به گزارش ایرنا، پس از یک دوره بی سابقه تجربه محدودیت‌های ناشی از بیماری همه‌گیر کووید-۱۹، با کاهش شرایط قرنطینه و رسیدن واکسن‌ها، روند انطباق جهان با این وضعیت آغاز شد. پیش‌بینی‌ها و تلاش‌ها برای بهبود اقتصادی مورد انتظار کلید خورد اما درست در همان زمان، بحران تاریخی قیمت انرژی و تنگناهای ناشی از آن با افزایش سرسام‌آور قیمت برق و گاز و نفت و ذغال سنگ، به ویژه اروپا را غافلگیر کرد. غافلگیری که با رسیدن واپسین ساعات از سال ۲۰۲۱، به تهدیدی برای سال ۲۰۲۲ میلادی تبدیل شده است.
به نوشته خبرگزاری افه، سال ۲۰۲۱ علاوه بر اینکه سالی نامطلوب از جهت پدیده‌های هواشناسی و در نتیجه تاثیرات منفی آن بر تولید انرژی‌های تجدیدپذیر بود، تنش‌های ژئوپولیتیکی با روسیه، کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در بخش انرژی در طول شیوع همه‌گیری کووید-۱۹، افزایش قیمت انتشار هر تن کربن منتشر شده در اتحادیه اروپا، جهان و به ویژه کشورهای اروپایی را به سمت یک بحران انرژی سوق داد که از دهه ۷۰ میلادی تا کنون بی سابقه بوده است.
اروپا به دنبال افزایش شدید بهای گاز و افزایش چشمگیر تقاضا پس از لغو محدودیت‌های بیماری کووید-۱۹ در حالی در ماه‌های اخیر با بحران انرژی مواجه است که به نوشته رسانه‌های اروپایی «کابوس بزرگ قیمت انرژی هنوز در راه است».
«روزنامه انرژی» به عنوان نشریه تخصصی حوزه انرژی در اسپانیا در گزارشی نوشت: قیمت برق و گاز در اروپا در سال ۲۰۲۲ بسیار گرانتر خواهد شد و بررسی‌های بازار آتی نشان می‌دهد که قیمت برق به ازای هر مگاوات ساعت به طور سرسام‌آور در حال افزایش است.
تارنمای اسپانیایی بلومبرگ نیز نوشت: جهان با کمبود انرژی مواجه است. بازیابی فعالیت‌های اقتصادی پس از یک دوره شیوع شدید ویروس کرونا و افزایش تقاضا به رغم سال‌ها سرمایه‌گذاری پایین کشورها در سوخت‌های فسیلی سبب شده تا امروز شاهد کمبودها در تامین انرژی باشیم. از طرفی شبکه گسترده منابع انرژی تجدیدپذیر اروپا نیز در ماه‌های اخیر با مشکل مواجه شده است چرا که سرعت باد کم به معنای کاهش بیشتر تولید در سال است.
به نوشته بلومبرگ، همزمان با تداوم بحران انرژی در اروپا، قیمت برق با رسیدن به بالاترین میزان موجب افزایش تورم و گران شدن قبوض برق میلیون‌ها خانوار و مراکز صنعتی در سراسر قاره خواهد شد به طوری که قیمت برق برای سال آینده حدود ۱۱ درصد در آلمان و ۷.۷ درصد در فرانسه افزایش خواهد یافت. همچنین شرکت‌های اروپایی وادار خواهند شد تا برای روشن نگه داشتن چراغ‌ها، گاز، زغال سنگ و حتی نفت بیشتری بسوزانند.
افه با اشاره به اظهارنظر «سیمون تاگلیاپیِترا» تحلیلگر اندیشکده بروگل مبنی بر «فشار تورمی» ناشی از این وضعیت نوشت: این بی ثباتی و عدم تطابق قیمت‌ها سبب شده تا هزینه زندگی در اتحادیه اروپا نسبت به سال گذشته میلادی حدود ۵ درصد افزایش یابد که از زمان ثبت این آمار بی سابقه بوده است.
به نوشته بلومبرگ، قیمت گزاف‌تر گاز و انرژی به افزایش هزینه های مواد غذایی و حمل و نقل نیز اضافه می‌شود.
«بن برادبنت» معاون «سیاست پولی بانک انگلیس» گفت تورم در انگلیس در اوایل سال آینده میلادی می‌تواند به پنج درصد برسد. در صورت بروز این امر، نهاد ناظر بر انرژی در انگلیس به نام آفجم (Ofgem) اجازه خواهد داد تا شرکت‌های خدمات عمومی، قیمت‌های خود برای مصرف کنندگان را در ماه آوریل افزایش دهند.
