به گزارش ایرنا، نصب بایداق بر سردر چادرهای اصلی عشایر قشقایی نشانه روشنایی و مشخص بودن برگزاری مراسم شادی و عروسی است، برای ایل قشقایی بایداق از قدیم خوش‌یُمن بوده و در عروسی‌ها بر چادر افراشته می‌شُده تا خیر و برکت داشته باشد.
بایداق نماد و پارچه‌ای رنگی است که بر روی ۲ قطعه چوب به‌شکل صیلبی شکل(به‌اضافه) نصب می‌شود و بر بالای آن در قدیم کله قند و امروزه سیب درختی قرمز قرار می‌گیرد و ۲ طرف آن با پارچه‌های رنگی قرمز تزئین می‌شود.
بایداق در بین ایل قشقایی از جایگاه ویژه و والایی برخوردار است و به‌همین علت به تازگی با تلاش‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری در فهرست آثار ملی کشور به‌عنوان میراث‌فرهنگی ناملموس ثبت شد.
به گزارش ایرنا، میراث‌فرهنگی ناملموس به‌معنای رسوم، بازنمایی‌ها،دانش‌ها، مهارت‌ها و نیز ابزارها، اشیاء، دست‌ساخته‌ها و فضاهای فرهنگی مرتبط با آن‌ها است که جوامع، گروه‌ها و در بعضی از موارد، افراد به‌عنوان بخشی از میراث‌فرهنگی خود می‌شناسند.
بایداق یکی ار نماد صنایع دستی ایل قشقایی است
یکی از شهروندان شهرستان بروجن که اصالتی قشقایی دارد، می‌گوید: بایداق یا بایراق، یکی از نمادهای قشقایی‌ها است که در گذشته از ابریشم تهیه می‌شُد که بسیار گران بود اما امروزه بر روی پارچه‌های عادی تهیه می‌شود.
اکبر فرهودی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به استفاده از بایداق در انواع مراسم شادی و عروسی ایل قشقایی افزود: بایداق قبل از آغاز مراسم عروسی بر سردر چادر نصب می‌شُد و سپس عده‌ای از افراد ایل برای جمع‌آوری هیزم به‌کوه‌ها می‌رفتند، این افراد هنگامی که هیزم کافی جمع‌آوری می‌کردند بایداق را روی هیزم‌ها قرار می‌دادند تا بقیه بدانند که این هیزم‌ها برای کاربرد در عروسی جمع‌آوری شده است.
وی یادآور شد: شامگاه عروسی، آتشی با استفاده از این هیزم‌ها و به‌منظور ایجاد روشنایی می‌افروختند که به آن "کَره" می‌گفتند.
این شهروند چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: فلسفه اصلی و ترکیب رنگ‌های بایداق یکی است اما در طرح‌های آن تنوع‌هایی وجود دارد که هم‌اکنون نیز در برخی چادرهای ایل قشقایی و برای انواع مراسم شادی و عروسی رواج و کاربرد دارد.
فرهودی تاکید کرد: ثبت بایداق به‌عنوان میراث‌فرهنگی ناملموس در فهرست آثار ملی کشور اقدامی مهم و برجسته برای ایل قشقایی به‌شمار می‌رود.
بایداق چهار رنگ اصلی دارد
یکی از دیگر از اهالی شهرستان بروجن که اصالت قشقایی دارد، نیز گفت: بایداق از چهار رنگ اصلی شامل سبزآبی، سبز، زرد، قرمز تشکیل شده است. که رنگ‌های بایداق از مرکز به اطراف به‌ترتیب شامل قرمز، زرد، سبز و سبزآبی است و رنگ سفید بین سایر رنگ‌ها و برای جداسازی رنگ‌ها از همدیگر استفاده می‌شود.
سمانه فرهودی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد:بایداق بیشتر برای انواع مراسم شادی و عروسی کاربُردی نمادین دارد که بر سردر چادر اصلی به‌حالت به‌اضافه نصب و بسته می‌شود و ۲ طرف شرق و غرب بایداق را با دستمال‌های قرمز می‌بندند، بالای آن را در گذشته کله قند و امروزه سیب درختی قرمز قرار می‌دهند و دورتادور آن را تزئین می‌کنند.
بایداق نماد ایل قشقایی است
یکی از عشایر ایل قشقایی در شهرستان بروجن چهارمحال و بختیاری نیز گفت: بایداق به‌عنوان نماد این ایل به‌شمار می‌رود و هر کدام از رنگ‌های بایداق برای افراد ایل قشقایی حس متفاوتی را تداعی می‌کند.
مجید علیخانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: به‌عنوان نمونه در بین عشایر ایل قشقایی مفهوم رنگ سفید صلح و سازش، رنگ سبز شادی و خرمی و رنگ قرمز از خودگذشتگی و دلاوری است.
علیخانی تصریح کرد: در ایل قشقایی بر بالای بایداق سیب درختی قرمز می‌گذارند تا داماد در شامگاه عروسی آن را هدف‌گیری کنند و بایداق به‌عنوان یکی از مهمترین تزیینات و جلای چادرهای عشایری در ایل قشقایی به‌شمار می‌رود.
