برداشت بی رویه از آب‌های زیرزمینی از دلایل فرونشست در تهران

یکی از مسایلی که در اثر برداشت بی‌رویهٔ آب زیرزمینی رخ می‌دهد،  فرونشست زمین (land subsidence) است، در اثر برداشت آب زیرزمینی و بیرون آمدن آب از منافذ امکان متراکم شدن مواد تا عمق ۳۰۰ متر فراهم می‌ شود و هرچه بیشتر برداشت شود، تراکم مواد بیشتر خواهد بود.

نشست زمین باعث ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح خاک، کج شدن لوله‌های چاه، خرابی ساختمان‌ها و لوله زایی چاه‌ها، پدیده ای که در آن به دلیل نشست زمین قسمتی از لوله چاه به خارج از سطح زمین رانده می‌شود.

دکتر محسن پورکرمانی روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار علم وآموزش ایرنا اظهار داشت: یکی از مشکلات استان تهران برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی است و دستگاه های مربوطه هم بی رویه مجوز حفر چاه صادر کرده اند و نتیجه آن را در نشست زمین بیش از ۳۶ سانتی متری در جنوب شهر تهران شاهد هستیم.

وی با بیان اینکه فرونشست های ایجاد شده برای مدت های طولانی باقی می مانند، ادامه داد:  یک فرونشست بیش از ۵۰ هزار سال طول می کشد تا از بین برود، در کشور شاهد پدیده فرونشست ها در نقاط مختلف هستیم.

مدیر گروه کارشناسی ارشد زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی یادآور شد: ساختمان ها و تاسیسات شهری مهم ترین شریان های حیاتی هر منطقه است.

پورکرمانی ادامه داد: یکی از دلایل تخریب این سازه ها درمناطق مختلف جهان فرونشست زمین است و یکی از دلایل اصلی فرونشست برداشت بی رویه از چاه های آب است، در حال حاضر سازمان آب و فاضلاب براساس مطالعاتی که انجام داده، تصمیم گرفت چاه هایی که بدون مجوز حفر شده را پر کند تا دیگر فرونشست زمین بیش از این صورت نگیرد.

وی تصریح کرد: فرونشست بیش از ۲ میلی متر فاجعه است، در برخی مناطق کشور شاهد ۳۶ سانتی متر فرونشست هستیم و حتی  در برخی مناطق کشور مانند استان فارس شاهد بیش از ۳۶ سانتی متر این رخداد هستیم ، در جنوب تهران نیز ۳۶ سانتی متر فرونشست رخ داده و این مشکلی است که وجود دارد.

این پیشکسوت زمین شناسی ساختمان یادآور شد: علاوه بر فرونشست ها مشکل ساخت و ساز بر روی بستر محل آبرفت ها را داریم، همین موضوع در دانشگاه شهید بهشتی قابل رویت است، در شمال ساختمان این دانشگاه خوابگاه های ساخته شده روی محل آبرفت هایی است که آنها را مسطح کردند و در واقع ساختمان ها بر روی خاک دستی است.

پورکرمانی افزود: هر سال خوابگاه های شهید بهشتی با فرونشست زمین روبرو هستند و در بعضی از قسمت های خوابگاه تا ۱۳ساتی متر نشست کرده است که دانشگاه سالانه برای اقامت دانشجویان مجبور به تعمیر ساختمان است.

وی با بیان اینکه در کشور به طور کلی به علم زمین شناسی کمتر توجه می شود، خاطرنشان کرد: می توان با یک نظر کارشناسی درخصوص منطقه و درصد مناسب برداشت از چاه ها کمترین خرابی را برای تاسیسات شهری ایجاد کرد و کمتر شاهد فرونشست در کشور بود.