چرخش اروپا به سمت زغال سنگ
در تازه ترین مورد، آژانس بین المللی انرژی در گزارش جدید خود بیان کرد که برق تولیدی از زغال سنگ بعد از افزایش تقاضای سوخت فسیلی برای کمک به بهبود اقتصادی بعد از دوران قرنطینه در سال جدید میلادی همزمان با احیای اقتصادی و تقاضای بالا ۹ درصد افزایش یافته است.
با رکود اقتصادی ناشی از کرونا در دوران همه‌گیری، استفاده از زغال سنگ برای تولید برق در سال ۲۰۲۰ میلادی ۴ درصد کاهش یافت اما یافته های آژانس بین المللی انرژی نشان می‌دهد که تقاضای برق امسال از رشد منابع دارای کربن پایین پیشی گرفته است و باعث شده که بسیاری از کشورهای ثروتمند جهان بیشتر به نیروگاه‌های تولید سوخت فسیلی تکیه کنند.
آژانس بین المللی انرژی در گزارش خود همچنین آورده است که کاهش جهانی عرضه گاز که ناشی از افزایش قیمت های جهانی آن است نیز به افزایش تقاضای زغال سنگ کمک کرده است.
انتظار می‌رود در آمریکا و اتحادیه اروپا تولید برق زغال سنگ نسبت به سطح پایین در سال ۲۰۲۰ به میزان ۲۰ درصد افزایش یابد.
افزایش سرسام‌آور بهای برق در سال ۲۰۲۲
روزنامه ال کنفیدنسیال اسپانیا نوشت: سناریوی بازگشت بحران انرژی به حالت عادی در بهار ۲۰۲۲، دورتر و دورتر می‌شود. قیمت‌هایی که در بازار آتی مورد مذاکره قرار می‌گیرند، پس از بحران دیپلماتیک میان ایالات متحده و روسیه بر سر درگیری‌ها در مرز اوکراین، به شدت افزایش یافته است. تنش ژئوپولیتیکی که به سرعت به بازارهای انرژی کشورهای اروپایی از جمله اسپانیا منتقل می‌شود.
داده‌های بازار آتی انرژی نشان می‌دهد که قیمت‌ها در بهار آینده بسیار بالاتر از میزان طبیعی قرار خواهند گرفت؛ مسئله ای که معضلی جدی برای بهبودی اقتصادی مورد انتظار پساکرونا محسوب می‌شود.
بر اساس اطلاعات «بازار برق ایبری»، در مورد اسپانیا قیمت برق در بازار عمده فروشی در ماه ژانویه با ۲۶۴ یورو به ازای هر مگاوات ساعت، گران‌ترین قیمت برق در تاریخ این کشور خواهد بود.
در فرانسه انتظار می‌رود که قیمت برق در طول سال ۲۰۲۲ به طور متوسط تا ۲۲۲ یورو به ازای هر مگاوات ساعت افزایش یابد.
این افزایش بهای برق در فرانسه در حالی قابل پیش‌بینی است که این کشور اروپایی بیش از ۷۲ درصد برق مورد نیازش را از برق هسته ای تامین می کند.
قیمت انرژی در آلمان برای سال آینده میلادی به ۱۸۴.۳۰ یورو به ازای هر مگاوات ساعت رسید. همچنین با افزایش سوزاندن سوخت‌های فسیلی، قیمت کربن نیز به رکورد ۸۹.۳۷ یورو در هر تن افزایش یافت و پیش‌بینی‌ها از افزایش قیمت تا ۱۰۰ یورو تا پیش از پایان سال جاری میلادی دلالت دارد.
نشریه انرژی در ادامه نوشت: رامون روکا تحلیلگر مسائل انرژی می‌گوید: اینکه قیمت‌ها بسیار پایینتر از ۱۰۰ یورو به ازای هر مگاوات ساعت برسد را فراموش کنید. با رکوردهای جدیدی در ماه‌های آینده ژانویه و فوریه مواجه خواهیم شد.
آرنه برگویک تحلیلگر ارشد شرکت سوئدی توزیع برق «جیمت‌کرفت» (Jamtkraft AB) نیز معتقد است: هنوز زمان زیادی از زمستان باقی مانده است. سرمای ابتدای فصل موجب ایجاد قیمت‌های بالای انرژی تا پایان فصل می‌شود، امری که امکان استفاده از گاز ذخیره شده یا انرژی برق آبی در آینده را از بین می‌برد.
