوه های شمال شهر زنجان که راه ارتباطی صعب العبوری هم دارد، واقع است و همین دلیل عمده ای بوده که روستاییان محل قبلی روستا را حدود ۴۰ سال پیش ترک کنند و به محل جدید بیایند.

تعدادی از اهالی می گویند که دو سه سال مانده به انقلاب به محل جدید آمدند و ساکن شدند، بعد به مرور در چند سال بعدش همه اهالی به محل جدید نقل مکان کردند و روستای قبلی تقریبا خالی از سکنه شد. ادعای قدیمی ترها این است که حتی در آن ابتدا یک تعداد از سازمان ها و نهادها در این خصوص برایشان تسهیلگری هم کرده اند.

بخش دیگر ماجرا این است که از حدود سال ۱۳۷۳ عملیات طراحی مجموعه بزرگ گردشگری شهر زنجان در دامنه ارتفاعات شمال این شهر آغاز شده و اکنون با اجرا و توسعه این طرح، روستای"امند تازه کند"، درست در ورودی این سایت گردشگری جای گرفته است و همه هم و غم مسوولان از همان ابتدا این بوده که این روستا به مکان دیگری جابجا شود ولی تا حالا چنین چیزی اتقاق نیفتاده و به نظر می رسد امکان این موضوع هر روز کمتر هم می شود؛ چون هم تعداد ساکنان روستا نسبت به بیست سی قبل بیشتر شده و هم سناریوهای طراحی شده مسوولان نتوانسته همه روستاییان را برای جابجایی اقناع کند.

اکنون روستای " امند تازه کند" حدود ۱۴۰ خانوار دارد که بیخ گوش شهر در شرایطی که خدمات زیرساختی از جمله گاز شهری و آب لوله کشی ندارند، روزگار می گذرانند و این شرایط وضعیت نامطلوبی را در این روستا رقم زده است.

مسوولان می گویند "امند تازه کند" یا همان روستای معروف به گاوازنگ، روستا نیست و کد روستایی ندارد. یعنی وجود این روستا رسمیت ندارد و عنوان سکونتگاه غیررسمی را بر آن اطلاق می کنند و ادعایشان این است که قانون مانع خدمات رسانی به چنین سکونتگاه هایی است.

شاید برایتان سوال باشد که اهالی اینجا آب مورد نیاز خود را چگونه تامین می کنند؟ آنان از مازاد آب مورد استقاده برای آبیاری فضای سبز سایت گردشگری استفاده می کنند و کسانی که وسیله نقلیه ای دارند، دبه و تانکرهایشان را از آب سد بالای منطقه که روز به روز هم ذخیره اش ته می کشد، تامین می کنند. روستاییان در معابر و کوچه های " امند تازه کند"  شلنگ ها و لوله های پلاستیکی تعبیه کرده اند تا از طریق آنها آب فضای سبز پیرامونشان را به داخل خانه ها ببرند و مخزن هایشان را پر کنند.

انعام سودی، از اهالی روستا به شلنگ ها و لوله هایی که در امتداد کوچه ها زیر خاک دفن شده  اشاره می کند و می گوید: ما گاهی از آب هایی که برای آبیاری چمن در آن سمت آلاچیق های گردشگری استفاده می شود، به سر این شلنگ ها می زنیم و از آن استفاده می کنیم. حالا خوب است که باز اجازه استفاده از این آب را می دهند. این آب شرب نیست.

از او درباره دلیل آمدنشان به این اینجا می پرسم، می گوید: ما که سر خود نیامدیم، ما در روستای قبلی خیلی در مضیقه بودیم، راهش صعب العبور بود، اینجا را تایید کردند که به اینجا بیاییم، حتی خیابان کشی اینجا را هم ما خودمان انجام ندادیم، الان از ما می خواهند به سمت غرب جاده جابجا بشویم، ما آن طرف نمی رویم چون اصلا زمین خوبی ندارد. تازه همین جاهای خوب این زمین ها را فروختند به غیر اهالی روستا. با اینکه آنجا را برای ما تایید کرده بودند.

