شماری از دامداران خراسان شمالی با بیان اینکه علوفه دامی مورد نیاز در سطح مراکز عرصه خوراک دام وجود ندارد گفتند: علاوه بر اینکه قیمت علوفه دستی در بازار بسیار گران است حتی در تامین آن نیز مشکل داریمٰ و این مراکز خالی از خوراک دام شده اند.
خشکسالی و کمبود بارش در سال جاری موجب شد تا دامداران کمتر از علوفه مراتع برای چرا استفاده کنند و به همین منظور چشم انتظار کمک دولت برای تامین علوفه دام های خود هستند.
تلاطم بازار و تغییر لحظه‌ای قیمت‌ها در چند سال اخیر باعث کاهش درآمد روستاییان و عشایر شد که هم اینک دامداران این استان در تامین خوراک برای دام ها با مشکل مواجه شده اند و بعضا از هر نوع علوفه مراتع که تنها دام ها را سیر کند، نمی گذرند اما باز دام هایشان گرسنه هستند.
پسری جوان ۱۰ راس بز را در چهار راه خوشی بجنورد برای فروش به عرضه گذاشته است عابران بزهای لاغر را تماشا می کنند اما رغبتی برای خرید ندارند، این جوان روستایی به اجبار دام های خود را فروشگاه به فروشگاه می برد و از آنان می خواهد که بزهایش را خریداری کنند.
خبرنگار ایرنا در پی این جوان بود و مشاهده کرد که نامبرده بزهای خود را برای فروش به نمایشگاه خودرو برد و با اصرار از آنان خواست که حداقل یک راس بز را خریدای کنند که صاحب مغازه زمانی که با اصرار و نگرانی این جوان دامدار مواجه می شود ۲ راس بز را خرید می کند.
این فروشنده دام در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: به علت نبود علوفه هم اینک دام هایمان از گرسنگی تلف می شوند، تعدادی از دام های خود را می فروشم تا بتوانم علوفه خرید کنم این در حالی است که حتی برای خرید خوراک دام نیز با مشکل مواجه هستیم چرا که علوفه فروش ها خالی هستند.
این روزها در این استان شاهد فروش دام ها در سطح خیابان ها و محلات این استان هستیم در حالی که شهروندان هم از خرید دام کمتر استقبال می کنند، حتی برخی از فروشنده ها بره ها خود را به مردم عرضه می کنند برخی از خانواده ها نیز هم اینک با اصرار فرزندان خود بره ای را خرید می کنند.
کاهش نزولات جوی در سال آبی جاری، وقوع پدیده خشکسالی و از بین رفتن سطح سبز مراتع به اعتقاد کارشناسان تاثیر مستقیمی بر زندگی دامداران و تولیدات دامی آنها در خراسان شمالی گذاشته و استمرار این وضعیت در ماه‌های آینده به کاهش چشمگیر جمعیت دام و افزایش قیمت گوشت قرمز منجر خواهد شد.
خراسان شمالی که یکی از قطب های دامپروری محسوب می شود بیش از ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار واحدی دامی دارد که فقر مراتع، کمبود علوفه دستی باعث چالش و مشکلی برای قشر تولید کننده شده است که حتی این قشر نمی تواند با قیمت بالا نیز علوفه مورد نیاز برای خوراک دام های خود را تهیه کنند که این امر نگران کننده است و امنیت غذایی در آینده را نیز به خطر می اندازد.
یکی از دامداران بجنوردی که ۵۰ راس دام در اختیار داشت گفت: با توجه به افزایش قیمت علوفه دامی در مدت دو سال گذشته به اجبار دام ها را برای تامین خوراک به فروش رساندم که هم اینک هیچ دامی در اختیار ندارم.
قاسم رحیمی افزود: در مدت چند سال گذشته از محل نگهداری دام هیچ سودی عایدم نشد حتی به اجبار از بانک وام با بهره بالا دریافت کردم، مجبور به فروش طلای همسرم شدم و از اقوام نیز وجه نقد قرض کرده ام چرا که باید خوراک دام تامین می کردم.
یک دامدار شیروانی نیز که بیش از ۱۰۰ راس دام سبک و ۱۰ راس دام سنگین در اختیار دارد گفت: تامین علوفه دام ها برایمان به یک چالش تبدیل شده است متاسفانه خشکسالی مراتع را بسیار فقیر کرده است دام ها را که به عرصه های طبیعی می بریم چیزی عایدشان نمی شود، هم اینک دام هایمان بسیار لاغر شده اند که حتی خریدار نیز ندارند.