در عین حال، اتحادیه اروپا بلندپروازی‌های آب و هوایی خود را افزایش داده و متعهد شده است که انتشار گازهای گلخانه‌ای را سریع‌تر در این دهه کاهش خواهد داد. این بدان معناست که قیمت کربن باید با سرعت بیشتری افزایش یابد.
اروپا همچنین در تلاش برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای از سوخت‌های فسیلی فاصله گرفته و همچنین استفاده از انرژی هسته ای را محدود کرده است. ایمن امر سبب شده تا قاره سبز به انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید وابسته شود.
تنش‌های ژئوپولیتیک و افزایش قیمت گاز در اروپا
بازار گاز اروپا در نتیجه افزایش تنش‌های روسیه و اوکراین، سرمای هوا و کمبود باد مناسب برای نیروگاه‌های بادی در شرایط بحرانی قرار گرفته و ذخایر گازی این قاره بیش از ۱۰ درصد کمتر از سطوح استاندارد فصلی است.
به گزارش تارنمای اسپانیایی دویچه وله، قیمت گاز در اروپا در روز سه شنبه، به دلیل سرمای شدید و تنش‌های ژئوپولیتیکی میان روسیه و اوکراین و متحدانش بار دیگر رکورد شکست.
تحلیلگران دویچه بانک می‌گویند: گاز طبیعی اروپا به افزایش بی وقفه خود ادامه می‌دهند.
در معاملات صبح سه شنبه، قیمت گاز تی‌تی‌اف هلند به عنوان مرجع قیمت گاز در اروپا به ۱۶۲.۷۷۵ یورو در هر مگاوات ساعت و در انگلیس به ۴۰۸.۳۰ پنس در هر ترم (واحد گرما) رسید.
دیگر بازارها نیز رکوردهای قبلی ثبت شده از ماه اکتبر به این سو را شکستند و افزایش تقاضا، نگرانی هایی را برای نیمکره شمالی در ماه های زمستان افزایش داده است. تقاضا اکنون هفت برابر بیشتر از آغاز سال ۲۰۲۱ است.
برخی از تحلیلگران افزایش بهای بازار گاز را ناشی از جنجال های جاری درباره پروژه طرح نورد استریم ۲ روسیه می دانند.
به نوشته روزنامه اسپانیا، اروپا بارها روسیه را به استفاده از گاز به عنوان ابزاری برای فشار ژئوپولیتیک متهم کرده است. کاهش عرضه روسیه آن چنان قیمت انرژی در اروپا را در بازه زمانی ماه‌های ژوئیه و اکتبر (تیر تا آذر) تحت تاثیر قرار داد که رهبران ۲۷ کشور اروپایی را وادار کرد تا در راستای اصلاحاتی برای دستیابی به خودمختاری در حوزه انرژی گام بردارند.
در بازه زمانی ۲۲ ژوئیه تا ۲۲ اکتبر (۳۱ تیر تا ۳۰ مهر) قیمت گاز در بازار هلند که معیار سنجش این منطقه است از حدود ۳۷ یورو به ازای هر هزار متر مکعب به ۹۰ یورو رسید. کارشناسان انتظار دارند که در طول زمستان، قیمت‌ها افزایش یابند.
در حال حاضر تنها ۶۶ درصد از مجموع ذخیره گاز اروپا، پر است. این در حالی است که در پنج سال اخیر، میانگین ذخایر گاز اروپا برای این زمان از سال ۸۲ درصد بود.
آخرین نشست اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۱ بر سر بحران انرژی
روزنامه ال پائیس اسپانیا، آخرین اجلاس سران اروپا در سال ۲۰۲۱ میلادی، پنج‌شنبه گذشته در بروکسل با محوریت سه موضوع مبارزه با بیماری کووید-۱۹، افزایش سرسام‌آور قیمت برق و نبرد ژئواستراتژیک با روسیه بر سر مسئله اوکراین برگزار شد. نشستی که اگر چه ۲۷ عضو اتحادیه اروپا را در مسئله مبارزه با ویروس کرونا به توافق رساند و مواضع آن‌ها در مسئله روسیه را به یکدیگر نزدیک کرد اما شکاف میان اعضای اتحادیه در موضوع بحران انرژی را برجسته کرد.
نشستی که نه تنها پس از ساعات طولانی بحث و تبادل نظر، نتیجه و توافقی در پی نداشت بلکه اظهارنظرهای لهستان با حمایت مجارستان در مخالفت با نظام حقوقی سهم کشورها در جبران هزینه های انتشار گازهای گلخانه ای به منزله اولین هشدار ورشو قلمداد شد که به نوشته ال پائیس می‌تواند شرایط ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا را به یک مصیبت واقعی تبدیل کند.