مصیب شکوری از دیگر اهالی روستای امند" تازه کند"  هم می گوید: "ما از حدود ۴۵ سال پیش اینجا آمدیم، اولش تعداد خانه ها اینجا کم بود، ولی اکثر اهالی کم کم آمدند. آن زمان آمده بودند روستا و گفته بودند چون راه روستاییان خوب نیست و رفت و آمد از آن مشکل است، بیایید اینجا ساکن شوید، حتی به تعدادی هم سیمان و آهن و این چیزها دادند و زمینش را تعیین کردند و بعد اهالی خانه هایشان را ساختند".

او ادامه می دهد: "سازمان همیاری چند سال پیش گفت که بیایید جای خانه هایتان را عوض کنید و به  سمت غرب جاده بروید، قرار شد در طول پنج سال برای ما آب، برق و گاز هم بدهند، یک مدت به ما گفتند که دیگر در آن سمت جاده زمینی نمانده که به ما واگذار شود. تعدای از روستاییان گویا زمین گرفته اند ولی به ما نرسید، به ما گفتند بیایید به جای زمین پول بگیرید و بروید جای دیگر برای خودتان زمین بخرید. یک تعداد از روستاییان هم اصلا راضی به جابجایی نشدند چون آن سمت جاده همه اش سنگ و صخره است و کوه را کَنده و مثلا زمین آماده کرده اند. "

او می گوید: اینجا همانطور که می بینید آب لوله کشی نداریم، برای خودمان و دام ها از آب سد و یا چشمه و هر جای دیگری که بشود، با دبه آب می آوریم، الان چشمه و چاه ها هم خشک شده است. حتی برای استحمام هم با همین دبه ها آب می آوریم. چند بار به ما گفته اند که قراره به شما آب بدهیم ولی هنوز چیزی اتفاق نیفتاده است"

فهیمه کرمی مدیر مدرسه کوچک ابتدایی روستای "امند تازه کند" می گوید: "وضعیت این روستا واقعا نامطلوب است، اینجا آب نیست آن هم بیخ گوش شهری که مرکز استان است، ما در مدرسه یک منبع کوچک تهیه کردیم، بچه ها با دبه آب می آورند و آن را ذخیره می کنیم، واقعا غیربهداشتی است. حداقل به این مدرسه آب لوله کشی نمی دهند. اینجا گاز شهری هم نیست یعنی کل روستا گاز ندارد، ما با بخاری برقی کلاس ها را گرم می کنیم. مردم اینجا واقعا با سختی زندگی می کنند. من الان سی امین سال خدمتم است، بیست سی سال پیش که در دورافتاده ترین روستاهای شهرستان ماهنشان بودم، امکانات آن روستاها از اینجا بیشتر بود".

گفتنی است مدیریت منطقه گاوازنگ از همان سال های ابتدایی اجرای طرح گردشگری به سازمان همیاری شهرداری‌های استان واگذار شده و این سازمان مسئولیت توسعه سایت و همچنین صدور پروانه احداث و کنترل ساخت‌وساز در این محدوده را بر عهده داشته است.

هر فعالیتی در گاوازنگ زیر طرح گردشگری قابل تعریف است

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار زنجان معتقد است: گره اصلی روستای واقع در ورودی گاوازنگ این است که این روستا از اول به صورت سکونتگاه غیر رسمی بوده ولی به هر حال در طول سه چهار دهه گذشته عده ای آمدند به مرور در آنجا ساکن شدند.

مهرداد سلطانی می گوید: از آنجا که محدوده گاوازنگ به عنوان سایت گردشگری تعریف شده، از این رو هر فعالیتی در آنجا زیر طرح گردشگری قابل تعریف است.

وی ادامه می دهد: در دو سه ماه پیش الحاق منطقه گاوازنگ به حریم شهر زنجان تصویب شد. دقت کنید که حریم شهر نه محدوده شهر. از این رو تولیت زمین های دولتی آن منطقه به راه و شهرسازی داده شده است و سازمان همیاری شهرداری های استان در حال تحویل این منطقه است.

سلطانی در خصوص واگذاری این منطقه به شهرداری زنجان و مسائل مطرح شده در این خصوص هم می گوید: متاسفانه شورای شهر زنجان این موضوع را قبول نکرده است، این درست نیست که شورا و شهرداری در هر موضوعی محاسبه هزینه و فایده کند، چون یک بخش وظیفه شهرداری تکالیفی است که در قبال همه شهروندان دارد و سایت گردشگری گاوازنگ نیز متعلق به همه شهروندان است. به هر صورت تاکنون شورا و شهرداری برای در اختیار گرفتن این منطقه، زیر بار نرفته اند.

