توسعه کمربند سبز، راهی برای جلوگیری از ساخت وساز غیرمجاز و کوهخواری در پایتخت

به گزارش ایرنا ، طرح کمربند سبز جنوب تهران سال ۱۳۵۹ در دولت شهید رجایی به مساحت پنج هزار هکتار مصوب و عملیات اجرایی آن توسط سازمان بوستان ها از سال ۱۳۶۵ آغاز شد و در سال ۷۲ به اتمام رسید، پس از آن در سال ۱۳۷۶سازمان بوستان ها طرح کمربند سبز پیرامون شهر تهران به مساحت ۵۰ هزار هکتار را به کمیسیون زیر بنایی صنعت هیات دولت پیشنهاد کرد و پس از چند سال دفاع، این طرح در سال ۱۳۸۲ تصویب و در نهایت سال ۱۳۸۳ توسط وزارت کشور به شهرداری تهران ابلاغ شد، البته قبل از تصویب طرح، اراضی ملی توسط سازمان جنگل ها در اختیار سازمان بوستان ها برای توسعه کمربند سبز قرار گرفت.

 شهرداری تهران (سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر تهران) به عنوان مجری طرح کمربند سبز انتخاب و مقرر شد جهاد کشاورزی در مورد تحویل اراضی ملی به شهرداری اقدام کند و وزارت نیرو نیز آب مورد نیاز را تامین کند.

طرح جنوبی البرز یا کمربند سبز پایتخت در ۱۳۰ هزار هکتار مساحت در راستای جلوگیری از توسعه بی‌رویه ساخت و سازهای حومه شهر، ایجاد مناطر زیبا، تلطیف هوا و بهبود شرایط محیط زیست شهری از وردیج آغاز و تا لواسان گسترش می‌یابد این در حالیست که سازمان بوستان ها و فضای سبز تهران طی سال جاری در مجموع نسبت به ایجاد هزار هکتار جنگل کاری در اراضی خجیر جنوبی، تلو، خاوری، رود دره ورداورد و کن و حاشیه بزرگراه خلیج فارس اقدام کرده است.

در اهمیت بهره برداری از هر هکتار کمربند سبز تهران همین بس که طبق تحقیقات انجام شده و اظهارات کارشناسان محیط زیست، یک درخت برگ دار سالم و بالغ در سه ماه از سال به قدری اکسیژن تولید می‌کند که برای مصرف سالیانه ۱۰ نفر کافیست.

از سوی دیگر گفته می‌شود هر هکتار جنگل که حدود ۱۰۰ اصله درخت در آن وجود دارد، ۷.۵ تا ۸.۵ تن دی اکسید کربن را طی سال جذب می‌کند.

کاشت سالانه بیش از هزار درخت در کمربند سبز تهران

مدیرعامل سازمان بوستان ها و فضای سبز شهرداری تهران در خصوص کمربند سبز پایتخت می گوید: به دستور مقام معظم رهبری ساخت و ساز برای جلوگیری از کوهخواری در ارتفاع هزار و ۸۰۰ متر به بالا ممنوع شد و از این طریق مساحت قابل توجه ای از اراضی که در دامنه جنوبی البرز در اختیار ارگان های مختلف بود برای اجرای جنگل کاری در قالب طرح کمربند سبز به سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر شهرداری تهران به عنوان مجری واگذار شد.

علی محمد مختاری در گفت و گو با به خبرنگار ایرنا می‌افزاید: اراضی واگذار شده از سوی جهاد کشاورزی برای کمربند سبز تهران هر ساله بین هزار تا ۱۵۰۰ هکتار جنگل کاری می‌شود.

 به گفته وی تا امروز از طرح ۵۰ هزار هکتاری کمربند سبز تهران حدود ۴۴ هزار هکتار آن اجرا و به بهره برداری رسیده و به دستور "علیرضا زاکانی" شهردار تهران قرار است ظرف چهار سال حدود شش هزار هکتاری که از طرح باقی مانده به اتمام برسد.

