منطقه آزاد تجاری اردبیل؛ یک بستر و چند رویا

به گزارش ایرنا، تحت تاثیر اختلاف شدید بین نمایندگان استان اردبیل هم اکنون  ایجاد منطقه آزاد تجاری ، صنعتی استان اردبیل  به یک چالش بزرگ تبدیل شده و در شبکه های مجازی هریک از نمایندگان با اظهارات خود سعی بر کشاندن منطقه آزاد به حوزه انتخابیه خود بوده و همین امر سبب تعویق در راه اندازی این منطقه شده است.

آیت الله سید حسن عاملی نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل به تازگی بر مشخص شدن وضعیت منطقه آزاد تجاری ، صنعتی استان و فعال شدن آن تاکید کرده و بیان کرد: تمام استان‌هایی که اخیرا مجوز منطقه آزاد را دریافت کردند کار خود را شروع کرده‌اند اما استان اردبیل به خاطر اختلاف نمایندگان  شهرستان‌های مختلف در این زمینه همچنان ناکام مانده است.

اوایل سال جاری  پس از کش و قوس‌های فراوان نمایندگان مجلس، کلیات مصوبه منطقه آزاد تجاری و صنعتی استان اردبیل در یک محدوده ۱۰ هزار هکتاری  در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب شد، در حالی که نمایندگان استان اردبیل در مجلس به دنبال تصویب چهار نقطه گرمی،بیله‌سوار، رضی و نمین بودند مجمع تشخیص مصلحت نظام این چهار نقطه را به یک محدوده حائز شرایط تقلیل داد.

در حال حاضر تکلیف محدوده منطقه آزاد تجاری در استان هنوز مشخص نشده و اختلافات در این زمینه همچنان پابرجاست .

شهروز بالایی شهروند اردبیلی در این باره گفت: هنوز تکلیف منطقه آزاد اردبیل به رغم تعیین محدوده آن مشخص نیست و دلیل اصلی آن هم خود نمایندگان استان می‌باشند که هر یک از آنها می‌خواهند منطقه آزاد در حوزه انتخابیه آنها ایجاد شود.

علی نظری شیخ احمد کارشناس اقتصاد در این باره به ایرنا گفت:دهه‌های اخیر دوران افول مناطق آزاد در دنیا است و به دلیل شرایط تولید و تجارت در جهان و پیوستن کشورها به سازمان تجارت جهانی(WTO) دیگر هیچ کشوری دنبال ایجاد منطقه آزاد نیست و اصولا مناطق آزاد جذابیت خود را از دست داده اند، اما در ایران به دلیل شرایط خاص اقتصادی و تجاری منطقه آزاد هنوز یک مزیت به شمار می رود ولی این شرایط نمی تواند دائمی باشد و باید هرچه سریعتر به استقرار و بهره مندی از مزایای منطقه آزاد اقدام نماییم.

او معتقد است با وضعیت اقتصادی فعلی کشور امکان ایجاد زیرساخت‌های ضروری برای منطقه آزاد در استان اگرچه غیرممکن نیست اما بعید و زمانبر است و ممکن است سالها طول بکشد.

نظری ادامه داد: از این رو باید محلی برای منطقه آزاد اردبیل  انتخاب شود که حداقل زیرساخت‌ها در آن فراهم باشد و از فردای ابلاغ مصوبه توسط دولت شروع به فعالیت نماید.

به گفته وی، هیچ یک از محل‌های پیشنهادی قبلی در استان اردبیل بطور کامل از ویژگی‌های ایده و تناسب با شرایط فعلی کشور  برخوردار نیست.

وی گفت: حل چالش انتخاب محل منطقه آزاد نیازمند همدلی و همگرایی همه مسئولین استانی اعم از نماینده ولی فقیه در استان، استاندار، نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی و نخبگان و فعالین مدنی استان است.

دودستگی؛ تهدید یا فرصت

هریک از نمایندگان استان سعی بر ایجاد منطقه آزاد در حوزه انتخابیه خود دارند، ولی اسماعیلی نماینده گرمی گفته است ایجاد منطقه آزاد حق مسلم مردم گرمی است،  از طرفی عباس جهانگیر زاده نماینده پارس آباد و بیله سوار هم شهر ستان بیله‌سوار را حائز شرایط منطقه آزاد می داند، محمود عباس زاده مشگینی نماینده مشگین شهر ،شهر رضی را دارای قابلیت منطقه آزاد اعلام می کند و از طرف دیگر سید کاظم موسوی نماینده اردبیل هم بر ایجاد منطقه آزاد در نمین پافشاری می‌کند.

