اخبار کرونایی و چهره مخدوش شده روان جامعه

به گزارش خبرنگار ایرنا ، در مدت حدود ۲ سال از شیوع بیماری کووید ۱۹ همواره بحث ها حول محور مسائل مربوط به پزشکی و سلامت جسمی بود ،سلامت جسمی که بخاطر علائم ظاهری بیشتر مورد توجه قرار گرفته است اما در حوزه بهداشت ،سلامت روان کم اهمیت تر از سلامت جسمی نیست .

سلامت روان از مهم ترین مقوله های حوزه بهداشت به شمار می رود که بنابر تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامت روان به حالتی از کیفیت زندگی گفته می شود که فرد بتواند توانایی های خود را شناسایی کند و با استرس های روزمره به راحتی کنار بیاید؛ درواقع یک فرد سالم از لحاظ روانی باید بتواند به راحتی کار کند و با جامعه در مشارکت باشد.

همچنین این نهاد بین المللی با توجه به اهمیت سلامت روان در عصر حاضر اعلام کرده است: اگر اقدام عاجلی صورت نگیرد، بیماری روانی تا ۲۰۳۰ میلادی شایع ترین بیماری در جهان خواهد شد.

متاسفانه ویروس کرونا زمینه بروز این بیماری را دوچندان کرده و نه تنها زندگی و سلامت میلیون ها انسان را مورد تهدید قرار داده و مرگ و میر و آسیب های جسمی به همراه داشته بلکه باعث ایجاد فاجعه روانی در کل جهان شده است و در این میان انعکاس طولانی مدت اخبار منفی درباره این بیماری از قبیل فوت و ابتلا افراد به این بیماری به دغدغه ای برای کارشناسان حوزه بهداشت سلامت روان مبدل شده است که می تواند آسیب زایی بیشتر از سلامت جسمی را به بار بیاورد .

هدفی که با آمار بالای اخبار نمی تواند محقق شود 

استادیار گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور ساری از انتشار مداوم  و پرتعداد اخبار به عنوان بار مضاعف  بر دوش روان جامعه در این ایام کرونایی نام برد و گفت : این سوال مطرح است که چه هدفی را از انتشار این حجم اخبار در جامعه پیگیری می شود؟ اگر هدف مسوولان بالا بردن سطح آگاهی مردم از این بیماری می باشد به نظر می رسد تاکنون با اطلاع رسانی‌هایی که صورت گرفته توانستیم به این هدف برسیم و مردم درباره این بیماری به آگاهی و شناخت لازم رسیده اند.

انسیه بابایی افزود : اما به نظر می رسد با انتشار این حجم اخبار آنهم اخبار ناگوار از مرگ و میر و ابتلا هدف تنها اطلاع رسانی نیست و مسئولان بدنبال ابزاری برای واداشتن مردم برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی و یا واداشتن آنها به رعایت مصوبات ستاد کرونا هستند تا از ابتلای بیشتر افراد جلوگیری شود. اگر انتشار این حجم اخبار می توانست به این هدف جامه عمل بپوشاند می بایست در این مدت هشت ماهه درگیری شاهد اثرات آن می بودیم. 

وی گفت: اگر این اخبار می توانست ابزاری برای کنترل مردم و وادار کردن آنها به رعایت پروتکل های بهداشتی شود پس ما می بایست شاهد آن باشیم که مردم بیشتر از اینها پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند .

این استاد دانشگاه معتقد است که از نظر روانشناسان شنیدن مکرر اخبار ناگوار می تواند در آسیب زدن به روح و روان افراد تاثیر مخربی داشته باشد که این اثرات می تواند استرس ، اضطراب و به مرور افسردگی مردم را به همراه داشته باشد  . 

وی تاکید کرد : همانطور که به مساله پزشکی بیماری کووید ۱۹ برای کنترل آن توجه می شود باید به بُعد روانی و روحی که بُعد غیرظاهری می باشد به همان اندازه پرداخته شود و همانطور که تیم های پزشکی بدنبال راهکاری درمانی هستند تیم های موازی روانشناسان و پزشکان در حوزه بهداشت برای این منظور اقدامات لازم را بیندیشند .

