به گزارش ایرنا، در کشاورزی پایدار ،استفاده از پتانسیل‌های طبیعی خاک و مواد آلی خاک به عنوان یک رکن اصلی است که این مواد به عنوان بخشی از خاک بر اثر فرآیندهای مختلف فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی تامین میشود.
امروزه در جهان با گسترش استفاده از کودهای شیمیایی و استفاده ناصحیح از این، خسارت زیادی به محیط‌زیست و خاک به عنوان پیکره اصلی بخش کشاورزی وارد میشود که این خسارت‌ها به دلیل زمان‌بَر بودن تولید خاک قابل جبران نیست.
این مواد آلی شامل لاشه و بقایای گیاهی و جانوری و فضولات حیوانی است که تحت تاثیر ریزمغذی‌های خاک تجزیه شده و اثرات مثبت بر خاک دارند.
به عقیده برخی از کارشناسان امروزه در چهارمحال وبختیاری مواد آلی خاک بسیار پایین است و به منظور افزایش مواد آلی خاک و جلوگیری از دست دادن منابع آبی و جلوگیری از پدیده گرد و خاک باید کشت‌های حفاظتی در استان اجراشود.
یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از مساحت چهارمحال و بختیاری را مراتع و جنگل‌ها و بیش از ۲۵۰ هزار هکتار را اراضی کشاورزی و باغات پوشش داده است که سالانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن انواع محصولات کشاورزی، زراعی، باغی و شیلات و آبزیان در استان تولید و روانه بازار مصرف میشود.
افزایش بهره‌وری خاک با مدیریت تلفیقی تغذیه گیاه امکانپذیر است
یکی از محققان و استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری گفت: افزایش بهره‌وری خاک با مدیریت تلفیقی تغذیه خاک و گیاهان امکانپذیر است و بهره‌وری خاک توانایی خاک برای رشد گیاه را افزایش می‌دهد.
رامین ایرانی‌پور افزود: بهره‌وری خاک تحت تاثیر عوامل متعدد از جمله شرایط آب و هوا، مقدار و کیفیت آبیاری، سطح آبهای زیرزمینی، استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی، حاصلخیزی خاک است که باید برای تولید محصول با عملکرد بالا و کیفیت مناسب باید به عوامل اثرگذار بر بهره‌وری خاک، حاصلخیزی خاک، استعداد و توانایی خاک در عرصه، متناسب و متعادل توجه کرد.
وی اظهار داشت: مدیریت تغذیه گیاه به حفاظت و بهبود بهره‌وری خاک با استفاده از مصرف کودهای شیمیایی و منابع آبی، شرایط بیولوژیکی امکانپذیر است، که علاوه بر استفاده از کودهای شیمیایی از کودهای آلی برای بهبود تغذیه گیاهان استفاده کرد.
به گفته وی، بهبود مواد غذایی خاک از دیگر اهداف اجرای طرح مدیریت تلفیقی تغذیه گیاهان است که در مناطقی که خاک حاصلخیزی کمتر دارد، عناصر غذای در خاک افزیش پیدا کند و ارقام متناسب با ظرفیت خاک و ارقام کارا در جذب عناصر غذایی خاک کشت شود.
ایرانی‌پور به افزایش استفاده از برخی کودهای شیمیایی در کاهش کیفیت محصولات کشاورزی اشاره کرد و گفت: این کاهش کیفیت درکاهش بهره وری از اراضی کشاورزی اثرگذار است.
به گفته وی، کمبود برخی عناصر غذایی و مدیریت مصرف نامتعادل کودهای شیمیایی باعث کاهش کیفیت محصولات کشاورزی و کاهش بهره‌وری اراضی کشاورزی شده است که باید برای مقابله با این امر به آزمون خاک و مدیریت مصرف کود بر مبنای مدیریت آزمون توجه بیشتر کرد تا عملکرد بهینه و کیفیت بهتر محصولات کشاورزی را داشته باشیم.
تهدیدهای جدی منابع طبیعی شناسایی شود
استادیار مهندسی محیط‌زیست دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد نیز می‌گوید: منابع طبیعی یکی از مهمترین عوامل شرط بقاء جامعه بشری است و باید تهدیدهای جدی منابع طبیعی شناسایی شود .