ولی اسماعیلی نماینده مردم گرمی در مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: بهره مندی از مزایای منطقه آزاد حق مسلم مردم گرمی است و باید مرزنشینان غیور این شهرستان از مزایای آن بهره مند شوند.

وی اظهار کرد: مردم انتظار دارند در نقطه مقابل رای و حمایتی که از دولت انقلابی داشتند بیشترین توجه در مسیر محرومیت زدایی و بهبود معیشت مردم باشد که امیدواریم خواسته و مطالبه به حق مردم تحقق یابد.

اسماعیلی افزود: ایجاد منطقه آزاد در گرمی از آب و نان شب برای این مردم واجب تر است و اگر می خواهیم در منطقه مرزی آسیب ها به حداقل رسیده و مردم معیشت مناسبی داشته باشند باید هر چه سریعتر این طرح اساسی و زیربنایی را اجرایی کنیم.

نماینده مردم گرمی در مجلس گفت: با اجرای منطقه آزاد تجاری نه تنها توسعه متوازن محقق می شود بلکه جلوی مهاجرت و حاشیه نشینی در اردبیل گرفته شده و جوانان ما به جای گرایش به اعتیاد، بزه و آسیب ها در نقطه قابل قبول اشتغال و توانمندی اقتصادی قرار می گیرند.

سید کاظم موسوی نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی هم  در این باره گفته است: به دور از دعواها و اختلافات قومیتی پیشنهاد کردیم تا منطقه آزاد تجاری به نام استان اردبیل تصویب و ابلاغ شود.

وی افزود: با کنار گذاشتن دعوا و اختلاف قومیتی در اردبیل بین مغان با اردبیل، پارس‌آباد با گرمی و یا نمین با نیر ضرورت دارد به صورت منسجم و با نام استان اردبیل منطقه آزاد تجاری راه‌اندازی شود.

نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی با اشاره به نامگذاری یک نقطه از این استان به نام منطقه آزاد و در محدوده ۱۰ هزار هکتاری اظهار کرد: ما پیشنهاد کردیم تا به دور از عناوین مختلف محدوده پارس‌آباد، بیله‌سوار، گرمی و نمین به عنوان منطقه آزاد انتخاب و با نام استان اردبیل معرفی شود.

عباس جهانگیرزاده نماینده مردم پارس آباد، بیله سوار و اصلاندوز در مجلس هم بیله سوار را مرکزیت منطقه آزاد اعلام کرده و گفته است:بازدیدی که دبیر مناطق آزاد از شمال استان داشت باتوجه به وجود گمرک، بیله سوار به عنوان مرکزیت منطقه آزاد انتخاب و معرفی شد.

وی اظهار کرد: در سفر دبیر مناطق آزاد استان و بازدیدی که از چهار منطقه مورد نظر برای راه اندازی منطقه آزاد داشتند قرار شد تصمیم‌گیری نهایی بعد از رایزنی با مجمع تشخیص مصلحت اعلام شود  بیشترین تمایل ما برای اعلام منطقه آزاد محدوده شهرستان بیله سوار است که دارای گمرک و موقعیت مرزی مطلوب است.

وی بیان کرد: سایر مناطق استان نیز در طی سال‌های آینده می‌توانند به محدوده منطقه آزاد اضافه شوند و کل استان از مزایای منطقه آزاد تجاری بهره مند خواهند شد.

نماینده پارس آباد، بیله سوار و اصلاندوز در مجلس شورای اسلامی منطقه مغان را حائز شرایط منطقه آزاد دانست و گفت:ظرفیت تولید محصولات کشاورزی را در منطقه مغان ۴ میلیون تن است و برای صادرات این محصولات بازارهای هدف در کشورهای آسیای میانه و حوزه قفقاز و اوراسیا در نظر گرفته شده تا امکان ارزآوری برای کشور از این مسیر فراهم آید.