بایداق بر روی چادر بزرگ قشقایی نصب می‌شُد
رییس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان بروجن نیز گفت: بایداق در قدیم بر روی چادر بزرگ ایل قشقایی نصب می‌شُد تا همه بدانند که فلان چادر از بزرگ ایل است.
بهادر نوروزی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: از روزگاران قدیم، نوع و نماد بایداق‌ها در هر تیره از ایل قشقایی فرق داشت و دارای تنوع بود و شکل‌های مانند قلب، 6ضلعی، چهار ضلعی، مربع، دایره و شکل‌ها و حالت‌های دیگر وجود داشت که برخی آن‌ها در گذشته بزرگ و وسیع بودند.
نوروزی تصریح کرد: به‌عنوان نمونه بایداق مربوط به طایفه آق‌قویونلوها در ایل قشقایی یک طرح بزرگ ییلاقی همراه با نوک پیکان به معنی مهاجر، حمله‌بَرنده و شکست‌ناپذیر بوده است.
وی یادآور شد: بایداق از گذشته در بین آق‌قویونلوها، قراقویونلوها و قشقایی‌ها رواج داشته است.
رییس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان بروجن با اشاره به اهمیت بایداق در انواع مراسم شادی و عروسی اظهار داشت: استفاده از بایداق در انواع مراسم شادی و عروسی جزو فرهنگ‌های مطلوب قشقایی‌ها برای اتحاد بین افراد ایل است.
بایداق نماد و نشانه‌ای در فرهنگ ایل قشقایی است
کارشناس ثبت میراث‌فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری نیز گفت: بایداق (بیرق) نماد و نشانه‌ای در فرهنگ ایل قشقایی است که به عنوان سمبل شادی و نشاط در زمان جشن‌ها و عروسی‌ها به نمایش در می‌آید.
فریده احمدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: بایداق به‌منزله علامت و نشان، هر گروه و یا قومی را معرفی می‌کند که با انواع متفاوت و چهار رنگ ثابت، بیشتر از سوی بانوان ساخته می‌شود.
وی افزود: بایداق براساس تیره‌های زیرمجموعه ایل قشقایی، دارای شکل‌های متفاوت و با کاربری‌های متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
احمدی تصریح کرد: بایداق علاوه بر کاربری نماد و نشان در بعضی مواقع در شکل روسری (چارقدی) به‌خصوص برای نوعروسان به‌عنوان حجاب و پوشش زنانه نیز استفاده می‌شود.
وی یادآور شد: در فرآیند تهیه و تولید بایداق، ابتدا چارچوب اصلی آن از جنس چوب را می‌سازند و بعد پارچه‌ای از جنس ابریشم به‌صورت دست‌بافت و یا امروزه به‌طور ماشینی تهیه کرده و با کُمپول‌های تزئینی که از پشم شتر و یا گوسفند درست می‌شود را در کناره‌ها و حاشیه‌های آن اضافه می‌کنند.
کارشناس ثبت میراث‌فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: سپس در قسمت انتهایی و بالایی چوب ایستاده، کله قند و یا سیب درختی قرمز رنگ نصب کرده و با مشارکت مَردها در بالای سیاه چادر نصب می‌شود.
احمدی تاکید کرد: درخصوص نصب کله قند یا سیب درختی می‌توان گفت که در قدیم از کله قند استفاده می‌شُد که نشان از شیرینی و شادی داشته و در سال‌های اخیر استفاده از سیب درختی رواج پیدا کرده است.
وی افزود: تاکنون ۸۴ اثر از میراث‌فرهنگی ناملموس در چهارمحال و بختیاری به ثبت ملی رسیده که بایداق قشقایی‌ها یکی از همین آثار است و فنون و مهارت ساخت بایداق و آیین‌های مربوط به آن ۳۰ دی‌ماه ۱۳۹۹ با شماره ۲۲۳۴ در فهرست ملی میراث‌فرهنگی ناملموس ایران ثبت شد.
به گزارش ایرنا، عشایر چهارمحال و بختیاری با تعداد ۱۱۵ هزار و ۵۸ نفر در قالب ۲۸ هزار و ۲۵۶ خانوار بختیاری، قشقایی، گله‌داران دهکردی و عرب دومین استان پُرجمعیت عشایری کشور است.
چهارمحال و بختیاری افزون‌بر ۱۲ هزار هنرمند صنایع دستی دارد که از این تعداد پنج هزار و ۵۰۰ تا ۶ هزار نفر در فصل‌های مختلف سال فعالیت می‌کنند که اکنون ۵۲ رشته صنایع دستی شهری، روستایی و عشایری در چهارمحال و بختیاری وجود دارد.
بافته‌های داری مانند فرش‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و قالی‌بافی، چوخابافی، نمدمالی، کلاه‌مالی، میناکاری، گیوه‌دوزی، سرمه‌دوزی، منبت‌کاری، سفال‌گری، خورجین‌بافی، بافت سیاه چادر، قفل‌سازی، حجاری، گره‌چینی، احجام فلزی، خاتم و مشتقات آن‌ها از مهمترین صنایع دستی شهری، روستایی و عشایری چهارمحال و بختیاری به شمار می‌رود.
نظر شما