ولی کریمی راد افزود: در سال های گذشته تا حدود ۷۰ درصد نیاز علوفه دامی در فصل گرم و حتی پاییز را از مراتع و باقی مانده محصولات کشاورزی تامین می کردیم اما خشکسالی باعث شده است که حتی در بهار امسال نیز تغذیه دستی داشته ایم و این وضعیت برای قشر تولید کننده که وجه نقدی ندارند به یک چالش تبدیل شده است. علاوه بر فروش دام های پروار دامداران به اجبار بخشی از دام های لاغر و نارس و حتی مولد را به فروش می رسانند تا علوفه خریداری کنند.
دام بدون علوفه
یکی از دامداران بجنوردی که بیش از ۸۰۰ ر اس دام سبک و ۵۰ راس گاو و گوساله در اختیار دارد گفت: با توجه به کمبود خوراک دام در سطح بازار هم اینک با این تعداد دام حتی یک تن علوفه ذخیره ندارم، تمامی دامداران برای خوراک دام ها دغدغه دارند.
سید امان الله ارکانی فر که دامداریش در نزدیکی روستای ارکان بجنورد قرار دارد سهمیه ابلاغی از سوی سازمان جهاد کشاورزی در تامین علوفه دامی را بسیار اندک و ناچیز دانست و افزود: با وجود اینکه این سهمیه بسیار کم است به موقع نیز تامین نمی شود.
وی با بیان اینکه به ازای هر راس دام سنگین باید روزانه ۲۰ کیلوگرم علوفه تامین شود اظهار داشت: هم اینک به اجبار برای هر راس دام حدود ۱۰ کیلوگرم علوفه در نظر گرفته ایم تا فصل سرد را پشت سر بگذانند اما این میزان نیز نمی توانیم تهیه کنیم ، در این ایام تلاش می کنیم که تنها دام زنده بماند.
وی سهمه ابلاغی علوفه از سوی سازمان جهاد کشاورزی را بین ۶ تا هفت کیلوگرم برای هر راس دام سنگین عنوان کرد و افزود: متاسفانه این میزان برای خوراک گاو و گوساله در نظر گرفته شده است اما طبق برنامه اختصاص نمی یابد که این امر دامداران را برای تامین خوراک احشام به سختی انداخته است.
این دامدار از اختصاص نیافتن علوفه دامی برای دام های سبک به صورت خام انتقاد کرد و اظهار داشت: با توجه به تجربه ای که در پرورش دام دارم کنسانتره را به دام ها برای تعلیف نمی دهم چرا که اعتقاد دارم خوراک مفیدی نیست و بعضا موجب لاغریٰ، بیماری و حتی سقط جنین نیز خواهد شد، موادی که در کنسانتره بکار برده می شود مفید نیستند که برای دام خوش خوراک نیست.
ارکانی فر افزود: در مدت دو سال جو یارانه ای تا حدود چهار تنی برای ۸۰۰ راس گوسفند دریافت کرده است که هم اینک برای تامین علوفه مورد نیاز دغدغه دارد در این ایام متحمل هزینه های بسیار سنگین هستم این در حالی است که دام هایمان بسیار لاغر شده اند.
وی با بیان اینکه هم اینک از کمبود علوفه دامی و بیماری حتی دام هایمان تلف شده اند گفت: روزانه باید حدود چهار کیلوگرم علوفه در اختیار گوسفند میش قرار دهیم ممکن نیست.
این دامدار افزود: قیمت نهاده های دامی که از افزایش مضاعفی برخوردار بوده است اما حتی در بازار آزاد پیدا نمی شود چرا که خشکسالی سال های اخیر باعث کاهش تولید انواع علوفه دامی در سطح کشور و استان شده است.
وی افزود: در سال های گذشته در اراضی دیم و آبی حتی تا ۲۰ هکتار جو، یونجه و ذرت علوفه ای کشت کرده بودم اما متاسفانه در سال گذشته اراضی دیمی که زیر کشت جو و گندم رفته بود حتی نتوانستم درو کنم چرا که محصولی نداشت.
وی گفت: قیمت جو هم اینک در بازار به ازای هر یک کیلوگرم بین هفت تا هشت هزار ٰتومان، کاه حدود ۶ هزار تومان و یونجه بیش از هفت هزار تومان است اما نایاب است.
این دامدار اظهار داشت: قیمت بالای علوفه دامی در حالی اس که قیمت دام زنده هم اینک در این استان بسیار پایین است که هم اکنون قیمت گاو زنده به ازای هر کیلوگرم بین ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان و میش های لاغر بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان به فروش می رسد که بسیار ناعادلانه است، هزینه های تولید هر کیلوگرم گوشت بسیار بالا رفته است.