محمود عباس‌زاده مشگینی نماینده مردم مشگین‌شهر در مجلس شورای اسلامی هم به دنبال ایجاد منطقه آزاد در از بیله سوار تا رضی و نمین است و در این باره گفته است: نوار مرزی آغاز شده از بیله‌سوار تا نمین به میزان ۱۰ هزار هکتار به عنوان منطقه آزاد تصویب نهایی و عملیات اجرایی آن آغاز خواهد شد.

عباس زاده مشگینی اظهار کرد: مشگین‌شهر دیار استعدادهای پنهان با محرومیت آشکار است که به رغم داشتن استعدادهای فراوان بیکاری دغدغه اصلی اهالی این منطقه است و مطالبه اصلی ما از مسئولان استانی این است که به تناسب توسعه مرکز استان، شهرستان مشگین‌شهر را نیز به شاخص‌های توسعه مطلوب و مناسب برسانند تا با راه اندازی منطقه آزاد عقب‌ماندگی‌های گذشته جبران شود.

نماینده مردم مشگین‌شهر در مجلس شورای اسلامی ضرورت ایجاد منطقه آزاد را در محروم‌ترین نقاط استان یادآور شد و اضافه کرد: منطقه آزاد باید در چنین مناطق محرومی راه‌اندازی شود تا از مزایای این منطقه اهالی محروم چنین شهرهایی استفاده کنند.

عباس‌زاده مشکینی بیان کرد: هر چند در راه‌اندازی منطقه آزاد اختلاف نظرهایی وجود دارد اما با بازدیدی که دبیر مناطق آزاد کشور از استان داشت، محدوده منطقه آزاد مشخص شده و پیشنهاد کردیم تا ۱۰ هزار هکتار منطقه نوار مرزی این استان از بیله‌سوار گرفته تا گرمی، ارشق و نمین به عنوان منطقه آزاد محسوب شود.

وی اظهار کرد: به هیچ وجه رقم ۴ هزار هکتاری ایجاد منطقه آزاد را نمی‌پذیریم و بر این باوریم در این نوار مرزی بیشترین اراضی منابع طبیعی وجود دارد که امکان ایجاد منطقه آزاد در این نوار مرزی محروم بیش از دیگر مناطق باید مورد توجه دولتمردان قرار گیرد.

اما سید غنی نظری رئیس مجمع نمایندگان استان اردبیل در مجلس شورای اسلامی هم معتقد است نمایندگان اردبیل در ایجاد منطقه آزاد تجاری متفق هستند

وی گفت: نمایندگان استان اردبیل در راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری هم رای بوده و همه برای بهره‌مندی از مزایای این منطقه لحظه‌ شماری می‌کنند.

نماینده خلخال و کوثر در مجلس اظهار کرد: هر چند مباحث مطرح شده با دید کارشناسی بوده اما با پیگیری نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل از دبیر مناطق آزاد کشور دعوت کردیم تا اجرایی شدن منطقه آزاد را نهایی کرده و عملیات اجرایی را در شمال استان اردبیل شاهد باشیم.

نظری تصریح کرد: با توجه به ویژگی‌های برجسته در منطقه بیله‌سوار، پارس‌آباد و گرمی از لحاظ مرزی و همچنین داشتن گمرک، فرودگاه و تبادلات مرزی بخشی از این مناطق به عنوان محدوده منطقه آزاد تجاری مورد توجه قرار گرفته و شکل اجرایی آن را در اراضی ملی شاهد خواهیم بود.

رئیس مجمع نمایندگان استان اردبیل گفت: همه اهالی استان قطعاً از مزایای منطقه آزاد تجاری بهره‌مند خواهند شد و ما به راحتی می‌توانیم به مانند سایر استان‌ها از مزایای مناطق آزاد به شکل درست و صحیح به عنوان کانون تولید، صادرات و ایجاد اشتغال برای جوانان استان استفاده کنیم.

نظری افزود: با اجرایی شدن منطقه آزاد و اتصال راه آهن اردبیل – میانه به شمال استان، بخش عظیمی از تحولات اقتصادی و همچنین سرمایه‌گذاری‌های کلان در شمال و جنوب این استان رقم خورده و ما به راحتی می‌توانیم از این ظرفیت در جهت توسعه پایدار استان با توجه به زیرساخت‌های موجود بهره‌برداری کنیم.