به گفته دکتر بابایی همانطور که با واکسیناسیون بیشتر افراد جامعه درصدد بازگشت جریان زندگی به روال عادی هستند باید در زمینه سلامت روان جامعه بویژه افرادی همچون سالمندان که مدت مدیدی را در قرنطینه به سر می برند چاره اندیشی کرد چرا که صدمات آسیب روحی بدلیل آنکه قابل دیدن نیست کمتر به آن توجه می شود . 

وی ادامه داد : بخشی از این چاره اندیشی را می توان در کاستن انتشار اخبار کرونایی دانست که از این طریق فشار روحی و روانی ناشی از این مساله کم شود .  

حجم بالای اخبار کرونایی ، تیشه بر روح جامعه 

کارشناس ارشد جامعه شناسی به خبرنگار ایرنا گفت: با ورود فناوری های متعدد خصوصا فناوری های دیجیتال و ظهور شبکه های مجازی مصرف خبر در ایران بالتبع تمام جهان فراگیر شده است ، به ویژه در حال حاضر با واژه ای به نام "هژمونی خبر"  یعنی سیطره خبر بر تمام ابعاد زندگی انسان مواجه هستیم که یعنی اخبار بخشی از زندگی افراد شده است. 

سعدیه سهرابی افزود : آمارها نشان می دهد که بیماری "کووید ۱۹ "مصرف رسانه ای را تشدید کرده و جامعه را به یک جامعه خبرزده تبدیل کرده است که می شود گفت در دراز مدت حتی خطرناکتر از کرونا خواهد بود.

وی ادامه داد : خبرنگاران و رسانه ها چه رسمی و چه غیررسمی رویدادهای کرونا را تبدیل به خبر می کنند و اتفاقاً در تولید این خبر دچار دوگانگی متضاد هستند از یک طرف مجبورند جامعه را در خصوص مرگ و میر ، کمبود تجهیزات پزشکی ، عدم پذیرش بیماران ‌با اطلاع رسانی ، حساس کنند و از سوی دیگر این اخبار فضای عمومی را به یک جامعه هراسان و وحشت‌زده سوق می دهد. این هراس زدگی و حساسیت های ایجاد شده تا سال ها بعد تبعات خود را در افکار و رفتار عمومی ماندگار می سازد.

این کارشناس اجتماعی علت و ریشه بروز این مشکل را آنجا دانست که به جنبه های روانی ، اجتماعی و فرهنگی این بیماری پرداخته نشد و ادامه داد: مشکل اصلی از اینجا نشات می گیرد که بیماری "کووید ۱۹" در ابتدا بعنوان پدیده‌ای پزشکی در نظر گرفته شد و از وجوه روانی اجتماعی و فرهنگی آن غافل شده ایم از همان ابتدا به جای شعار کرونا را شکست می دهیم می بایست روی بُعد زندگی مسالمت آمیز با کرونا تاکید می‌کردیم.

سهرابی گفت: به هر حال ناشناخته بودن این ویروس و انتشار اخبار متناقض درباره آن، تأثیر مخربی بر سطح اضطرابِ سلامتی مردم همه دنیا به ویژه کشورهای کم برخوردار از امکانات و تجهیزات پیشرفته بهداشتی و پزشکی گذاشته است .

وی با تاکید بر اینکه دستیابی به اطلاعات موثق خارج از توان تمام افراد جامعه می باشد ، ادامه داد : اگرچه برخی از اقشار مردم که در جستجوی اطلاعات موثق از منابع معتبر خبری مهارت دارند، کمتر دچار ابهام و سردرگمی می‌شوند، اما وضعیتی که ذکر شد می‌تواند بسترساز شکل‌گیری شدت بسیار بالا یا بسیار پایین در سطح اضطراب سلامتی سایر اقشار جامعه شود.

