نگاهی به سنت دیرینه یلدا در ایلام

به گزارش ایرنا، مردم استان ایلام به عنوان عروس زاگرس در منطقه غرب کشور با آداب و رسوم خاصی مناسبت های ویژه از جمله شب چله یا یلدا را گرامی می دارند.

جمع شدن در منزل بزرگترها، گرفتن فال حافظ و خوردن انواع شیرینی های سنتی، نشان کردن دختران دم بخت و بازیهای محلی از جمله «پرقیچ» و «شله مله» از سنت های کهن در این شب زمستانی در مناطق مختلف ایلام محسوب می شود.

زنان خانواده معمولا یکی دو روز به آغاز شب چله دور هم جمع می شوند ‌و انواع شیرینی ها  با عطر و بوی خاص نظیر کله کنجی، برژی برساق، گنمه شیره، انواع تنقلات و تخمه را برای سفره یلدا آماده می کنند تا با جمع شدن و شب نشینی در منزل بزرگ فامیل این شب را سپری کنند و لحظات خوشی برای اعضای خانواده رقم بزنند. 

در گذشته که از کیک های هندوانه ای قنادی ها خبری نبود زنان خانواده با تهیه انواع شیرینی خانگی پخته تزئین میوه‌هایی که نشانه برکت هستند، مانند انار، هندوانه و انواع آجیل و خشکبارهای سفره های زیبا بر روی کرسی در وسط منزل مهیا می کردند.

شله کینه، بژی برساق، گنمه شیره (گندم برشته همراه با شیر)، کله کنجی، حلوای بگل از جمله شیرینی‌های خانگی مردم ایلام است که بعد از صرف شام به عنوان دسر سرو می شود.

 بزرگان فامیل با قصه گویی و تعریف متل های زیبا شب چله در ایلام  را بیاد ماندنی تر می کردند و انجام بازی‌های محلی نظیر پرقیچ(گل یا پوچ) نیز از جمله بازی‌های مرسوم در این شب در بین جوانان و نوجوان بود که اکنون جای خود را به بازی مافیا داده است.

دادن هدیه به عروس و داماد تازه یا دختر و پسرهای عقد کرده فامیل یکی دیگر از مراسم های شب یلدا در ایلام است که از گذشته مرسوم بوده و اکنون هم ادامه دارد.

در زمان های قدیم رسم شیلی میلی یکی از رسوم معروف مردم ایلام در مناطق روستایی و عشایری بود که جوانان با خواندن شعر محلی« شلی ملی خالی ده قولی، ده س کی وانو وه خیر،ئی مشهو ئه وه ل وه هاره خیر ده حونه ت بی واره، نانو په نیرو شیره کیخا حونه ت نه میره» می رفتند و در خانه ها را می زند.

معنی شعر:«امشب اول بهاره امیدواریم باران خیر و برکت خونه شما رو در بر بگیره،نان و پنیر و حلوا به ما عطا کن تا برای صاحب خانه دعا کنیم و پیرمرد و نان آور خانه ات نمیره». 

 صاحب خانه هم بلافاصله با شنیدن این اشعار که به صورت دسته جمعی و موزون خوانده می شد مقداری پول، قند، خرما، شیرینی یا تنقلات برای آنها می آورد.

اکنون به واسطه کرونا دو سالی است دیگر از آن شب نشینی های یلدایی خبری نیست و مردم سعی می کنند برای حفظ سلامت عزیزانشان با تعداد محدود این آیین گرامی داشت شب یلدا را برگزار کنند.

این در حالی است که با راه اندازی کمپین عکس سفره را در فضای مجازی نگذارید، عده ای هم سعی دارند با توجه به شرایط اقتصادی مردم نگاه فرزندی به دستان خالی پدر را حسرت بار نبینند.

بدون شک این دو سال با وجود کرونا و وضعیت اقتصادی مردم، یلدا متفاوت تر از سال های قبل است و از آن تجملات و دور همی های شبانه خبری نیست.

هرچند که در بازار استان ایلام نظارت ها به منظور کنترل قیمت ها توسط دستگاه های مربوطه بیشتر شده اما اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایلام به مناسبت یلدا نمایشگاه یک روزه صنایع دستی و سوغات محلی در شهر ایلام برگزار کرده است.

معاون صنایع دستی ایلام در این خصوص گفت: یکی از سنت‌های کهن و باستانی ایرانیان که در میان خانواده‌های ایرانی اهمیت زیادی دارد و ایرانیان هر ساله این سنت دیرینه را زنده نگه می‌دارند شب یلدا است.

محسنی افزود: با توجه به اهمیت این شب و به منظور زنده نگه داشتن آیین‌های باستانی شب یلدا و برای زنده نگه داشتن این سنت دیرینه، نمایشگاه صنایع دستی و سوغات محلی روز سه شنبه از ساعت ۱۴ الی ۱۹ در خیابان طالقانی شهر ایلام برگزار می‌شود.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی ایلام عنوان کرد: در این نمایشگاه که به مناسبت فرا رسیدن شب یلدا به همت هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی استان برگزار می‌شود آثار هنرمندان در رشته‌های مختلف صنایع دستی استان به نمایش گذاشته می‌شود.

با امید به اینکه ضمن نابودی کرونا دوباره شاهد تجمع و شب نشینی و گرامی داشت سنت های محلی مردم از جمله شب یلدا باشیم و شادی مهمان خانه هر ایرانی باشد.