مدیرعامل سازمان بوستان ها و فضای سبز شهرداری تهران می‌گوید: درختکاری هزار و ۲۵۰ هکتار از شش هزار هکتار باقیمانده از طرح کمربند سبز از اول آبان آغاز شده است و در ۱۵ اسفندماه سالجاری به بهره برداری می رسد.

مختاری خاطرنشان کرد: در این طرح از گونه های مقاوم به کم آبی، گونه های بومی و سازگار و ماندگار با شرایط اقلیمی شهر تهران استفاده می شود.

وی تولید اکسیژن و جذب کربن، تعدیل آب و هوا، ذخیره آبهای زیرزمینی،جذب ریزگردها، منظرسازی و کاهش آلودگی های بصری، بهبود روحیه افراد جامعه، پناهگاه در زمان جنگ و یا وقوع بلایای طبیعی، ایجاد محیطی برای حفظ تنوع زیستی (حیات وحش و پوشش گیاهی) مقابله با طوفان ها، بادهای غبار آلود جنوب، غرب و آبخیزداری، حفظ هویت بافت شهر و ایجاد مکان های مناسب برای گذران اوقات فراغت و ارتقاء بهداشت روان را از اهداف و کارکردهای مثبت طرح توسعه کمربند سبز تهران برشمرد.

به گفته مختاری برای آبیاری گونه های گیاهی در طرح کمربند سبز از پساب و آب خام (غیر شرب) استفاده می شود.

۱۰ هزار هکتار از کمربند سبز پایتخت جنگل کاری شد

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران نیز با اشاره به اجرای طرح ۱۳۰ هکتاری کمربند سبز پایتخت گفت: تاکنون بیش از ۱۰ هزار هکتار از این مراتع جنگل کاری شده است.

علینقی حیدریان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: از مجموع ۱۰ هزار هکتار مراتعی که جنگل‌کاری شده بیش از ۳ هزار هکتار آن توسط منابع طبیعی انجام و مابقی آن توسط شهرداری، سازمان بوستان ها و دستگاه های نظامی انجام شده است.

وی با بیان اینکه با شهرداری و دستگاه های نظامی به دنبال اجرای کامل جنگل کاری خط اول کمربند سبز تهران واقع در شمال تهران هستیم، ادامه داد: این کمربند نیاز به آبیاری و حفاظت دارد و با وجود هزینه بر بودن ارزشمند است چراکه تهران به فضای سبز نیاز دارد.

حیدریان خاطرنشان کرد: طبق قانون ساخت و ساز در ارتفاع بالای هزار و ۸۰۰ ممنوع است و برای جلوگیری از ساخت و ساز غیرمجاز و کوهخواری بخشی از طرح کمربند سبز پایتخت در این مناطق در حال اجرا است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران اذعان داشت: با توجه به اقدامات اجرایی و حقوقی که از سوی دادستانی و قوه قضائیه در عرصه منابع طبیعی صورت گرفته تصرفات اراضی ملی نسبت به سنوات گذشته بسیار کاهش یافته است و اراضی تصرف شده با دستور دادستان بی درنگ رفع تصرف می‌شود.

حیدریان افزود: با تدابیری که از سوی متولیان امر در راستای حفظ اراضی صورت گرفته از ۲۸ اسفندماه سال گذشته تا ۱۴ فروردین ماه امسال حتی یک متر از اراضی ملی تصرف نشد که این یک اتفاق بی سابقه است.

به گفته وی در نظم بخشی که در حوزه یگان به وجود آمده استان تهران در ۳۰ بلوک حفاظتی تقسیم شده و برای آنها شناسنامه تهیه می شود تا وضعیت بلوک ها، میزان زمین های ملی، تخریب های صورت گرفته، میزان تصرفات مشخص شود و بتوانیم اراضی ملی  را ساماندهی کنیم.

حیدریان با بیان اینکه ۸۵ درصد از استان تهران عرصه منابع ملی است، یادآور شد: تعداد نیروهای یگان ما با استاندارد جهانی همخوانی ندارد باید در این خصوص برنامه ریزی شود.

