آنکس که نیست، تماشاگر است؛ سخن از تئاتر است که در صحنه اجرا می شود اما بدون حضور تماشاگر.
تئاتر بر روی صحنه بدون حضور تماشاگر در سالن اجرا می‌شود که شاید پذیرش این سخن یعنی اجرای تئاتر صحنه‌ای بدون تماشگر، اندکی مشکل و گاهی ناممکن جلوه کند.هر چند تئاترهای تلویزیونی موسوم به تله تئاتر، رواج دارد اما بحثی دیگر و با شرایط متفاوت است.
بیشتر هنرپیشگان مشهور سینمای ایران زمانی که از افتخارات خود سخن می‌گویند همواره به پیشینه تئاتری خویش افتخار می‌کنند. چرا؟ پاسخ آنان این است که در تئاتر صحنه ای ما رو در رو و چهره به چهره و همفکر با تماشاگر هستیم.
گاهی برخی از آنان حتی این جمله را هم بر زبان می آورند که تماشاگر، جزئی از نمایش و تئاتر است.
تئاتر را این بزرگان برای این می‌ستایند که هم بازیگر و هم تماشاگر و همچنین صحنه(سن نمایش) از اجزای این هنر نمایشی هستند.
اما اجرای تئاتر صحنه‌ای بدون حضور تماشاگر در شیراز و برای سی و دومین جشنواره تئاتر استانی فارس رقم خورد.
سی و دومین جشنواره استانی تئاتر فارس از چهارم شهریور ۱۴۰۰ آغاز شد و هفتم این ماه خاتمه یافت که در مدت برگزاری، تماشاگران در سالن های نمایش حضور نداشتند و برگزاری آن به صورت آنلاین و مجازی بود.
۹ نمایش در این جشنواره اجراشد و تماشاگران یا در واقع بینندگان علاقه‌مند به نمایش باید از دریچه موبایل یا لپ تاپ و فضای مجازی و غیرواقعی این نمایش ها را تماشا می‌کردند.
گذشته از مشکل نبود حضور و ارتباط مستقیم تماشاگران علاقه مند در صحنه تئاتر که به آن اشاره شد، مشکلات فنی که همنشین همیشگی فضای مجازی است، معضل دیگر برگزاری این جشنواره بود.
افت و خیز فضای مجازی، سرعت اینترنت که گویی با جناب کاسه پشت، قرارداد بسته و صدابرداری نامناسب برای این فضا و دیگر مشکلات فنی، زنجیره ای پیوسته ساختند تا شرایط تئاتر بیش از پیش مجازی و دور از احساس جلوه کند.
زمانی که خبر برگزاری سی و دومین جشنواره تئاتر استانی فارس اعلام شد دلیل برگزاری آن بدون حضور تماشاگر با عبارت «متاثر از شرایط شیوع کرونا» اعلام شد.
به نظر می رسد چنین دلیلی، تئاتری ها و دیگر فعالان عرصه نمایش را متقاعد نکرده باشد.
سلمان بهرامی از علاقه مندان تئاتر در شیراز به ایرنا گفت:دیدن تئاتر در فضای مجازی لذت بخش نیست و معتقدم هنرنمایش با پخش آنلاین سنخیتی ندارد.
وی ادامه داد: تئاتر در فضای مجازی جای نمی گیرد زیرا به نظرم تماشاچی باید بخشی از بازی باشد، نوعی تئاتر داریم به نام تئاتر کف که تماشاگر جزو نمایش است.
شاکی شدن تئاتری ها از نبود تماشاگر
«تئاتر بدون تماشاگر یعنی حذف یکی از عناصر اصلی نمایش»، این سخنی است که احمد وامق رییس انجمن هنرهای نمایشی استان فارس بیان کرد.
این فعال عرصه هنرهای نمایشی دوشنبه هشتم آذر ۱۴۰۰ در گفت و گو با ایرنا اعلام کرد: تنها استان یا از معدود استان‌هایی هستیم که جشنواره استانی تئاتر را بدون حضور تماشاگران برگزار کردیم. در برخی استان ها که شاهد برگزاری جشنواره استانی تئاتر بودم، حضور حداکثری تماشاگران را دیدم.
وامق همچنین گفت: تئاتری ها از من شاکی شدند که پس از نزدیک به سه سال چرا باید سی و دومین جشنواره استانی فارس به صورت آنلاین و بدون حضور تماشاگر باشد.
رئیس انجمن هنرهای نمایشی فارس بیان کرد:درحالی که زیرساخت‌های پخش آنلاین فراهم نیست و سرعت اینترنت پایین است و با کیفیت بد صدا مواجه هستیم، برگزاری تئاتر صحنه ای بدون حضور تماشاگر و اتکا به فضای مجازی بی معناست.
او به بروز کرونا و ضرباتی که این ویروس یا بیماری بر پیکره هنرهای نمایشی وارد کرده پرداخت و ضمن درخواست حمایت از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس گفت: در زمان شیوع کرونا جلو خیلی از کارها گرفته شد و اعمال محدودیت اضافی، موجب سرخوردگی هنرمندان می شود.
وامق اظهارداشت:شرایط کرونا همه برنامه های نمایشی را تعطیل کرد. در بهترین نتیجه گیری می‌توان گفت ۷۵ درصد کارها و فرصت ها از بین رفت و بقیه امور هم با تمام ظرفیت پیش نرفت. بنابراین انتظار حمایت داریم نه محدودیت.
تعطیلی نقد
در آستانه برپایی جشنواره استانی تئاتر، کانون منتقدان نویسندگان و پژوهشگران فارس اعلام کرد که جلسات نقد و بررسی سی و دومین جشنواره تئاتر استانی فارس را برگزار نمی‌کند.
