به گزارش ایرنا، ایران و آمریکا که گفت و گوی مستقیمی از زمان خروج آمریکا از برجام نداشته‌اند، در حالی برای از سرگیری مذاکرات وین آماده می‌شوند، که اکنون مواضعی بسیار دور از هم دارند.
دولت دموکرات بایدن از یک سو، نمایش اتحاد با شرکا و هم پیمانان و همکاری با روسیه و چین را در قبال ایران بازی می‌کند، ازسویی، خود را نماینده همپیمانان و متحدانش برای رفع نگرانی‌های برساخته از سیاست شکست خورده "ایران‌هراسی" می داند و از سوی دیگر با طرح مبهم ایده‌هایی در رسانه‌هایش، خود را به دیپلماسی متعهد و دارای حسن نیت در قبال مخالفان مذاکرات جلوه می‌دهد.
روابط آمریکا با متحد دیرینه‌اش رژیم صهیونیستی همواره راهبردی بوده است؛ اگرچه این رژیم که تجربه شکست تحرکاتش را در سال ۲۰۱۵ در دولت اوباما چشیده، اکنون در دولت بایدن ازهرگونه توافقی با تهران واهمه دارد و از هیچ گونه لفاظی‌ای دریغ نکرده است.
دولت بایدن نیز در تلاش است بجای مهار متحد دیرینه‌اش، خود را در چالش با این رژیم نشان دهد تا بتواند سیاست "فشار و تعامل" را پیش ببرد؛ سیاستی که بخش نخست آن همواره با شکست مواجه بوده است.
ایده‌هایی در راستای هراس از پیشرفت‌های هسته‌ای ایران
ایده توافق موقت با ایران، نخستین بار از سوی سه منبع آمریکایی و اسرائیلی از تارنمای آکسیوس سر درآورد که باراک راوید خبرنگار این تارنمای صهیونیستی – آمریکایی در تل آویو آن را مطرح کرد.
آکسیوس در این گزارش نوشت که آمریکا به دنبال یک توافق موقت با ایران است تا زمان لازم برای گفت‌وگو بر سر یک توافق بهتر را به دست آورد.
خبرنگار آکسیوس نوشت که جیک سالیوان مشاور امنیت ملی دولت بایدن در گفت‌وگو با "ایال هولاتا" همتای اسراییلی‌اش این ایده را پیش کشیده که یک توافق موقت با ایران بدست آید تا زمان لازم برای گفت‌وگوهای هسته‌ای فراهم شود.
آکسیوس به صراحت می‌نویسد که این "ایده نارس"، فرصتی را فراهم می‌کند تا در درون دولت آمریکا روی آن کار شود.
به نوشته این رسانه، به نقل از منابع آمریکایی، منطق چنین توافق موقتی این است که پیشرفت‌های هسته‌ای ایران که غنی‌سازی را بسیار به سطح بالایی نزدیک کرده است، در برابر توقف غنی سازی ۶۰ درصدی ایران، آمریکا و متحدانش برخی از منابع مالی مسدود شده ایران را آزاد سازند تا معافیت‌های تحریمی برای کالاهای بشردوستانه فراهم شود.
اگرچه این رسانه مدعی شده است که به گفته یک مقام اسراییلی، هولاتا به سالیوان گفته که فکر نمی‌کند این ایده خوبی باشد اما مقام آمریکایی آشنا به سیاست دولت بایدن گفته است که رویکرد واشنگتن آن است با حسن نیت وارد گفت‌وگوهای وین شود و ببیند ایران چه پیشنهادی دارد.
آکسیوس می‌گوید مشاور امنیت ملی و یائیر لاپید وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در دیدار با رابرت (راب) مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران تاکید کرده‌اند که واشنگتن باید بر فشار بر تهران بیفزاید و راب مالی هم این نکته را روشن کرد که دولت بایدن هم فکر می‌کند که فشار بیشتر بر ایران ضرورت دارد اما تنها اختلاف بر سر زمان اتخاذ گام‌های بیشتر علیه ایران است.