نسرین قرهی افزود: خاک به عنوان یکی از مهمترین منابع طبیعی است که فرسایش، شوری خاک، آلودگی، تخریب، تغییرکاربری اراضی ،تغییر اقلیم مهمترین و بزرگترین تهدیدهای خاک است.
به گفته وی، تغییرات اقلیمی اثرات زیادی دنبال دارد که سیلاب‌های شدید، فرسایش شدید خاک، افزایش گرما، تخریب خاک، بالا آمدن سطح آب دریا، پیامدهای تغییر اقلیم است که این تغییرات آینده ویرانگری برای جهان رقم خواهد زد.
وی اظهار داشت:برای حفظ بقا بشریت و منابع طبیعی باید این تهدیدها را جدی درک کنیم و برنامه‌ها و اقدامات مختلف را اجرا کنیم.
این محقق حوزه کشاورزی و منابع طبیعی گفت: محیط اطراف ما به سادگی با استفاده از سوخت‌های فسیلی و روش‌های ناصحیح کشاورزی تغییر پیدا می‌کند و گاز دی اکسید کربن که نوعی گاز خطرناک است، تولید و باعث گرم شدن زمین میشود.
به گفته وی، گازهای گلخانه‌ای نیز سهم عمده در تولید این گازها و گرم شدن زمین دارند که ۲۱ درصد گازهای تولیدی که باعث تغییر اقلیم میشود، از زمین‌های کشاورزی انتشار پیدا می‌کند.
وی به افزایش تولیدات کشاورزی به عنوان یک برنامه و سیاست در کشور و جهان با توجه به افزایش جمیعت و نیاز به تامین غذا اشاره کرد و گفت: افزایش عملکرد محصولات کشاورزی در واحد سطح یک راهکار برای مقابله با تهدیدهای حوزه کشاورزی مختلف است.
آتش زدن پسماندهای کشاورزی یک عامل تخریب خاک و مواد آلی خاک است
قرهی به رویکرد نادرست آتش زدن باقیمانده محصولات کشاورزی در اراضی کشاورزی به عنوان یک عامل تخریب خاک و منابع آلی خاک اشاره کرد و گفت:از سال‌های گذشته کشاورزان، باقیمانده محصولات کشاورزی را آتش می‌زدند تا زمین برای کشت آینده آماه شود، که این امر علاوه بر تخریب خاک در کاهش حاصلخیزی خاک نیز اثر گذار است و عاملی برای تولید دود، گرد و غبار و گاز دی اکسیدکربن است.
وی به تغییر شیوه کشاورزی با استفاده از محصولات و راهکارهای جدید در افزایش سطح محصولات اشاره کرد و اظهار داشت: استفاده از "بیوجار" یک راهکار برای بهبود عملکرد در سطح، کاهش گازهای گلخانه‌ای و ذخیره کردن منابع آلی در خاک است.
استادیار مهندسی محیط‌زیست دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد گفت: بیوجار یک ماده زیستی نیم سوز سیاه رنگ غنی از کربن است که با سوزاندن ان ماده آلی تولید میشود و دارای عناصر غذایی بیشتر نسبت به مواد آلی خاک است و در کاهش گازهای گلخانه اثرگذار است.
وی اظهار داشت: دستگاه تولید بیوجار یک مخزن است که در کنار تمام اراضی کشاورزی قابل احداث و نصب است و بقایای محصولات کشاورزی در این دستگاه آن سوخته و کشاورز به صورت مستقیم از سوختن بقایای محصولات خود این ماده را تولید و با استفاده از آن در اراضی کشاورزی باعث افزایش عملکرد در سطح میشود.
وی افزود: هم اکنون بیوجار در سطح جهان استفاده میشود و استفاده از آن در پایداری خاک کشاورزی، جلوگیری از فرسایش بادی و آبی خاک و مدیریت ضایعات و بقایی محصولات کشاورزی اثر گذار است.
