حفر چاه غیرمجاز، آتش لب تشنه دشت های خراسان شمالی 

به گزارش ایرنا، پهنه خشکسالی و اثرات آن در سراسر خراسان شمالی دامن گیر کشاورزان شده است، گویا این پدیده قرار است دامن کشان و خرامان در ماه های آتی هم ترک تازی کند.  

خشکسالی و کاهش بارندگی ها موجب خشکی آب تعداد زیادی از چشمه ها، رودخانه ها و قنات ها شده است که کارشناسان جهادکشاورزی استان هم اکنون در حال جمع آوری شمار منابع آبی خشک شده هستند.

حدود ۷۹ درصد گستره خراسان شمالی درگیر خشکسالی است

امسال شرایط خشکسالی حاکم بود و اکنون بحران کم بارشی در کشور و استان منابع آبی را تحت تاثیر قرار داده است.

همین چند وقت پیش بود که معاون توسعه و پیش بینی اداره کل هواشناسی خراسان شمالی اعلام کرد که ۷۸.۹ درصد از پهنه این استان ۲۸ هزار کیلومتر مربعی واقع در شمال شرق کشور درگیر خشکسالی است که شدت آن از خفیف تا بسیار شدید متفاوت است.

مهدی کمالی اظهار داشت: خشکسالی در شهرستان های اسفراین، بجنورد و راز و جرگلان بیش از ۹۰ درصد است که شدیدترین میزان خشکسالی را دارند.

معاون توسعه و پیش بینی اداره کل هواشناسی خراسان شمالی افزود: میزان خشکسالی در شهرستان مانه و سملقان به عنوان شهرستان کشاورزی استان ۸۳ درصد است.

بر اساس اعلام هواشناسی خراسان شمالی، امسال میزان بارندگی در استان بسیار کم بوده است به طوری که در سال آبی گذشته به طور میانگین ۱۵۶.۱ میلی متر بارندگی به ثبت رسیده است که این رقم در سال آبی ماقبل آن ۲۹۵.۸ میلی متر و در بلندمدت ۲۶۰.۹ میلی متر بوده است.

بر این اساس میزان بارندگی در استان در سال آبی گذشته نسبت به مدت مشابه سال ماقبل آن  ۴۷ درصد و نسبت به بلندمدت ۴۰ درصد کاهش دارد و این بدان معنا است که ۴۰ درصد از بارش سالانه مورد انتظار در استان تامین نشده است.

بیم و امیدهای حفر چاه 

کم آبی و تنش آب کشاورزان را وادار به حفر چاه کرده است، چاه هایی که غیرمجاز است و به امید سرسبزی درختان حفر می شود اما هزار بیم در دل می اندازد.

بر اساس اعلام شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی خشکسالی سبب شده تا امسال حفر چاه ۲.۵ برابر افزایش یابد. 

یکی از باغداران در این باره  به خبرنگار ایرنا گفت: به امید رسیدن به آب در باغ چاه حفر کردم اما این اقدام با بیم های خودش همراه است، تابستان به مدد این چاه، باغ را سرپا نگاه داشتم اما بیم آن داشتم که مبادا این چاه غیرمجاز به مسدود شدن بینجامد، امیدوارم سال آتی بارندگی مناسبی باشد تا نیازی به استفاده از آب منابع چاه نباشد. 

غلام رحمتی اظهار داشت: سال ها برای ایجاد باغ ۲ هکتاری ام تلاش کرده ام، صحبت از تلاش یکی ۲ سال نیست، سرمایه گذاری در باغ طولانی مدت است، اگر چاه نبود تمام رشته های چند ساله با خشکسالی امسال پنبه می شد و از بین می رفت. 

وی گفت: کشاورزی بدون آب معنا ندارد، نبود باران درآمدهای کشاورزان و باغداران را کاهش داد، البته پیش بینی  می شود این کم آبی سال بعد هم تداوم دارد از این رو خیلی از کشاورزان به فکر حفر چاه افتاده اند تا در اوایل بهار و در آغاز فصل کشت و کار با مشکل روبه رو نباشند. 

درآمد خوب  مُقنّی‌ها از حفر چاه 

در هیاهوی جولان کم آبی که نان کشاورزان آجر شده، سر مُقنّی‌ها گرم و شلوغ شده است. 

یکی از افراد که به صورت دستی چاه حفر می کند در این باره گفت: از ابتدای امسال مراجعه به ما زیاد شده، تقاضا برای حفرچاه بسیار بوده است، اوایل بهار، کشاورزان بیشتر برای تامین آب مزارع چاه حفر کردند اما در اواخر تابستان که تنش آبی بیشتر شد باغداران هم به دست و پا افتادند تا آب مورد نیاز را تامین کنند. 

او که خواست نامش ذکر نشود اظهار داشت: بیشتر درخواست ها برای حفر چاه از شهرستان شیروان بوده است، البته در بجنورد و اسفراین هم سفارش بسیار داشتم، کشاورزان یا چاه جدید حفر می کنند یا چاه خود را لایروبی و احیا می کنند.  