لهستان به عنوان کشوری که بخش عمده برق مورد نیاز خود را از نیروگاه های حرارتی با سوخت زغال سنگ تامین می کند، سهم بسزایی در تولید گازهای گلخانه ای در اروپا دارد و لذا باید سهم بیشتری در جبران هزینه های ناشی از آن بپردازد.
«ماتئوس موراویتسکی» نخست وزیر لهستان با انتقاد از ساز و کار سهم کشورها در جبران هزینه های انتشار گازهای گلخانه ای که قیمت آن در سال ۲۰۲۱ تا دو برابر افزایش یافته است، خواستار اصلاحات عمیق در این مکانیزم شد که به عقیده وی توسط دلالان دستکاری شده است.
در حالی که کاهش ۵۵ درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ نسبت به سطح سال ۱۹۹۰ و گذار به منابع انرژی پاک‌تر از جمله تعهدات اقلیمی اتحادیه اروپا است اما کشورهایی مانند لهستان و جمهوری چک، برق مورد نیازشان را از محل زغال سنگ تولید می‌کنند.
بحران جهانی انرژی یادآور نخستین بحران نفتی سال ۱۹۷۳
بحران انرژی که به ویژه اروپا در ماه‌های اخیر به دنبال افزایش شدید بهای گاز طبیعی و حقوق انتشار کربن‌دی‌اکسید با آن مواجه است، یادآور نخستین بحران نفتی است که اواخر سال ۱۹۷۳ میلادی آغاز شد.
نشریه «سینکو دیاس» اسپانیا در گزارشی با پرداختن به این مسئله نوشت: هم در بحران انرژی حاضر و هم در بحران نفتی ۱۹۷۳، علت اصلی، محدودیت عرضه بوده و هست.
در بحران ۱۹۷۳، کشورهای عرب عضو اوپک تصمیم گرفتند تا در مجازات کشورهای حامی اسرائیل در جنگ موسوم به یوم کیپور، صادرات نفت به این کشورها را تحریم کنند.
اگر چه اوپک در سال ۱۹۷۳ همزمان با تحریم اسرائیل، صادرات نفت خام را تنها به ایالات متحده و هلند ممنوع کرد اما کاهش ۳۰ درصدی عرضه باعث ایجاد یک مارپیچ تورمی جهانی و رکود اقتصادی شد که تا آن زمان سابقه نداشت و تا اوایل ۱۹۸۰ نیز ادامه داشت. به عنوان مثال در اسپانیا قیمت هر لیتر بنزین در مدت کوتاهی از ۲.۵ پِزِتا به ۱۲.۵ پزتا افزایش یافت. اکنون نیز «شاخص قیمت مصرف کننده» (CPI) در اسپانیا با افزایش شدید ۵.۴ درصدی در ماه اکتبر به بالاترین میزان در ۳۰ سال اخیر رسیده است.
شاخص قیمت مصرف کننده یک برآورد آماری است که تغییرات در سطح قیمت سبد بازار کالاهای مصرفی و خدمات خریداری شده توسط خانوارها را نشان می‌دهد.
در ادامه این گزارش آمده است: با وجود برگزاری ۲۵ اجلاس بی حاصل برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی، مشکل دولت‌ها ذخایر آینده گاز یا نفت خام و سوخت‌هایی که قرار است با انرژی‌های تجدیدپذیر جایگزین شوند، نیست؛ بلکه مسئله اصلی هزینه انتقال به یک اقتصاد کربن‌زدایی شده است که در آن گاز نقش کلیدی را بازی می‌کند و تولیدکنندگان در تلاشند با سودجویی از این امر به بیشترین منافع خود دست یابند.
بسیاری از شرکت‌های نفتی در مواجهه با انگیزه‌ها برای تامین خودروهای الکتریکی، سرمایه‌گذاری در اکتشاف و تولید را متوقف خواهند کرد و در نتیجه کاهش عرضه منجر به قیمت‌های بالای نفت می‌شود.
در حالی که دستور کلی برای مقابله با اولین بحران نفت، شاید به دلیل ترس از کمبود، صرفه جویی و پس انداز بود اما اکنون بر خلاف بحران ۱۹۷۳، راه حل تشدید قیمت فعلی گاز و برق، اضافه کردن یارانه به هزینه قبض است تا شهروندان سطح مصرف و خود را حفظ کنند و از سیاستمدارانی که در منصب هستند، پای صندوق های رای انتقام نگیرند.
نظر شما