نزدیک شدن به زمان طلایی در مذاکرات هسته‌ای

در ادامه یادداشت ۳۰ آبان ۱۴۰۰ روزنامه خراسان به قلم هادی محمدی می خوانیم: گفته شده تا ۷۲ساعت پس از وقوع یک زلزله، زمان طلایی برای حداکثر زنده یابی از زیرآوارماندگان است و هر چه این ساعات بیشتر می شود احتمال زنده ماندن هم کمتر. در مذاکرات بین المللی این ساعات طلایی بالعکس است یعنی طرفین هر میز مذاکره‌ای بعد از تعیین زمان مذاکره، سعی دارند تا آخرین روزها و ساعات نزدیک به مذاکره، هرچه می‌توانند دست خود را از ابزارهای مذاکراتی پر کنند تا پشت میز گفت وگوها بتوانند آن ابزارها را به امتیاز برای خود بدل سازند. دقیقا دو هفته دیگر، ۸آذر است و طبق قرار قبلی، مذاکره کنندگان ارشد ایران و۱+۴ به صورت مستقیم و مذاکره کننده آمریکا به صورت غیرمستقیم و از طریق ۱+۴ به وین می آیند.

این دوهفته زمان طلایی این مذاکرات هستند و همه طرف ها به ویژه ایران و آمریکا سعی دارند تا می توانند از این زمان برای پر کردن دست خود استفاده کنند و از ابزارهای کسب شده برای یافتن امتیاز از میان آوار برجام و مذاکرات قبلی وین سود ببرند. مثلا رابرت مالی مسئول ایران در وزارت خارجه آمریکا به تازگی در تور منطقه ای خود تلاش کرد تا این پیام را به ایران منتقل کند که در روند مذاکرات جدید، آمریکا ماموریت دارد تا نگرانی های کشورهای عربی منطقه خلیج فارس راجع به ایران را دنبال کند و به نوعی رویکرد مذاکراتی آمریکا را به روندهای منطقه‌ای پیوند بزند از سوی دیگر او به سرزمین های اشغالی نیز سفر داشته تا پیام قاطعی برای ایران و همراهی رژیم صهیونیستی با آمریکا را نمایش دهد.

در بخش غیردیپلماتیک نیز برخی مقامات آمریکایی به طعنه از وجود گزینه های دیگر سخن می‌گویند و در جایی که نمی خواهند خودشان به صراحت ایران را تهدید نظامی کنند، عناصر اسرائیلی را جلو می اندازند تا مثلا در حوزه فضاسازی برای خود از ابزار تهدیدات این رژیم هم بهره برده باشند. در کنار این همراه سازی عربی و عبری و تهدیدات صریح و پنهان، با در لفظ انداختن عباراتی همچون «توافق موقت» سعی می کنند خود را حامی مذاکرات و دارای طرح نو برای خروج از بن بست نشان دهند تا در صورت هر شکست احتمالی، ایران متهم میدان لقب بگیرد. همه این ها در کنار فشارهای حقوق بشری به تهران که نشانه هایش را در قطعنامه مجمع عمومی و بیانیه شورای حقوق بشر سازمان ملل و برگزاری دادگاه نمایشی آبان ۹۸ در لندن شاهد بودیم تلاش دارند تا موضع خود را در مذاکرات ۲۹نوامبر قوی نشان دهند.

در سوی مقابل اما ایران به اقدامات فنی هسته ای خود که دو سال و نیم قبل آغاز کرده و یک سال است شدت بخشیده ادامه می دهد تا جایی که بدون نظارت فراپادمانی ۲۲دوربین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بازرسان این نهاد، توانسته است بیش از ۲۱۰کیلوuf۶  با غنای ۲۰درصد و بیش از ۲۵کیلو UF۶ با غنای ۶۰درصد تولید کند و ظرفیت غنی سازی را به بیشترین حد از زمان غنی سازی در ایران، یعنی ۱۶هزار سو برساند. همچنین براساس گزارش برجامی اخیر آژانس، کارخانه ساخت فلز اورانیوم ایران در اصفهان نیز آماده بهره برداری است و همه این ها نشان می دهد ایران اگر اراده کند در آستانه ایجاد یک نگرانی بزرگ امنیتی برای اروپا و آمریکا خواهد بود.

جمهوری اسلامی در کنار اقدامات فنی خود با دادن اجازه به رافائل گروسی مدیرکل آژانس که در هفته های اخیر مواضع غیر سازنده‌ای علیه تهران داشت به نوعی بازی چماق و هویج را اجرا کرده و در کنار چماق پیشرفت سریع هسته ای خود، هویج راه دادن گروسی به تهران را در آستانه نشست فصلی آژانس به اجرا گذاشته است. همچنین استدلال منطقی ایران مبنی بر این که آمریکا طرف برهم زننده برجام بوده است و اروپایی ها با دنباله روی از واشنگتن به شکست برجام کمک کرده اند، در کنار صبر یک ساله ایران که نشانه روشنی از تمایل تهران به حفظ توافق هسته ای است، مهم ترین برگ برنده مذاکراتی ما در کنار ابزارهایی است که پیشرفت برق آسای صنعت هسته ای برای کشورمان به دست آورده که باید توسط مذاکره کنندگان ایرانی به خوبی استفاده شود.

طرف های مقابل می دانند ایران دیگر به راحتی وعده های آن ها و حواله کردن اقدامات به بعد از انجام تعهدات هسته ای خود را قبول نمی کند و شرایط منطقه و جهان و درگیری های سیاسی و اقتصادی میان کشورهای بزرگ و صنعتی هم نشان از تغییرات بزرگی است که اجماع سازی ایالات متحده را آن چنان که در دهه ۹۰شمسی می توانست اجرا کند، بسیار سخت کرده است بنابراین یک راه مهم، برد- برد و کم هزینه بیشتر ندارد و آن پایان دادن به رفتارهای غیراصولی که تنها وقت همه را تلف می کند و التزام واقعی به لغو تمام تحریم‌ها در چارچوب برجام است.

روزهای پیش رو همزمان با طلایی بودن از جهت قدرت بخشی به ابزارهای دیپلماتیک ما می تواند خطرناک از جهت افتادن در دام هایی باشد که محورهای ضد ایرانی همچون تندروهای آمریکایی ، صهیونیست ها و سعودی ها  چیده اند. به نظر می رسد تیم مذاکراتی ایران که همچنان در حال کامل شدن است و خبرهای جدید رسیده از ترکیب، نشانه های خوبی از حضور افراد متبحر دارد، باید با دقت کامل مراقبت کند تا ضمن توجه به دام های دیپلماتیک و بازی هایی همچون پلیس خوب و بد در میان ۱+۴ و آمریکا با توجه به این نکته که در ارائه طرح ها و پیشنهادهای خود  کاملا محاسبه شده و با در نظر گرفتن جلوگیری از اجماع سازی رقیب  گام بردارد ،از قبول وعده هایی که امکان عملیاتی شدن نداشته و تنها به شکست مذاکرات به هزینه ایران می انجامد، پرهیز کند. بهترین راه برای دور زدن چنین حقه‌ای، داشتن شاخص های قابل اندازه گیری و راستی آزمایی است که با توجه به تجربه برجام، پیش روی ما قرار دارند.