وی با تاکید بر اینکه در حال تهیه یک طرح جامع حفاظتی هستیم، ابراز امیدواری کرد: با این طرح و با پشتیبانی دادستان ها،  قضات و دستگاه های اجرایی بتوانیم تصرفات منابع ملی را به صفر برسانیم.

 دستاوردهای کمربند سبز شمال تهران برای پایتخت‌نشینان 

 مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران می‌گوید: به جز باغ و ملک شهروندان در این محدوده، نقاط دیگر دامنه جنوبی البرز با درختکاری به هم متصل شده‌ و وقتی به شمال تهران نگاه کنیم این کمربند  به‌ صورت لکه‌های سبز دیده می شود در درجه اول تلطیف هوا و پس از آن جلوگیری از گسترش بی‌رویه ساخت‌وساز به طرف شمال تهران و حفظ  و نگهداری فضای سبز بالادست تهران به‌عنوان دامنه جنوبی البرز از دستاوردهای این طرح بشمار می آید.

نوع گونه‌های گیاهی در طرح دامنه جنوبی البرز

به گفته حیدریان، با توجه به اقلیم البرز جنوبی درختان کاج و سرو در این محدوده کاشته می شود چراکه پس از ۲ سال مراقبت این درختان با اقلیم سازگاری پیدا می‌کنند و دیگر نیازی به مراقبت ندارند از سوی دیگر درختانی که مقاوم به خشکی نباشند ممکن است بعد از ۱۰ سال رسیدگی، در اثر کم‌آبی خشک شوند.

به گفته وی، با توجه به وجود ۱۱ روددره در شمال تهران، طرح آبخیزداری نیز لازم‌الاجرا است. این روددره‌ها شامل وردیج، واریج، کن، فرحزاد، اوین، درکه، ولنجک، دربند، دارآباد، گلابدره و سوهانک است، در اجرای طرح آبخیزداری با توجه به امضای تفاهمنامه با شهرداری، از توان شهرداری در این خصوص نیز استفاده می‌شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران با بیان اینکه کارهای آبخیزداری با طرح و نظارت اداره منابع طبیعی و آبخیزداری و با اجرای شهرداری پیش می‌رود می افزاید: با توجه به مطالعات انجام شده در دامنه جنوبی البرز تقریبا هزار و ۲۰۰ سازه آبخیزداری باید ساخته شود.

حیدریان با اشاره به اینکه در دهه اخیر ۷۰۰ سازه آبخیزداری ساخته شد و مشارکت شهرداری در پیشبرد این طرح کمک‌کننده است، ادامه داد: سازه‌هایی که در سال‌های ۱۳۸۸، ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ ساخته شده به دلیل جمع شدن رسوبات باید اصلاح شوند.

صیانت از محدوده سبز با بوستان‌های جنگلی

شهردار منطقه یک تهران نیز می‌گوید: اسناد بهره‌وری بیش از ۱۳۷ هکتار از بوستان‌های چهارگانه جنگلی شمال تهران بین «سید حمید موسوی» مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران و  شهردار منطقه یک تهران به امضا رسیده است.

سید حمید موسوی می افزاید: مدتی پیش اسناد مدیریت بهره‌وری از بوستان‌های کهف الشهدا و رحمان‌آباد به متراژ بیش از ۲۵ هکتار با همکاری منابع طبیعی استان تهران به شهرداری منطقه یک واگذارشد. اخیرا نیز اسناد بوستان‌های آبک و گلابدره در راستای نگهداشت و توسعه کمربند سبز حریم شهر تهران و جلوگیری از ساخت‌وسازها در این محدوده در اختیار شهرداری منطقه یک قرار گرفت. 

 وی ادامه داد: «شهرداری منطقه یک تمام توان خود را برای صیانت از این محدوده سبز شهری و توسعه قطب گردشگری شمال تهران به کار خواهد بست تا ارتفاعات به‌ عنوان سرمایه‌های عمومی شهر حفظ و سبز شود.»

به گفته موسوی، مساحت بوستان جنگلی آبک ۵۵/۸ هکتار و مساحت بوستان جنگلی گلابدره ۵۵/۹ هکتار است.