ایده‌های مطرح رسانه‌ای در آمریکا
روزنامه نیویورک تایمز نیز در گزارشی نوشته است که در داخل کاخ سفید، این روزها به این گزینه فکر می شود که آیا امکان نوعی توافق موقت وجود دارد؟
بر اساس این گزارش، در داخل کاخ سفید، این روزها به این گزینه فکر می شود که آیا امکان نوعی توافق موقت وجود دارد که اورانیوم با غنای بالاتر ایران و تبدیل آن به سوخت فلزی را متوقف سازد و آمریکا هم شمار محدودی از تحریم‌ها را تخفیف دهد؟ چنین توافقی، مشکل را حل نمی‌کند اما شاید فرصتی را برای گفت‌وگو بوجود آورد و تهدیدهای اسراییل را هم متوقف سازد.
بسیاری از مشاوران بایدن تردید دارند که اعمال تحریم‌های جدید فراتر از ۱۵۰۰ تحریم ترامپ، بتواند به موفقیتی بیش از گذشته برای فشار بر ایران و تغییر رویکردش دست یابد.
در کاخ سفید، پنتاگون و وزارت خارجه آمریکا، انواع این طرح ها، از انزوای اقتصادی گرفته تا خرابکاری، مورد بررسی قرار می گیرد.
دولت بایدن در پیوستن دوباره به برجام تاخیر کرد و دیپلمات‌های اروپایی در گفت‌وگوهای خصوصی می‌گویند که این تاخیر، زیانبار بود.
واکنش مقامات آمریکا به ایده‌های مطرح در رسانه‌هایشان
پس از مطرح شدن این ایده، خبرنگاری از جن ساکی سخنگوی کاخ سفید پرسید که در ارتباط با ایران، برخی گزارش‌ها مطرح شده است که دولت به طور خصوصی با متحدانش این ایده را مطرح کرده که ممکن است برخی از تحریم‌ها را بردارد یا به نوعی به یک توافق موقت برسد تا مذاکرات به خوبی آغاز شود.
سخنگوی کاخ سفید در پاسخ به سوال این خبرنگار که نظر او را در این باره پرسید، گفت: اطلاعی از تغییر در موضع و رویکردمان در مذاکرات ندارم.
اما ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که این روزها همراه با جیک سالیوان مشاور امنیت ملی دولت بایدن، نقش پررنگ تری در اظهارنظرهای برجامی دارد، به صراحت اعلام کرد: برای بازگشت متقابل به اجرای برجام، گام‌های یکجانبه برنمی‌داریم.
خبرنگاری نظر ند پرایس را با توجه به اظهارات مذاکره کننده هسته‌ای ایران در مصاحبه با شبکه تلویزیونی الجزیره پرسید و گفت که علی باقری کنی گفته است آمریکا باید واقعیت‌ها را بپذیرد و تحریم‌ها را به فوریت لغو کند و گرنه ایران موظف به توسعه برنامه هسته‌ای خود بر اساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برنامه جامع اقدام مشترک است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ گفت که نظر خاصی در این رابطه ندارد زیرا موضوع تحریم‌ها و موضوع گام‌های اتمی و محدودیت‌های هسته ای موضوعاتی بوده‌اند که در صدر مسائل مطرح شده در ۶ دور مذاکرات غیرمستقیم با تهران در وین بوده‌اند.
پرایس افزود به همین دلیل ما خواهان از سرگیری دیپلماسی و دیپلماسی غیرمستقیم هستیم تا بتوانیم این موضوع را تعیین کنیم که آیا می توانیم مسائل باقی مانده را نهایی کنیم یا نه؟ تا بتوانیم موفقیت هایی را بر اساس آنچه در ۶ دور گذشته حاصل شده، پایه گذاری کنیم.
وی اضافه کرد: مساله از یک طرف به گام هایی مربوط است که ایران باید برای از سرگیری تعهد خود به برنامه جامع اقدام مشترک بردارد و از طرف دیگر به گام هایی مربوط است که در رابطه با تحریم ها، آمریکا و جامعه بین المللی باید بردارند. بنابراین ما این موضوع را به مذاکرات در وین محول می کنیم.
