به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، همزمان با سالروز شهادت علیمردان‌خان بختیاری مشهور به شیر علیمردان در سال ۱۳۱۳ در زندان قصر تهران به دست رضاخان پهلوی، در نشستی تخصصی با حضور محققان تاریخی و جمعی از علاقه‌مندان در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری ابعاد شخصیتی و ماهیت مبارزات و قیام وی مورد بررسی قرار گرفت.
روحیات دینی و اعتقادت مذهبی در قیام علیمردان خان بختیاری مشهود است
امام جمعه موقت شهرکرد و یکی از پژوهشگران حوزه دین نیز در نشست در سخنانی با بیان اینکه در زمان حسینقلی‌خان بختیاری پدر بی‌بی مریم، هنوز ایران‌مداری خوانین بختیاری‌ها شکل نگرفته و آنان زندگی متواضعانه ایلی خود را دنبال می‌کنند، گفت: با حضور خوانین در مناصب حکومتی، روحیات نیز دچار تغییر می‌شود و ۲ گروه از خوانین مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند و علیمردان‌خان در نامه‌ای به مجلس شورای ملی از ظلم خوانین شکایت می‌کند.
حجت‌الاسلام سید ابوالحسن فاطمی افزود: مقام معظم رهبری درباره قیام علیمردان‌خان و شعار این قیام که سه عبارت لا اله الا الله، محمد رسول‌الله و علی ولی‌الله را در برداشته است، اشاراتی دارند و این نشان‌دهنده دین‌مداری این شخصیت است.
وی با بیان اینکه برخورداری علیمردان‌خان از روحیات با ارزش دینی و اعتقادات مذهبی برای آن دسته از افرادی که در افتخار به گذشته تاریخی به دنبال نفی دین هستند، قابل‌توجه است، تصریح کرد: اینکه چنین شخصیتی مقابل استبداد دست به قیام می‌زند و در این مسیر اعدام می‌شود، موضوع مهمی است.
فاطمی یادآور شد: اگر چه بر اساس شواهد تاریخی بر عملکرد برخی خوانین بختیاری دارای منصب حکومتی در عهد مشروطه و دوران پهلوی اول انتقاداتی وجود دارد اما آنچه به‌طور کلی دیده می‌شود آن است که ایل بختیاری از گذشته‌های دور برای دین و سادات احترام ویژه‌ای قائل بوده است.
وی اظهار داشت: نسل جدید در بازخوانی قیام‌ها و حماسه‌آفرینی‌ها و همچنین مبارزه برای دفاع از میهن، همچون قیام علیمردان‌خان از نگاه به زوایای دینی و مذهبی آن دور نشود.
مبارزات علیمردان خان بختیاری از لحاظ ماهیتی به یک قیام علیه استبداد قلمداد می‌شود
یکی دیگر از پژوهشگران حاضر در این نشست نیز بررسی بستر شکل‌گیری شخصیت علیمردان‌خان را در شناخت روحیات و علل قیام وی مهم دانست.
داراب ظفریان به تربیت و پرورش علیمردان‌خان در خانواده حسینقلی‌خان بختیاری اشاره کرد و افزود: حسینقلی‌خان شخصیتی متفاوت در میان خوانین بختیاری به شمار می‌رود که با توجه به اسناد و مدارک باقی مانده برای نخستین بار موفق به ایجاد انسجام و وحدت میان ۲ ایل چهار لنگ و هفت لنگ می‌شود و به لحاظ اقتصادی نیز بستر رفاه را برای مردم بختیاری فراهم می‌کند که گزارش‌های تاریخی سفرنامه نویسان از این دوران شرایط مطلوبی را روایت کرده است.
وی با بیان اینکه اعتقادات و باورهای دینی و مذهبی حسینقلی‌خان نیز بنا به منابع باقی مانده، برجسته است،تصریح کرد: این شخصیت، مدیری توانمند و لایق است که صفت‌های مثبت و فضیلت‌های برجسته انسانی را نیز داراست و علیمردان‌خان در کنار چنین شخصتی رشد یافته است که در شکل‌گیری روحیات او اثرات مهی دارد.