وی بیان کرد: در حال حاضر تمام نمایندگان مجلس با رایزنی‌های انجام شده و تفاهم کامل سعی می‌کنند تا زمینه اجرایی شدن منطقه آزاد را در بهترین و شایسته‌ترین بستر اجرایی فراهم کنند که قطعاً به دور از اختلاف نظرها تلاشمان بر این خواهد بود تا همه مناطق استان از مزایا و برجستگی‌های منطقه آزاد و درآمدهای حاصل از آن بهره‌مند شوند.

نظری گفت: در همه استان‌ها نقطه‌ای به عنوان محدوده اصلی منطقه آزاد محسوب شده و سایر مناطق از مزایای آن استفاده کردند که قطعاً در منطقه آزاد مصوب استان اردبیل نیز همین اتفاق رقم خواهد خورد تا بدون اختلاف نظر و یا نارضایتی بتوان کارهای اجرایی و عملیاتی را با تأکیدات نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل به سرعت آغاز کرده و در این زمینه گام‌های جدی و عملی را برداشت.

منطقه آزاد تجاری و صنعتی اردبیل در یک نقطه مصوب آماده‌سازی می‌شود

عملیات آماده‌سازی زیرساخت‌های منطقه آزاد تجاری صنعتی استان اردبیل از یک نقطه مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام آغاز می‌شود و پس از آماده‌سازی یک نقطه سایر نقاط را بتدریج در زمان‌بندی‌های مشخص به منطقه آزاد تجاری صنعتی استان الحاق خواهد شد.

سعید محمد مشاور رئیس جمهور و دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در بازدید از مناطق مرزی استان اردبیل گفت:مصر هستیم در این منطقه آزاد هر چهار نقطه تایید شده توسط دولت و مجلس را فعال کنیم  و این اقدام بطور یکجا و یا به تناوب انجام خواهد گرفت.

وی اضافه کرد: نتایج مذاکرات انجام گرفته با مجمع تشخیص مصلحت نظام در این ارتباط طی هفته آینده به سمع و نظر مردم استان اردبیل خواهد رسید.

محمد تشریح کرد: نقشه منطقه آزاد استان اردبیل پیشتر توسط دولت تهیه و به مجلس ارائه شده بود و پس از تصویب در صحن علنی مجلس به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع و به رغم اینکه دولت و مجلس چهار نقطه را انتخاب کرده بودند مجمع تشخیص مصلحت نظام یک نقطه را مورد تایید قرار داده است و این موضوع باعث ایجاد برخی نگرانی‌ها برای مردم این مناطق شده است.

 وی ادامه داد: تلاش براین است با لحاظ وضعیت معیشتی مردم روی هر چهار نقطه کار کنیم و پیرو مذاکره ای که امروز در حضور نماینده ولی فقیه در استان اردبیل، نمایندگان مجلس و مسئولان استانی و شهرستان‌های مربوطه انجام گرفت قرار بر این شد که با همکاری نمایندگان مجلس و تلاش دبیرخانه مناطق آزاد جلسه مجددی در هفته آینده با مجمع تشخیص مصلحت نظام داشته باشیم که مجدداً طرح و نقشه تایید شده قبلی توسط دولت و مجلس مورد بررسی و تایید قرار گیرد.

 مشاور رئیس جمهور بیان کرد: مردم استان اردبیل در بسیاری از نقاط استان دچار محرومیت های زیادی هستند و وضعیت معیشتی مردم مناسب نیست و از طرفی عمده کسب و کار مردم کشاورزی است و تلاش می‌شود با راه اندازی سریع منطقه آزاد وضعیت کسب و کار و معیشت مردم، سرمایه‌گذاری، اشتغال  و صادرات محصولات تولیدی استان را ارتقا دهیم.

 سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری اردبیل نیز گفت: توسعه همه جانبه استان مورد تاکید و هدف نهایی مردم و مسئولان استان است و همه مردم استان خیرخواه و دلسوز همدیگر هستند.