وی با بیان اینکه دام های بدون آذوقه زمستانی بر روی دست دامدار باقی مانده است گفت: هم اینک کسی تمایل به ایجاد دامداری ندارد و دام ها به اندازه کافی کشتار شده اند.
این دامدار افزود: حتی در ۲ سال گذشته یکهزار کیسه کاه از سطح کشتزار ها برداشت کردم و در ۲۰ هکتار نیز یونجه برداشت داشتیم اما هم اینک نبود باران و کم آبی موجب شد تا با کاهش تولید در غلات و سطح تولید یونجه زار ها نیز بسیار پایین بیاید.
وی به کاه و کلش اراضی کشاورزی نیز اشاره کرد و گفت: در سال جاری دامداران با وجود اینکه برای این اراضی هزینه زیادی کردند اما برداشتی نداشتند چرا که کشاورزی نیز با کمبود آب مواجه بود گیاهان از رشد مناسبی برخوردار نبودند.
این دامدار که روزانه بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلو گرم شیر تحویل بازار می دهد افزود: تولید شیر بسیار پایین آمده است این در حالی است که در چند سال گذشته تا حدود ۶۰۰ کیلوگرم شیر تولید داشته است.
وی با بیان اینکه دام های که در اختیار داریم به نوعی برای تامین امنیت غذایی مردم است افزود: صنعت دامداری اگر دچار ورشکستگی شود در آینده برای تامین گوشت و لبنیات با چالشی اساسی مواجه خواهیم شد که جبران ناپذیر است.
ارکانی فر از مسوولان مربوط خواستار توجه به قشر تولید کننده شد و گفت: با ورشکستگی دامداران صنعتی، نمیه صنعتی و حتی سنتی تعداد زیادی نیز بیکار می شوند که این امر نیز به مشکلات جامعه افزوده می شود.
کسری ۷۲ درصد خوراک دام
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با بیان اینکه تنها ۲۸ درصد علوفه مورد نیاز برای تغذیه دستی دام‌ها بین بهره‌برداران این استان توزیع شد گفت: در سال جاری دامداران در تامین نهاده های دامی با مشکل مواجه شده اند.
مهدی شکاری افزود: هم اینک علوفه مورد نیاز دام ها از جمله جو، کنستانتره، انواع کنجاله ها و سایر موارد حتی در بازار به صورت آزاد نیز وجود ندارد که این امر موجب سختی این قشر تولید کننده شده است.
وی اظهار داشت: در سال های گذشته بخشی از نهاده ها مورد نیاز دام بین دامداران توزیع می شد اما به اندازه کافی نهاده در سطح بازار نیز وجود داشت و دام داران برای تامین آن با مشکل مواجه نبودند.
وی افزود: خشکسالی تولید علوفه دامی را بسیار کاهش داده است که هم اینک این امر به یک مشکل برای بهره برداران در بخش دام ایجاد شده است.
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: خشکسالی و نبود باران موثر تولید علوفه در مراتع را بسیار کاهش داده است به نوعی به کمتر از نصف رسانده است که فقر علوفه در عرصه های منابع طبیعی باعث افزایش تغذیه دستی شده است.
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی تصریح کرد: ۱۴۰ هزار تن انواع علوفه دامی شامل کنسانتره، جو و کنجاله ذرت و سویا به منظور تغذیه دستی دام‌ها بین دامداران این استان توزیع شد.
شکاری افزود: از مجموع این میزان نهاده دامی ۱۱۰ هزار تن کنسانتره و ۳۰ هزار تن نیز نهاده دامی به صورت خام بین دامداران این استان در سال جاری توزیع شده است.
وی گفت: در مجموع امسال ۷۴ هزار و ۵۶۴ تن نهاده دامی به صورت خام به استان اختصاص یافت که از این میزان ۴۶ هزار و ۸۶۶ تن جو، ۲۰ هزار و ۹۳۲ تن ذرت، ۶ هزار و ۴۱۷ تن کنسانتره و ۳۵۵ تن کنجاله سویا بوده است.
وی اظهار داشت: از مجموع این میزان ۴۳ هزار و ۹۳۲ تن نهاده دامی را در اختیار کارخانجات قرار دادیم که تبدیل به ۱۱۰ هزار تن کنسانتره شد.
وی گفت: این میزان نهاده دامی در دو مرحله بین دامداران استان توزیع شد که بخشی به پروش دهندگان دام سبک در مرحله اول به ازای هر دام یک کیلوگرم و در مرحله دوم به ازای هر دام پنج کیلوگرم اختصاص یافت و بخشی از نهاده ها نیز بین دامداران صنعتی استان توزیع شد.
شکاری اظهار داشت: مراتع استان در طی خشکسالی های اخیر فقیر شده است علوفه مورد نیاز دام را تامین نمی کند این در حالی است که تعداد دام ها به نسبت به مراتع بیش از ظرفیت است.