این پژوهشگر تاریخ، لزوم توجه در به کارگیری واژه قیام برای مبارزات علیمردان‌خان را یادآور شد و گفت: طبیعی است که برای حرکت افراد علیه حکومت وقت از کلمه شورش استفاده شود اما این کلمه به نوعی یک‌بار منفی را القا می‌کند، از این رو با توجه به شواهد تاریخی می‌توان گفت که ماهیت مبارزات علیمردان‌خان همانند قیام میرزا کوچک‌خان به قیام و نهضت نزدیک‌تر است.
ظفریان اقدامات رضاخان و وضعیت عمومی مردم بختیاری بر اثر عملکرد برخی خوانین بختیاری را از عوامل مهم در شکل‌گیری قیام علیمردان‌خان بیان کرد و گفت: زمانی که استبداد رضاخانی بعد از تغییرات بسیار در وضعیت اقتصادی وارد حوزه فرهنگی ایلات و عشایر می‌شود و سعی در تغییر هویت آنان دارد، طبیعی است که شخصیتی چون علیمردان‌خان با داشتن روحیات آزادی‌خواهی ساکت نماند و دست به قیام بزند.
وی به نگاه غلط برخی از افراد در تمجید عملکرد رضاخانی نیز اشاره کرد و افزود: در تمامی ایلات بر پایبندی و نقض نکردن تعهد و امان‌نامه به‌عنوان یک مرام اخلاقی نگاه می‌شود اما در جریان قیام علیمردان‌خان و در زمانی که برای سفر وی به تهران، امان‌نامه صادر می‌شود، رضاخان خلاف مبانی اخلاقی عمل کرده و بر اساس ماهیت دیکتاتوری حکومت، علیمردان‌خان را زندانی و اعدام می‌کند.
ظفریان به ماندگاری نام و نشان علیمردان‌خان در ادبیات حماسی ایل بختیاری نیز اشاره کرد و گفت: شعار قیام این شخصیت بر مبنای اصول و اعتقادات دینی است و آزادمنشی وی موجب ماندگاری قیام و نام او شده است.
یکی از پژوهشگران و نویسندگان حوزه تاریخ در این نشست گفت: پس از روی کار آمدن رضاخان در ایران، قیام‌های مختلفی همچون قیام علیمردان‌خان بختیاری در مناطق کشور به ویژه میان ایلات و عشایر روی داد که شناخت علل و زمینه‌های شکل‌گیری آن‌ها حائز اهمیت است.
قاسم فتاحی به نقش حسینقلی‌خان بختیاری و اصلاحات دوران وی پیش از شکل‌گیری قیام علیمردان‌خان نیز اشاره و تصریح کرد: پس از مرگ حسینقلی‌خان این اصلاحات نیمه‌تمام ماند و خوانین با سر باز زدن از پرداخت مالیات، سختی آن را بر دوش مردم نهادند و همین عامل آغازگر اعتراضات مردمی می‌شود که نشانه‌های آن را می‌توان از حدود سال ۱۳۰۰ ﻫ .ق در اسناد تاریخی مشاهده کرد.
فتاحی واقعه شلیل و حمله حکومت وقت به خوانین بختیاری و بروز نارضایتی‌های عمومی در ۲ منطقه بختیاری و چهارمحال و همچنین عملکرد رضاخان در اجرای سیاست خلع سلاح عشایر، تخت قاپو کردن ایلات، متحدالشکل کردن لباس و قانون نظام وظیفه عمومی را از جمله زمینه‌های شکل‌گیری قیام علیمردان خان دانست و افزود: عملکرد ۲ گانه خوانین در همراهی و یا مخالفت با رضاخان نیز در این دوران قابل‌توجه است و اگر چه قیام علیمردان خان در ابتدا برای احقاق حق چهار لنگ از هفت لنگ شکل می‌گیرد اما در ادامه شرایط آن را به سمت یک قیام ضد حکومتی پیش می‌برد.
به گزارش ایرنا، علیمردان‌خان مشهور به شیرعلیمردان از جمله سرداران بختیاری است که از ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۳ به مبارزه با حکومت پهلوی اول پرداخت و سرانجام در سپیده‌دم ۱۷ آذر سال ۱۳۱۳ خورشیدی و برخلافِ امان‌نامه‌ای که رضاشاه صادر کرده بود، از سوی حکومت پهلوی اعدام شد.
نظر شما