وامق رئیس انجمن هنرهای نمایشی فارس در این زمینه گفت:لغو شدن جلسات نقد وبررسی تئاتر هم از معضلات و مصائب است.
روابط عمومی کانون منتقدان نویسندگان و پژوهشگران فارس در بیانیه ای نوشت: به دلیل مشکلات مالی و عدم هماهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس برنامه نقد و بررسی آثار که پیش از این قرار بود به صورت برنامه انلاین شبانه اجرا شود، از سوی کانون لغو شد.
این کانون نیز از برگزار نشدن سی و دومین جشنواره تئاتر استان فارس با حضور تماشاگران انتقاد و اعلام کرد: در دوره قبل هم برگزاری جشنواره با بازبینی و داوری از طریق فیلم آثار انجام شد و بر خلاف انتظار هنرمندان تئاتر، در حالی که تمامی جشنواره های تئاتر استانی در کل کشور همانند دوران پیش از کرونا و با حضور مخاطبان و گروه های شرکت کننده برگزار شد، سی و دومین جشنواره تئاتر استانی فارس از ۴ آذر بصورت حضوری اما بدون حضور مخاطبان و حتی سایر گروه های حاضر در جشنواره برگزار می شود.
کانون منتقدان،نویسندگان و پژوهشگران فارس نوشت:در شرایطی که گویی دیگر آموزش ، تبادل تجربه و دیدن تئاتر برای کسی اهمیت ندارد و کرونا و مشکلات مالی به عنوان دلایل این اتفاق از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس مطرح می شود، با احترام به حضور هنرمندان عاشق، سختی کشیده و بی دفاع هنر تئاتر که اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس حتی در بحث هزینه اسکان و خورد و خوراک آنها به گفته تصمیم گیرندگان آن اداره محترم در مضیقه ای عجیب قرار دارد، از برگزاری حضوری و آنلاین جلسات نقد و بررسی معذوریم.
چرا به راهبرد تئاتر بدون تماشگر رسیدیم؟
بهروز مرامی معاون امور هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس درباره برگزاری سی و دومین جشنواره تئاتر استانی بدون حضور تماشاگر گفت: ابتدای کار بین برگزاری این رویداد به صورت حضوری یا آنلاین مخیر بودیم.
وی دوشنبه در گفت و گو با ایرنا ادامه داد:چون سخن از جهش جدید کرونا می رفت همچنین با توجه به توصیه ای ستاد استانی مدیریت کرونا تصمیم گرفتیم جشنواره تئاتر فارس را بدون حضور تماشاگر و به صورت آنلاین برگزار کنیم.
معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس بیان کرد:استاندارد نبودن بیشتر سالن‌های نمایش موجود در شیراز از نظر تهویه، کم بودن تعداد سالن‌های مناسب برای نمایش و مشکلات سن نمایش همچنین امکان اینکه بین شمار تماشاگران و سالن ها تناسب نباشد و ناچار شویم تعداد محدودی بلیت بفروشیم و موجب گلایه شود از مشکلات برگزاری جشنواره با حضور تماشاگر بود.
تبعات بهداشتی از جانب کسانی که امکان داشت واکسن کرونا نزده باشند،مشکلات احتمالی در سامانه فروش بلیت نیز از عواملی بود که به گفته مرامی موجب برگزاری این جشنواره به صورت آنلاین و بدون حضور تماشاگر شد.
مرامی درباره دیگر استان‌هایی که جشنواره تئاتر خود را برگزار کرده اند گفت:هر استانی برای برگزاری این جشنواره روش و فرمول خاص خود را داشت و دارد. برخی استان ها اصلا جشنواره تئاتر برگزار نکردند.
معاون امور هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس با بیان اینکه برگزاری آنلاین جشنواره تئاتر استانی مطلوب ما نبود افزود: باید با حداقل ها بسازیم. به هرحال داورها در هنگام اجرای تئاتر در سالن حضور داشتند.
وی تعطیل شدن جلسات نقد تئاتر را به دلیل مشکلات مالی یادآور شدو گفت:اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی متناسب با بودجه و وسع خود به گروه های نمایش و دیگر انجمن های هنری کمک کرده است و اعتبارات ما در هر حال محدود است.
سال گذشته جشنواره تئاتر استانی به این صورت برگزار شد که شرکت کنندگان از اجراهای خود فیلم می گرفتند و به دبیرخانه جشنواره می فرستادند و درواقع اجرای تئاتر روی صحنه به معنای اجرای روی استیج نبود.
مرامی گفت:سال گذشته داوری این جشنواره براساس بازبینی و دیدن فیلم بود که مشکلات و نواقصی داشت از جمله احتمال دخالت دادن جلوه های نمایشی و مناسب نبودن فیلمبرداری و صدابرداری و دیگر موارد فنی.
برگزیدگان و نابرگزیدگان جشنواره
مراسم اختتامیه سی و دومین دوره جشنواره استانی تئاتر فارس عصر یکشنبه در سالن سبز تالار حافظ شیراز برگزار شد و هیأت داوران افزون بر معرفی برگزیدگان در رشته‌های مختلف،دو نمایش ۱۲۳۵ از کازرون و نمایش هملت بیژنی از فسا را برای حضور در جشنواره فجر معرفی کرد.
این جشنواره برای مقام اول کارگردانی همچنین مقام اول نمایش‌نامه‌نویسی و مقام اول بازیگری مرد برگزیده‌ای نداشت.
نظر شما