موفقیت مذاکرات منوط به رسیدن ترازوی تعهدات طرفین به توازن است

عباس اصلانی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا به تاریخچه مذاکرات هسته ای ایران و اروپا اشاره و خاطرنشان کرد: سال  ۲۰۰۳ که ایران با سه کشور اروپایی مذاکره و به توافقاتی رسید ایران به تعهداتش پایبند بود اما سه کشور اروپایی در عمل به تعهداتشان پایبند نبودند.

وی، مذاکرات برجام در سال 2015 را یادآور شد و گفت: بعد از مذاکرات برجام هم، شاهد بودیم که برخی کشورهای اروپایی مثل فرانسه مانع تراشی‌هایی در راه پیشبرد مذاکرات داشتند و مواضع ضدایرانی پاریس از مواضع ضدایرانی واشنگتن هم تندتر بود.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: حتی وقتی آمریکا در دوره دونالد ترامپ رییس جمهوری پیشین ایالات متحده از برجام خارج شد، اروپایی‌ها تقریبا به هیچ کدام از تعهداتشان پایبند نبودند و فقط به صدور یکسری بیانیه‌های بی‌خاصیت بسنده کردند.

اصلانی، خلف وعده جو بایدن رییس جمهوری کنونی ایالات متحده برای رفع تحریم های ایران را یادآور شد و گفت: در مذاکراتی که بعد از روی کار آمدن بایدن انجام شد، اروپایی ها نه تنها به تعهداتشان پایبند نبودند بلکه به فشار به تیم مذاکره کننده ایرانی روی آوردند و در حالی که سابقه قابل قبولی در مذاکرات نداشتند و در مقام بدهکار بودند سعی کردند ماجرا را طوری تحریف کنند که در مقام طلبکار قرار گیرند.

وی افزود: الان هم که مذاکرات وین جریان دارد برخی از این کشورهای اروپایی مثل فرانسه نقش پلیس بد را ایفا کردند و هر از گاهی نقش پلیس بد بین آنها عوض می‌شود و مواضع برخی از آنها در مواردی از مواضع آمریکایی‌ها تندتر است.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، یادداشت مشترک وزیر خارجه انگلیس و وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در آستانه مذاکرات وین را یادآور شد و افزود: شاهد ایفای نقش طرف‌های ثالث مثل رژیم صهیونیستی در روند مذاکرات هستیم. این رژیم که مشوق خروج ترامپ از برجام بود اکنون نیز روابط نزدیکی با تروئیکای اروپایی دارد و تلاش می‌کند از طریق این سه کشور روند مذاکرات را مختل کند.

موفقیت مذاکرات در گرو متوازن شدن ترازوی تعهدات طرفین است

اصلانی گفت: در مذاکرات اخیر، شاهد پیشرفت در مذاکرات در بعد هسته ای بودیم و حتی انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در مصاحبه ای به این موضوع اشاره کرد. این موضوع، نشان‌دهنده همکاری و تعامل گسترده ایران با طرف های مقابل در موضوعات مربوط به بعد هسته ای است.

وی با بیان اینکه موضوعات تحریمی در دستور کار دور جدید مذاکرات است، افزود: در بعد موضوعات تحریمی، طرف های اروپایی همکاری یا تعامل کافی را ندارند و به همین خاطر، مذاکرات پیشرفتی نداشت. یکی از مشکلاتی که در این مذاکرات وجود دارد این است که هر کدام از طرفین، از زاویه دید خودشان به موضوع نگاه می کنند.

این کارشناس مسائل راهبردی گفت: طرف مقابل دغدغه مربوط به مسائل هسته ای را دارد و طرف ایرانی هم دغدغه رفع تحریم ها را دارد. به خاطر همین، ایجاد توازن بین این دو دغدغه به نحوی که طرفین به یک راه حل مورد رضایت طرفین برسند خیلی مهم است.

اصلانی خاطرنشان کرد: طرف ایرانی در حوزه تعهدات هسته ای با طرف غربی تعامل کرده و گفت وگوهای جدی و موثری در این زمینه انجام داده است ولی در حوزه رفع تحریم ها، هنوز از طرف مقابل جدیت و اراده ای مشاهده نشده است.