به گفته کارشناس ارشد جامعه شناسی متعاقب این مساله ، شکل‌گیری دوگانه‌ فاجعه‌انگاری و یا ناچیزانگاری در برابر شیوع بیماری می‌تواند بسترساز آسیب‌های روانی و اجتماعی و افراط و تفریط در رعایت اصول بهداشتی و تامین کالاهای بهداشتی و معیشتی شود . 

وی خاطرنشان کرد :  در این زمینه، پیشنهاد می‌شود علاوه بر شیوع‌شناسی مخاطبان رسانه‌های مختلف، حساسیت کافی برای رعایت هماهنگی، نظم و دقت در انتشار اخبار مربوط به شیوع کرونا در مسئولان مربوطه ایجاد شود.

ترمیم سلامت روان با حضور در جامعه

یک کارشناس ارشد رواشناسی بالینی همچنین با اشاره به اینکه شنیدن مداوم اخبار منفی و ناراحت کننده باعث ایجاد اضطراب و استرس در افراد می شود گفت : این مساله زمینه ساز واکنش افراد به این شرایط سخت می شود که اگر این مسائل شدت یابد زمینه ساز رنج فرد و اختلال در کارکرد و زندگی خواهد شد . 

حامد احمدی افزود : بالتبع این مسائل باعث پایین آمدن سیستم ایمنی بدن می شود که در شرایط فعلی کرونایی این خود مساله مهمی است . 

وی ادامه داد : اضطراب و استرس مداوم باعث بروز رفتارهای ناکارآمد در انسان می شود به طور مثال فرد مکرر اخبار اشتباه و گاه درست را مرور و پیگیری می کند و برای دیگران نیز ارسال می کند .

این روانشناس گفت : این رفتارها باعث می شود تا چرخه اضطراب را در خود و دیگران گسترش می دهد و گاها موجب عدم اطمینان و بزرگ نمایی در این افراد نیز می شود . 

وی با اشاره به اینکه رسانه های ابزار مهم اطلاع رسانی به شمار می روند ، افزود : مردم اخبار کووید ۱۹ را پیگیری می کنند و این باعث وحشت ، استرس در افراد شده است در حالیکه همه گیری بیماری ها علاوه بر جنبه پزشکی آن موجب اختلالات روانی همچون ترس و استرس می شوند .

به گفته احمدی بخاطر این شرایط متخصصان تاکید دارند که در دوران کرونایی از سلامت روان نیز مراقبت شود و به مردم توصیه می کنند فقط گاهی اخبار کرونایی را پیگیری بکنند تا از این مساله مطلع شوند . 

وی درباره راههای مقابله و واکسینه شدن افراد در برابر اضطراب و استرس ناشی از کرونا توصیه کرد برای کسب آرامش بیشتر فعالیت های ورزشی همچون یوگا را در منزل انجام بدهند و یا اینکه با انجام فعالیت های بدنی دیگری در محیط خانه باعث افزایش سطح هورمونهای شادی بخش در بدن شوند . 

احمدی به مردم توصیه کرد که برای تاب آوری خود در این زمان اقداماتی نظیر دوری از جمع های پرتنش ، دوری از موقعیت های استرس زا همچون کمتر گوش دادن به اخبار کرونایی، بروز احساسات نگران کننده همچون گریه و خشم را انجام بدهند .

وی همچنین اضافه کرد : در ساعاتی از روز کارهای آرامش بخش  انجام بدهند، استراحت و خواب کافی داشته باشند و کمتر خود را درگیر اخبار منفی کرونایی بکنند .

این روانشناس اظهار داشت : در حال حاضربا توجه به شرایطی که در زمینه واکسیناسیون بوجود آمده است و برگشت به زندگی عادی مورد نظر می باشد توصیه می شود که افراد با رعایت نکات بهداشتی در جامعه حاضر بشوند و بیشتر ماندن در محیط خانه باعث می شود تا این اثرات روحی و روانی عوارض بیشتری را برآنها ایجاد کند .