وی با بیان اینکه بخش عمده ای از مشکلات منطقه گاوزانگ و روستای مورد اشاره در مسیر حل شدن است، اظهار می کند: بخشی از این کار در قالب اصلاح طرح گردشگری سایت گاوازنگ است که در طرح جدید بنا بر این شده تا افرادی که در آن منطقه دارای مالکیت هستند بتوانند از زمین هایشان در قالب طرح های گردشگری استفاده کنند.

سلطانی ادامه می دهد: بخش دیگری از اقدامات هم مربوط به توسعه زیرساخت ها در آن محدوده است، در این راستا آبرسانی به آن روستا شروع شده است.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار زنجان در خصوص نقش سازمان همیاری شهرداری های استان زنجان در منطقه گاوازنگ، می گوید: سازمان همیاری خودش آنجا مستأجر بود و مسوولیت توسعه آنجا را عهده دار شده بود. الان از نظر قانونی با توجه به مصوبه ای که در خصوص حریم شهر زنجان داشتیم، منطقه گاوازنگ در ید سازمان همیاری نیست ولی به خاطر رها نشدن برنامه ها همچنان سازمان همیاری در آنجان نیرو دارد.

اگر با الحاق گاوازنگ موافقت کنیم، نه فقط شهرداری که یک شهر را گرفتار آن خواهیم کرد

رییس شورای شهر زنجان می گوید: این درخواست شده است که منطقه گاوزانگ به  شهرداری زنجان واگذار شود ولی همانطور که می دانید آنجا کلی اختلافات حقوقی وجود دارد، ما اگر آنجا را به حوزه شهرداری بیاوریم، نه فقط شهرداری که یک شهر را گرفتار آن خواهیم کرد.

منصور مرادلو ادامه می دهد: آیا این درست است که ما حق و حقوق شهر و شهروندان را ببریم آنجا خرج کنیم مگر آنجا الان چه چیزی دارد که نفعش به شهر و شهردای برسد. گاوازنگ گوشتی بوده که البته گوشتش را برده اند و الان استخوانی بیشتر از آن باقی نمانده است.

وی با بیان اینکه باید مباحث حقوقی در خصوص واگذاری و مالکیت زمین ها در گاوازنگ مشخص و شفاف شود، اظهار می کند: حل مسائل موجود در این منطقه نیازمند ورود مسوولان ارشد استان از جمله استاندار و دادستانی است.

رییس شورای شهر زنجان تاکید می کند: ما هم می خواهیم آن منطقه تعیین تکلیف شود و مطلع هستیم که استاندار نیز دغدغه این موضوع را دارند.

فرآیند انتقال و واگذاری منطقه گاوازنگ به راه و شهرسازی در حال انجام است

سرپرست سازمان همیاری شهرداری‌های استان زنجان می گوید: محدوده گاوازنگ پیش از این تحت مالکیت منابع طبیعی بود که بر اساس قراردادی به صورت اجاره و یا اشاره به شرط تملیک به سازمان همیاری شهرداری های استان زنجان واگذار شد اما پس از تصویب شورای عالی معماری و شعرسازی در حریم شهر زنجان قرار گرفته است، از این رو پس از این، متولی این مجموعه، راه و شهرسازی خواهد بود و اکنون فرآیند انتقال و واگذاری آن به راه و شهرسازی در حال انجام است.

عزیزالله افشار به موضوع جابجایی ساکنان روستای گاوازنگ اشاره کرد و اظهار داشت: جابجایی روستا به سمت غرب سایت گاوازنگ در دستور کار بوده و در این راستا زمین های معوضی نیز به روستاییان داده شده است.

وی در خصوص این مساله که بخشی از قطعات آن زمین ها به غیر روستاییان نیز فروخته شده است، گفت: ما زمین به اندازه کافی آنجا داریم.

افشار با بیان اینکه مشکل گاوازنگ باید از راه نقشه گردشگری تدوین شده برآن منطقه، حل شود، گفت: حل بخش عمده ای از مسائل این محدوده به مراحل پایانی خود رسیده است.