خبرنگاری از ند پرایس درباره گزارش نیویورک تایمز مبنی بر اینکه دولت بایدن در تلاش است تا با رفع برخی تحریم ها مشوق هایی را به ایران ارائه دهد تا آنها از روی حسن نیت در وین مذاکره کنند، سوال کرد که پاسخ داد: ما همیشه در این رابطه شفاف بوده ایم که نمی خواهیم گام هایی یکجانبه مادامی که مذاکرات در جریان است، برداریم.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تاکید کرد که بازگشت دوجانبه به تعهدات، به نفع آمریکا و به نفع دیگر اعضای گروه ۱+۵ و به نفع ایران است.
وی تصریح کرد: بنابراین ما به طور شفاف اعلام می کنیم که وارد گام های یکجانبه به خاطر بازگشت بر سر میز مذاکره نمی شویم.
خبرنگاری درباره این مطلب نیویورک تایمز که مقامات آمریکایی به اسرائیل هشدار داده اند هرگونه تهدیدی علیه ایران غیرسازنده است، پرسید که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پاسخ داد که ما در تماس دائمی با شرکای اسرائیلی خود و از جمله در رابطه با این موضوع هستیم.به نظرم رابرت مالی نماینده ویژه ما در امور ایران اخیرا و همین هفته گذشته در اسرائیل بود.او دیدارهای بسیار خوبی در آنجا داشت و رایزنی هایی با همتایان اسرائیلی خود داشت.
پرایس مدعی شد که آمریکا و اسرائیل یک هدف مشترک دارند و آن جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای است و همچنان معتقدیم که دیپلماسی در تعامل و هماهنگی با متحدان و شرکایمان و از جمله اسرائیل بهترین مسیر برای رسیدن به آن هدف است.
وی افزود این بهترین مسیر است چون ما را در مسیری قرار می دهد که قابل راستی آزمایی و روشی دائمی است و این یکی از مزایای کلیدی است که برنامه جامع اقدام مشترک ارائه می دهد.بنابراین ما از نزدیک به رایزنی با شرکا و متحدانمان ادامه می دهیم.
پاسخ تهران به ایده‌های آمریکایی
اما سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران درباره گمانه زنی ها پیرامون توافق موقت ایران با طرف‌های غربی گفت: درباره اظهارات مبهم و گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای اظهار نظر نمی‌کنم آنچه که همه باید بر آن متمرکز شوند، گفت و گوهای وین است.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران با یک اراده جدی برای رفع تحریم های اعمال شده علیه مردم ایران و با یک تیم کامل و بر اساس همین هدف اعلام شده در این مذاکرات حاضر خواهد شد. امیدواریم که طرف‌های مقابل هم به جای این شبهه افکنی های رسانه ای یا برخی عملیات‌های روانی که به زعم خود ماهیگیری از این آب گل آلود است؛ با اراده‌ای جدی و نیت خوب، برای دستیابی به یک توافق عملی و جامع الاطراف در رابطه با رفع تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران، به پای میز مذاکره بیایند.
سخنگوی وزارت خارجه ایران اضافه کرد: اگر این اراده جدی را نداشته باشند یا آن را با نیت های غیر سازنده همراه کنند قطعاً پاسخ ایران هم متناسب با آن خواهد بود.
خطیب زاده درباره اظهارنظر مقامات آمریکا مبنی بر روی میز بودن همه گزینه ها هم گفت: همه گزینه هایی را که آمریکا داشت در کشوری مانند افغانستان هم ما دیدیم و خود آن ها دیدند. فکر نمی‌کنم کسانی که این جملات را می گویند به آنچه که خود می گویند باور داشته باشند.
وی همچنین درباره این ادعا که ایران در حال رسیدن به نقطه غیرقابل بازگشت در برجام است، گفت: ترامپ رفته است ولی گویا کارخانه جعلیات و اخبار جعلی ایالات متحده تعطیل نشده است. اینکه جمعی نمایشی راه انداخته و تصور کنند که می‌توانند یک روایت جعلی را به جامعه جهانی قالب کنند یا با نزدیک شدن به گفتگوهای وین جنبه روانی متفاوت ایجاد کنند هیچ کمکی به آنها نخواهد کرد.