به گزارش ایرنا در ۶ ماه سال جاری خشکسالی چهار هزار و ۸۰۰ میلیون ریال به دامداران و زنبورداران استان خسارت زد که بیشترین آن در بخش دامداری بوده است.
شکاری افزود: بر اثر بروز و استمرار خشکسالی، گیاهان مرتعی حتی گیاهانی که سازگاری بالایی نسبت به خشکسالی دارند در معرض آسیب جدی قرار گرفته اند و تولیدات گیاهی در این مراتع بسیار پایین آمده است.
وی گفت: استمرار خشکسالی در نهایت منجر به کاهش ظرفیت علوفه مرتعی مورد نیاز دام و گیاهان خوش خوراک شده است که این وضعیت گیاهان مهاجم را جایگزین کرده است.
وی با بیان اینکه این وضعیت افزایش آفات و امراض را در پی دارد افزود: با کاهش آبدهی و خشکیده شدن چشمه سارها نیاز آب دام داشتی و عشایر نیز تحت تاثیر قرار گرفته است.
وی از جمله پیامدهای خشکسالی را کاهش وزن دام، تولیدات دامی، میزان زاد و ولد، حساس شدن دام ها به بیماری ها، خطر نابودی دام های داشتی، افزایش سقط جنین و از بین رفتن ذخایر مهم و استراتژیک ژنتیکی، کاهش و نیز کمبود منابع شرب دام و پراکنش نامناسب دام در سطح مرتع و بهره برداری نامناسب دانست.
شکاری گفت: عمده اثرات مستقیم خشکسالی با کمبود علوفه و تاثیر آن به سلامت حیوانات ظاهر می شود که این امر خود اثر قابل توجهی بر تولید مثل حیوانات و ارزش اقتصادی کل دامداری ها، ضعیف شدن سیستم ایمنی دام و افزایش تلفات در اثر بیماری های دامی، سقط جنین و بیماری های انگلی داخلی و خارجی است با بروز خشکسابی بیش از پیش شیوع پیدا می کند.
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: در سال های عادی تنها در فصل کوچ عشایر در فروردین ماه و در زمستان نیز در سه تا چهار ماه بعضا علوفه دستی به دامداران اختصاص می یافت اما در سال جاری حتی در فصل بهار نیز بهره برداران، بخش بیشتری از نیاز خوراک دام را با تغذیه دستی جبران کردند.
شکاری گفت: خشکسالی تولید علوفه در مراتع را بیش از ۵۰ درصد نیز کاهش داده است و دام سبک برای خوراک نیاز به مراتع دارد اما مراتع فقیر استان علوفه مورد نیاز دام را تامین نمی کند.
وی افزود: در سال ۹۹ بیش از ۱۰۵ هزار تن انواع علوفه بین دامداران استان توزیع شده بود که این میزان حدود ۵۰ درصد نیاز خوراک دام بود.
شکاری با بیان اینکه ۴۲ هزار و ۳۸۱ بهره بردار استان در بخش دام فعالیت دارند اظهار داشت: بیشتر دامداران استان سنتی هستند و همراه نگهداری دام، کشاورزی خرده مالکی نیز دارند.
وی بر اشتغال پایدار دامداران تاکید کرد و افزود: دامداران استان بیشتر به صورت سنتی فعال هستند و بخش بیشتر دام سبک استان در اختیار خانوارهای عشایری است که خشکسالی به مرانع آسیب زده است و هم اینک باید برای تغذیه دامی به این بهره برداران کمک کنیم تا بتوانند دام خود را در چرخه تولید نگهداری کنند.
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: در سال های عادی تنها در فصل کوچ عشایر در فروردین ماه و در زمستان نیز در سه تا چهار ماه بعضا علوفه دستی به دامداران اختصاص می یافت اما در سال جاری حتی در فصل بهار نیز بهره برداران، بخش بیشتری از نیاز خوراک دام را با تغذیه دستی جبران کردند.
در استان یک میلیون و ۹۷۰ هزار راس دام سبک وجود دارد که شامل یک میلیون و ۶۶۶ هزار و ۵۳۰ راس گوسفند و بره و مابقی بز و بزغاله است.
همچنین در خراسان شمالی ۸۲ هزار راس دام سنگین وجود دارد که ۷۹ هزار و ۷۵۸ راس گاو و گوساله و ۲ هزار و ۴۹۱ نفر شتر است.
براساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، ۴۴ درصد جمعیت ۸۶۳ هزار نفری این استان در نواحی روستایی سکونت دارند.
حدود ۸۲ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این استان مشغول به فعالیت هستند.
نظر شما