این روزها سازمان‌ها، مراکز و موسسه‌هایی که نیازمند نوآوری و کار عمیق هستند، بخشی را اعم از معاونت، اداره یا گروه برای پژوهش در نظر می‌گیرند. بخش R&D کارخانجات عهده‌دار تحقیق و توسعه است و از مسیر پژوهش به دنبال بهبود فرایندهای بخش تولیدی است و هرچه صنعتی به‌روزتر و نوشونده‌تر باشد، اهمیت این بخش افزایش می‌یابد.
در دنیای امروز، خبر و رسانه از موضوع‌هایی است که هم خود در حال رشد و تحول سریع و پرشتاب است و هم رصد تحولات سریع دیگر حوزه‌ها را بر دوش دارد. از این رو وجود بخشی برای پژوهش - فارغ از این که چه جایی در ساختار داشته باشد - در خبرگزاری و رسانه کاملاً مفید و لازم به نظر می‌رسد و بسیاری از رسانه‌ها و خبرگزاری‌های دنیا از چنین بخشی بهره‌مند هستند.
بخش پژوهش یک خبرگزاری چه مسئولیت‌هایی دارد؟ طبعاً یکی از وظایف بخش پژوهش یک خبرگزاری، تولید گزارش‌هایی عمیق‌تر و ژرف‌نگرانه‌تر از مسائل روز جامعه است زیرا سرویس‌های خبری رسانه‌ها، به دلیل درگیری روزمره و دائم با اخبار لحظه‌به‌لحظه، توان و مجال این نوع نگاه عمیق‌تر به مسائل را ندارند.
در این مسیر به نظر می‌رسد بخش پژوهش یک خبرگزاری، پتانسیل تبدیل شدن به یک اندیشکده و محلی برای تولید فکر، تعاطی افکار و آراء نخبگان و اندیشمندان بخش‌های مختلف را دارد. توجه کنیم که یک رسانه به دلیل فعالیت در زمینه انتشار اخبار مختلف، از یک سو ارتباطات زیادی با نخبگان،کارشناسان و مسئولان بخش‌های مختلف دارد و از سوی دیگر مورد توجه افکار عمومی و عموم مردم است. از این رو هم پتانسیل ایجاد زمینه تضارب افکار و نظرها را دارد و هم می‌تواند برآیند دیدگاه‌ها را به شیوه‌های موثر، به جامعه و طبقات مختلف نخبگانی آن منتقل کند.
این گونه گزارش‌ها ممکن است در خروجی عمومی رسانه منتشر شود اما برخی از آنها می‌تواند برای مخاطبان خاص - اعم از مسئولان و نخبگان - تهیه و ارسال شود تا داده‌هایی تازه و عمیق را در اختیار آنها قرار داده و بازوی فکری در تصمیم‌گیری، سیاستگذاران و مجریان امر باشد.
رویکرد دیگر، گزارش‌های عمیق و تحقیقی درباره مسائل مهم و اساسی جامعه است. ممکن است خبرنگاران یک خبر را از منظر بخشی از ذینفعان و فعالان یک حوزه روایت کنند اما در گزارش تحقیقی با رویکردی مساله‌محور، تلاش می‌شود ابعاد مختلف یک موضوع از دیدگاه‌های مختلف بررسی شده و با نگاهی همه‌جانبه، پاسخ یک پرسش کاربردی در زمینه مورد نظر تبیین شود.
گزارش‌های تحقیقی به دلیل پشتوانه پژوهشی و عمق محتوا، می‌توانند منشا اصلاح نگاه، تغییر تصمیم‌ها و بهبود رویکردها شود؛ این نوع گزارش به دلیل زحمت و دردسر زیاد و نیاز به تسلط کافی به سوژه، در خبررسانی معمول کمتر جا دارد؛ همچنین تولید این مدل گزارش‌ها در خصوص مسائل خاص و معضلات بعضا بر زمین مانده است؛ از این رو گاه با منافع ذینفعان دارای قدرت برخورد می‌کند و می‌تواند هزینه‌آفرین هم باشد. اما یکی از جدی‌ترین و پردستاوردترین محتواهای خبری است که می‌تواند در مواردی از مشکلات مردم و کشور گره‌گشایی کند.
اما رویکرد دیگر به بخش پژوهش خبرگزاری، ایجاد سازوکاری برای سنجش تاثیرگذاری تولید و انتشار خبر و محتوا براساس اهداف رسانه است. هر رسانه و ذینفعان آن، جهت‌گیری و اهداف خاص خود را دارند و اثربخشی کار هر رسانه نیز براساس همان اهداف و جهت‌گیری محقق می‌شود.
افزایش آگاهی مخاطبان، اقناع مخاطبان به درستی عملکرد ذینفعان یک رسانه، نقد و مساله‌یابی و ارائه راه‌حل در یک جامعه کوچک یا بزرگ و.. می‌تواند اهداف احتمالی یک رسانه باشد اما بسیاری از اوقات به نظر می‌رسد رسانه به جای تحقق اهدافی که برای آن تعریف شده، به دنبال راضی کردن برخی مدیران و ذینفعان است و در دستیابی به اهداف خود، توفیق چندانی ندارد.
البته از آنجا که کارکرد رسانه تاثیرگذاری بر مخاطبان و افکار عمومی است و این گروه تحت تاثیر عوامل، عملکردها، پیام‌ها و رسانه‌های گوناگون هستند، سنجش تاثیرات یک رسانه به‌راحتی ممکن نیست اما با روش‌های خاص از جمله نظرسنجی‌های مکرر از مخاطبان و اهالی رسانه، گرفتن بازخورد و برخی کاوش‌ها، تا حدی دست یافتنی است.
همه مواردی که اشاره شد، می‌تواند جزء ماموریت‌های بخش «پژوهش یک خبرگزاری» باشد، اما به نظر می‌رسد مورد آخر می‌تواند به یک معنا یک خبرگزاری را به «خبرگزاری پژوهشی» تبدیل کند.
نظر شما