رضا قاسمیان افزود: باید با پرهیز از هرگونه اختلاف موضوع منطقه آزاد تجاری صنعتی را پیگیر باشیم و با نگاه مثبت و با وفاق و همدلی بیشتر آنچه که مطلوب و به صلاح استان است را بپذیریم و به جلو ببریم.

او افزود: پیشرفت و توسعه مناطق مختلف استان در گروی همدلی است و مردم استان با اتحاد و همراهی و همدلی موضوع مناطق آزاد و توسعه یکپارچه مناطق مختلف را پیگیری خواهند کرد.

استان اردبیل دارای ۳۸۰ کیلومتر مرز خشکی با جمهوری آذربایجان است.مناطق مرزی از جمله استان اردبیل از یک محرومیت تاریخی و شکاف توسعه‌ای با مناطق برخوردار کشور رنج می‌برند و برای رفع این عقب ماندگی و حرکت در مسیر توسعه متوازن نیاز به ابزارهای حمایتی ویژه‌ای دارند و از جمله مهمترین این مولفه‌ها ایجاد مناطق آزاد تجاری و صنعتی در آنها می‌باشد.

به اعتقاد کارشناسان؛ اشتغال‌زایی، افزایش حضور سرمایه‌گذاران در منطقه  به دلیل معافیت‌های گمرکی و سود بازرگانی، رفع مشکل بیکاری، توسعه صادرات، افزایش مراودات بازرگانی با کشورهای همسایه، ایجاد بازارهای تجاری و صنعتی مشترک با همسایگان از جمله مزایای  ایجاد مناطق آزاد تجاری ، صنعتی در مناطق محروم و مرزی کشور است.

منطقه آزاد محدوده حراست شده بندری و غیربندری است که از شمول برخی از مقررات جاری کشور متبوع خارج بوده و با بهره‌گیری از مزایایی نظیر معافیت ‌های مالیاتی ، بخشودگی سود و عوارض گمرکی ، نبود تشریفات زائد ارزی ، اداری و مقررات دست و پاگیر و همچنین سهولت و تسریع در فرآیندهای صادرات و واردات با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال فناوری به توسعه سرزمین اصلی کمک می‌کند.

در منطقه آزاد صادرات کالا و جذب سرمایه‌های خارجی به طور کامل آزاد بوده و با راهکارهای بسیار تسهیل کننده‌ای برای صادرات و جذب سرمایه‌های خارجی از طریق این مناطق ، دولت‌ها سعی می‌کنند زمینه‌های مناسب را برای سرمایه‌گذاری و توسعه صادرات و کسب درآمدهای ارزی به وجود آورد.

بهره‌گیری از قانون مزیت ارزش افزوده برای واحدهای تولیدی منطقه ، آزادی کامل ورود و خروج سرمایه و سود حاصل از فعالیت های اقتصادی ، مقررات صادرات و واردات و امور گمرکی خاص در منطقه آزاد و بی نیازی به صدور روادید (ویزا) برای ورود و خروج اتباع خارجی از مبادی ورودی و خروجی مجاز منطقه از دیگر مزایای مناطق آزاد محسوب می‌شود.

همچنین برخورداری از انواع معافیت‌های مالیاتی ، امکان ورود ماشین‌آلات و قطعات و مواد اولیه برای صنایع منطقه بدون عوارض گمرکی از دیگر مزایای چشمگیر مناطق آزاد است.

کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی و موسسات اعم از ایرانی و خارجی و سازمان‌های بین‌المللی طبق مقررات مناطق آزاد می‌توانند به طور مستقل یا با مشارکت سازمان و شرکت‌های تابعه آن یا با مشارکت یکدیگر در مناطق آزاد سرمایه‌گذاری کنند.

استان اردبیل با توجه به وضعیت خاص جغرافیای خود و داشتن مرزهای طولانی با جمهوری آذربایجان و در نتیجه نزدیکی به بازار قفقاز و روسیه دارای ظرفیت خاصی برای  توسعه است، تجارت خارجی و بالطبع گسترش صنایع صادرات محور از مولفه‌های اساسی توسعه منطقه می‌باشد و در این میان ایجاد منطقه آزاد تجاری، صنعتی نیز نقش موثری در رونق این بخش از اقتصاد و در نتیجه توسعه متوازن استان خواهد داشت.

گزارش:یعقوب شاددل