وی افزود: تا وقتی که ترازوی تعهدات هسته ای به یک توازنی نرسد نمی توان به توافق امیدوار بود مگر این که طرف های اروپایی به ویژه آمریکا بخواهند یک رویکرد سازنده و تعاملی را در پیش بگیرند تا بتوانیم به این فرایند امیدوار شویم.

این کارشناس مسائل هسته ای گفت: یکی از نقاط ضعف تیم‌های اروپایی این بود که عموما از زاویه خلع سلاح و موضوعات هسته‌ای به مسائل برجام نگاه می کردند و عمدتاً مذاکره کنندگان آنها کسانی بودند که آشنایی و تسلط کافی به موضوعات هسته‌ای داشتند اما وقتی مباحث غیر هسته ای مثل رفع تحریم ها مطرح می‌شد تسلط کافی را در این موضوعات نداشتند.

وی افزود: اگر اروپایی‌ها افرادی آشنا به مسائل رفع تحریم در میان مذاکره کنندگان خود داشتند شاید می توانستند نقش بهتری در مذاکرات ایفا کنند. به عبارت دیگر، این نقطه ضعف مذاکره کنندگان اروپایی باعث کندی مذاکرات شده است.

رویکرد غرب گرفتن تعهدات فرابرجامی است

این کارشناس سیاست خارجی از شفاف بودن بعد هسته ای مذاکرات و تعهدات مربوطه در دوره های گذشته خبر داد و افزود: حتی در ادوار قبلی مذاکرات که در وین برگزار شد ابعاد هسته ای مربوط به توافق شفاف تر بودند اما در حوزه رفع تحریم ها شاهد این شفافیت نیستیم و این موضوع نشان می دهد که طرف اروپایی اجازه نداده است به اندازه کافی روی این موضوعات در مذاکرات کار شود.

اصلانی، این دور از مذاکرات را به خاطر بررسی موضوع رفع تحریم ها بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: اگر طرف مقابل بخواهد از خود جدیت نشان دهد و در رویکردش تغییرات و اصلاحاتی را اعمال کند شاید بتوانیم به توافق امیدوار باشیم.

وی به تحریف جریان مذاکرات و تغییر جای طلبکار و بدهکار در روند مذاکرات توسط طرف های غربی اشاره کرد و گفت: اروپایی ها سعی کردند که مبدا تحولات را زمان شروع به کار دولت بایدن و اعلام آمادگی برای بازگشت به برجام تعریف کنند اما واقعیت این است که اصل ماجرا به قبل از آن و زمانی بر می گردد که ایران تعهداتش را انجام داد اما طرف های غربی تعهدات را انجام نمی دادند.

این کارشناس مسائل بین المللی به پایبندی ایران به تعهدات برجامی حتی یکسال بعد از خروج آمریکا از برجام اشاره کرد و گفت: طرف آمریکایی نه تنها خودش برجام را نقض کرد دیگر طرف ها را نیز به نقض برجام تشویق کرد. اروپایی ها هم در مقابل نقض عهد ایالات متحده هیچ کاری انجام ندادند.

اصلانی، تحریف مذاکرات در رسانه های غربی را یادآور شد و افزود: اگر بخواهیم به تصویر شفاف تری از مذاکرات برسیم باید به کمی قبل تر برگردیم تا تصویر کامل تری از این تحولات داشته باشیم. اینکه یک تصویر بریده از مذاکرات در یک مقطع زمانی خاص در برخی رسانه های غربی به تصویر کشیده می شود تحریف واقعیت است. هرچند در همان دوره خاص هم، طرف مقابل برحق قلمداد نمی شود.

وی گفت: شاهد بودیم که طرف های مقابل همزمان که مدعی مذاکره یا گفت وگوهای وین بودند به موازات آن به تهدیدات نظامی، سیاسی و اقتصادی علیه ایران ادامه دادند تا بر مذاکرات تاثیر بگذارند یا ایران را در موضعی قرار دهند که بتوانند امتیازات بیشتری بگیرند و تعهدات کمتری را عهده‌دار شوند.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی، گرفتن تعهدات فرابرجامی و دادن امتیازات فروبرجامی را رویکرد طرف غربی در مذاکرات ارزیابی کرد و گفت: تا زمانی که طرف غربی این عدم توازن را ادامه دهد و در حوزه تحریم ها امتیازاتی کمتر از برجام به ایران بدهد تعادلی ایجاد نخواهد شد.