وی خاطرنشان کرد: از ابتدای امسال بیکاری نداشته ام، مرتب سفارش می گیرم و از دل زمین آب بیرون می کشم، امسال درآمد بسیار مناسبی داشته ام، برای حفر چاه روزی یک میلیون و بعضا یک میلیون و ۵۰۰ هزار دریافت می کنم. 

وی افزود: باغداران و کشاورزان در مناطق مختلف بویژه در حریم رودخانه اترک که احساس می کنند در عمق کمتری به آب می رسند، چاه حفر می کنند، بیشتر چاه هایی که حفر می شود برای آغاز فصل کشت و کار در بهار سال آتی است. 

این  مُقنّی‌ افزود: چاه هایی که کشاورزان حفر می کنند، عمدتا دستی است و عمق زیادی ندارد البته در برخی مناطق که منابع آب افت داشته باید دل زمین را بیشتر بشکافی تا به آب برسی. 

نگرانی از برداشت غیرمجاز آب چاه ها

مدیر جهاد کشاورزی مانه و سملقان هم در این باره گفت: کاهش بارندگی و تداوم خشکسالی کشاورزان را نگران کرده است در این میان کشاورزان به استفاده از منابع زیر زمینی روی آورده اند که توصیه ما به خودداری از برداشت غیرمجاز از این منابع است.

هادی قهرمانیان اظهار داشت: قریب به اتفاق دشت های مانه و سملقان ممنوعه و یا ممنوعه بحرانی است و وضعیت منابع آبی نامناسب است، حفر چاه های بیشتر هم می تواند زخم خشکسالی را عمیق تر کند.

وی گفت: ۶۵ درصد از آب مورد نیاز کشاورزان این شهرستان از منابع سطحی تامین می شود و کاهش بارندگی ها در سال جاری، تاثیر مستقیم در کشت و کار داشته است.

وی افزود: خشکسالی سبب شد تا کشت دانه روغنی کلزا امسال به نصف کاهش یابد، هر سال یکهزار تا یکهزار و ۵۰۰ هکتار از کشتزارهای شهرستان زیر کشت کلزا می رفت اما امسال تنها در ۷۰۰ هکتار کشت انجام شده است.

خشکسالی و کاهش تهدید سرمایه گذاری چند ساله

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی هم با اشاره به آسیب های حفر چاه و برداشت غیرمجاز از منابع زیرزمینی گفت: در تامین آب کشاورزی،نگاه باید سیستمی باشد، در صورت برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی، دارایی و سرمایه ها به مخاطره می افتد و از بین می رود.

محمدجواد تشکری اظهار داشت: کشاورز برای حفظ اشتغال و درآمد خود ناچار به حفر چاه است، نگرانی برای از دست رفتن درآمد در باغ بیشتر است زیرا باغدار سال ها برای باغ تلاش کرده و سرمایه گذاری طولانی مدت انجام داده است.

وی با اشاره به نگرانی کشاورزان و باغداران از تدام خشکسالی در سال آتی گفت:برای سال آتی پیشنهاد شده در صورت نیاز آبرسانی به باغ ها با تانکر و به صورت سیار انجام شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: اکنون وضعیت منابع آب زیرزمینی بسیار نامناسب است، رودخانه و سدها هم آب ندارند، پاییز امسال هم بارندگی موثری رخ نداده است 

آب قابل استحصال در خراسان شمالی یک میلیارد و ۶۰ میلیون مترمکعب است که البته در سال های خشکسالی این رقم کمتر می شود. 

آمار از  مُقنّی‌ها در دست نیست

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی هم دراین باره گفت:  شمار چاه های غیرمجاز کشاورزی استان سه هزار و ۵۸۹ حلقه است که بیشترین آن در بجنورد با یکهزار و ۱۷۸ حلقه، شیروان با یک هزار و ۹ حلقه، اسفراین۷۴۴ و مانه وسملقان ۴۸۴ حلقه است.

وحید واسطه اظهار داشت: تاکنون با یکهزار و ۸۱۶ حلقه چاه کشاورزی غیرمجاز برخورد شده است و امسال انسداد ۷۰ حلقه چاه غیرمجاز  در برنامه است.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی گفت: امسال ۱۱۳ حلقه چاه کشاورزی غیر مجاز شناسایی شده است.

وی افزود: تنها یک شرکت حفاری در استان دارای پروانه است که پنج دستگاه حفاری ضربه ای دارد و بقیه دستگاه های حفاری که در حال تردد و حفر چاه هستند دارای دفترچه تردد معتبر هستند.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی گفت: با توجه به نبود ضوابط و مقررات برای فعالیت  مُقنّی‌ها از این قشر آمار  در دست نیست.

خراسان شمالی ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که سالانه بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار انواع محصول زراعی، باغی و دامی تولید می شود.
هم اکنون بیش از ۸۰ هزار بهره برداری بخش کشاورزی در این عرصه فعالیت می کنند.