به گفته وی،کاهش تغییرات اقلیم و بهبود مواد آلی در خاک، بهبود اصلاح و کارآیی کود، نگهداری خاک، کاهش آب شویی، افزایش مواد آلی خاک، بهبود رشد گیاه، ایجاد ریشه سالم، نگهداری مواد مغذی برای گیاه در دراز مدت اثرگذار است.
قرهی افزود: استفاده از این روش از نظر اقتصادی نیز مقرون و به صرفه است باید منابع کافی برای آموزش استفاده از این روش در کشور تامین شود.
اصلاح الگوی کشت یک راهکار برای مقابله با شوری و فرسایش خاک است
رییس اداره آموزش، ترویج و مشارکت مردمی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به اهمیت خاک در بحث امنیت غذایی کشور گفت: اصلاح الگوی کشت راهکاری برای مقابله با شوری و فرسایش خاک است.
هومان خاکپور در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: فرسایش خاک، شور شدن خاک، آلودگی خاکی از مهمترین تهدیدهای است که در سال‌های اخیر خاک را به سمت نابودی می‌برد و در کشور شرایط خاک بسیار حساس تر از آسیا و جهان است و براساس آمار کشور رتبه نخست از دست روی و فرساش خاک را در نیا دارد و این امر به شدت نگران کننده است.
به گفته وی، میانگین فرسایش خاک در استان بیشتر از میانگین کشوری استا و این امر به دلیل کوهستانی بودن و وجود مناطق پرشیب یک تهدید برای استان است که با تخریب پوشش گیاهی حساسیت نسبت به فرسایش خاک افزایش پیدا می‌کند.
وی اظهار داشت: با توجه به اینکه ارزش هر تن خاک ۲۸ دلار ارزش‌گذاری شده و سالانه بیش از ۲ میلیارد تن خاک در کشور فرسایش خاک وجود دارد، سالانه بیش از ۵۶ میلیارد دلار خسارت از دست رفتن خاک در کشور است .
این فعال زیست‌محیطی، به پایین بودن میزان خاکزایی در کشور اشاره کرد و گفت: به طور میانگین در دنیا ۴۰۰ سال برای تولید خاک زمان نیاز است که این میزان در کشور ما ۲ برابر است و با توجه به اینکه کشور در نوار خشک زمین قرار دارد هر چه فاصه بین خاکزایی و از دست رَوی خاک کمتر باشد مدیریت و پایداری خاک افزایش پیدا می‌کند.
خاکپور افزود: خاک جز منابعی است که قوانین هیچ کشور اجازه صادرات آن را ندارد و امنیت غذایی نیز وابسته به خاک است و د رصورتی که خاک از دست برود امنیت غذای ،پوشش گیاهی، جنگل‌ها و مراتع نیز از بین می رود.
وی به شور شدن خاک در برخی مناطق کشور اشاره کرد و گفت: شوری خاک باعث از بین رفتن کارکردهای خاک میشود که این امر به دلیل بهره‌برداری بیش از حد و غیرمتعارف از آبهای زیرزمینی است.
این مسوول منابع طبیعی و جنگلهای چهارمحال و بختیاری به بی خاک‌ورزی و کم خاک‌ورزی به عنوان مهمترین کار در کاهش فرسایش خاک اشاره کرد و گفت: در این نوع کشاورزی، کمترین دستکاری و شخم وشیار در خاک و ساختمان خاک ایجاد میشود که با استفاده از فناوری(تکنولوژی) جدید بذر را داخل خاک می‌کارند و نیاز به شخم زدن نیست.
خاکپور افزود: تنوع الگوی کشت، آیش گذاشتن زمین نیز یک فرصت برای احیا و کمک کردن به حاصلخیزی خاک است و استفاده از کودهای شیمیایی که به حاصلخیزی خاک کمک می‌کنند از دیگر راهکارهی تقویت ساختار و تقویت خاک و جلوگیری از فرسایش خاک است.
در پایان ذکر این نکته که خاک یک میراث از گذشته برای آیندگان است،پیشنهاد می شود به صورت همگانی از خاک به عنوان یکی از گرانبهاترین هدیه‌های الهی در کنار، آب و هوا حفاظت شود.
نظر شما