اگر آمریکا دچار فراموشی شده به یاد بیاورد که جهان فراموش نخواهد کرد که این ایالات متحده بود که از برجام خارج شد و این دولت فعلی است با وجود آنکه پیام های متناقض برای ایران می فرستد تحریم ها و سیاست شکست حداکثری ترامپ را ادامه می دهد.
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با تاکید بر اینکه این گونه تحریف روایت کمکی به ایالات متحده نمی‌کند؛ گفت: تنها چیزی که به این کشور کمک می‌کند این است که بداند مقصراست و باید تحریم ها را با تضمین عینی بردارد و این تنها راهی است که می‌تواند به این کشور کمک کند تا در وین به توافقی با ۴ به اضافه یک برسد.
خطیب زاده همچنین خط نشان برای واشنگتن کشید و تاکید کرد: اگر برجام برای جمهوری اسلامی منافع مشخص اقتصادی و عادی سازی تجارت خارجی نداشته باشد؛ آمریکا بداند که این پنجره تا ابد برایش باز نمی‌ماند کما اینکه قانون مجلس هم الزام‌آور بوده و دولت هم به آن معتقد است.
جمع بندی:
اگرچه در آمریکا از سویی رسانه ها، ایده های محافل سیاسی خصوصی را قبل از آغاز مذاکرات بعضا با جزییات مطرح می کنند و از ایده توافق موقت نیز بعنوان ایده ای برای جلوگیری از تهدیدات رژیم صهیونیستی یاد کرده اند، اما از سوی دیگر، مقامات آمریکایی می گویند که حاضر به برداشتن گام های یکجانبه نیستند.
واقعیت این است همچنانکه رسانه های آمریکایی تبیین کرده اند این ایده ها با هدف متوقف کردن پیشرفت های هسته ای و برنامه غنی سازی ایران که در راستای کاهش تعهدات برجامی صورت گرفته، می باشد و ما به ازای این توقف نیز سخنی از رفع یا لغو تحریم های ایران نیست بلکه سخن از آزادسازی اموال بلوکه شده ایران طبق تحریم های یکجانبه خود واشنگتن است.
از این رو، به اعتقاد کارشناسان، گام های پیشنهاد شده در ایده توافق موقت مطرح شده در رسانه های آمریکایی با یکدیگر هم وزن نیستند که بخواهند به مرحله عملیاتی برسند.
از سوی دیگر به ایده توافق موقت این ایراد از منظر حقوقی وارد خواهد بود که با وجود برجام ، آیا توافق موقت، تضعیف برجام نخواهد بود؟
وقتی که توافقی بین المللی همچون برجام وجود دارد، آمریکا که خود ناقض آن بوده ، چرا به جای بازگشت به آن و اجرای کاملش، صرفا خواستار اجرای بخش کوچکی از آن در قالب طرح چنین ایده هایی از طریق رسانه هایش شده در حالیکه تهران خواستار لغو و رفع تحریم ها است کما اینکه توافق موقت ژنو پیش از برجام ، هنگامی بود که اولا برجام وجود نداشت و ثانیا برای رسیدن به همان توافق نیز سه ماه و اندی زمان صرف شد.
بر اساس اظهارات مقامات جمهوری اسلامی ایران ، آنچه تهران خواستار آن است ورود با عزم جدی برای رفع تحریم‌ها است و همچنانکه سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکید کرده ، بهتر است مقامات آمریکایی بر این موضوع متمرکز شوند.
اکنون همه جهان نظاره گر آن است که در هشتم آذر ماه، آمریکا اگرچه در گفت و گوهای مستقیم میان ایران و ۱+۴ حضور ندارد، پس از نقض برجام و بدعهدی هایش با چه پیشنهاداتی برای جبران گذشته و در راستای تکرار ادعای متعهد بودن به مسیر دیپلماسی در وین حضور می یابد؟
نظر شما