جهنم‌آفرین کسی‌ست که غیرت دینی نداشته باشد

رهبر معظم انقلاب یکشنبه (۱۹ دی) در دیدار تصویری با مردم قم فرمودند که برخی تلاش و تبلیغ می‌کنند که غیرت دینی را «بی‌منطقی و خشونت» بنامند اما حقیقت این است که غیرت دینی همراه با عقلانیت و برخاسته از بصیرت است و بصیرت نیز شعبه و مظهری از عقلانیت است ضمن اینکه در عمل نیز در اغلب موارد، غیرت دینی با عقلانیت همراه بوده است.

ایشان «غیرت دینی» را عامل نجات کشور در بزنگاه‌های مختلف و تبدیل کردن تهدیدها به فرصت خواندند و ادامه دادند که غیرت دینی را حفظ کنید زیرا این غیرت دینی مردم بود که کشور را در دفاع مقدس -یعنی آن جنگ بین‌المللی که آمریکا، شوروی، ناتو و ارتجاعِ آن روز برای به زانو در آوردن انقلاب به راه انداخته بودند- پیروز کرد.

خبرگزاری جمهوری اسلامی به منظور تبیین دقیق‌تر مفهوم غیرت دینی و جایگاه آن در فرهنگ دینی با برخی کارشناسان به گفت و گو نشسته است. محمدرضا سنگری که تحصیلات خود را در رشته زبان و ادبیات فارسی تا مقطع دکتری گذرانده، سردبیر دو مجلّه‌ تربیت و رشد ادب فارسی و جزو شاعران و نویسندگان پرکار معاصر است که بیشتر در زمینه نثر ادبی فعالیت می‌کند. تاکنون از سنگری کتاب‌های متعددی چاپ و منتشر شده است که سوگ سرخ، پنجره معصوم، یادهای سبز، گلبرگ‌ها، یک جرعه تشنگی، سلام موعود، چهل روز عاشقانه، نقد و تحلیل ادبیات منظوم دفاع مقدس در سه جلد و پیوند دو فرهنگ ادبیات معاصر» از آن جمله است.

سنگری در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا درباره واژه غیرت گفت: برای طرح مساله غیرت دینی در ابتدا باید با چند واژه آشنا شویم تا بتوانیم دقیقا مشخص کنیم منظور از غیرت دینی چیست. انسان در روابط خود با دیگران با یکی از این چهار مفهوم ارتباط برقرار می کند.  گاهی زیبایی و خوبی را در دیگران می بینیم و تاب و تحمل دیدن این خوبی و تعالی را نداریم و خدای ناخواسته در صدد آن برمی آییم که این موقعیت و توانایی را بشکنیم که در فرهنگ دینی از آن به حسادت یاد می شود.

وی افزودک گاهی خوبی را در دیگران می بینیم و آرزو می کنیم که خودمان هم آن ویژگی مثبت را داشته باشیم که به آن غبطه می گویند که یک ویژگی مثبت است. گاهی نیز آن خوبی را که در دیگران می بینیم، آرزو می کنیم که ما هم آن خوبی را داشته باشیم و در عین حال صاحب آن ویژگی نیز در آن خصوصیت رشد کند که به آن نصح گفته می شود. به عبارت دیگر ما ابزار رشد آن شخص را فراهم می کنیم و خودمان هم در تلاشیم تا آن را کسب کنیم ولی گاهی بدی را در دیگران برنمی تابیم و به هر شکلی تلاش کنیم که آن بدی حذف شود که به آن غیرت می گویند.

این کارشناس تاریخ عاشورا از خدا به عنوان غیور اصلی یاد کرد و با اشاره به روایتی که ان الله غیور و یحب الغیور گفت: خدا دوست ندارد بندگانش گرایش به بدی پیدا کنند. لذا گاهی گفته می شود که خدا غیر خود را نمی پذیرد که همان مفهوم غیرت را می رساند. در فضای عرفانی نیز این عنوان وجود دارد که نباید جز به خودش توجه کنیم و این موضوع قلمرو غیرت را مطرح می کند.

وی ادامه داد: بخشی از این غیرت به فردیت ما برمی گردد. اگر ما اجازه ندهیم غیر دوست در فضای زیست ما و در قلب و در قلمرو گفتار و رفتار و نگاه ما باشد، در واقع غیرت فردی است. به قول حافظ پاسبان حرم دل شده ام شب همه شب، تا در این پرده جز اندیشه او نگذارم که این بیت به مفهوم همان غیرتی است که در عبودیت خود و روابط خودمان با پروردگار به کار می گیریم.

سنگری اضافه کرد: غیرت اجتماعی مربوط به زمانی است که انسان شاهد ناروایی هایی در جامعه است و آنها را برنمی تابد و تلاش می کند که آن زشتی ها حذف شود. در درون جامعه و عصر ما که عصر انقلاب است، دشمنانی وجود دارد که در تقابل با این ارزش ها هستند و در اندیشه حذف این ارزش ها هستند. آنها گاهی ما را آزمایش می کنند تا ببینند تا چه اندازه انس و الفت داریم و بر آرمان هایمان پامی فشاریم.

کسی هم افق غیرت دینی امام خمینی (ره) نیست

وی افزود: در سال های گذشته گاهی شاهد بودیم که به ساحت پیامبر اکرم (ص) اهانت می کردند. مثلا در دانمارک کاریکاتور کشیدند یا کتاب آیات شیطانی را نوشتند. زمانی که دشمنان چنین مسائلی را در درون جامعه جهانی اسلام عرضه می کنند، در واقع به بررسی میزان حساسیت مسلمانان می پردازند که تا چه اندازه نسبت به این موضوع ها حساسیت دارند . اگر دیدند که مسلمانان محکم و استوار ایستاده اند، آن زمان عقب نشینی می کنند. وقتی حضرت امام خمینی (ره) به دنبال انتشار کتاب آیات شیطانی فتوای قتل سلمان رشدی را صادر کرد که او را هر جا یافتید، بکشید با این فتوا خواستند نهایت غیرت دینی را نشان بدهند و در روزگار ما کسی  هم افق امام غیرت نسبت به دین نشان نداد که یکی از موارد آن همین موضوع است.

این نویسنده اضافه کرد: این غیرت دینی نسبت به انقلاب، اسلام و ارزش ها نیز اینگونه است. یعنی هر جا دیدید ارزش های دینی مخدوش می شود و برخی تلاش دارند که این ارزش ها را واژگونه مطرح کنند و در قلمرو ارزش ها تحریف صورت گیرد و به قول رهبر انقلاب جای جلاد و شهید می خواهد تغییر کند، اگر ما اعتراض نکنیم و عکس العمل نشان ندهیم، شامل این کلام امام حسین (ع) می شویم که فرمود هر کسی را دیدید که پیمان خدا را می شکند و حلال خدا را حرام می کند، یعنی حکم خدا را واژگونه سازی می کند، اگر غیرت به خرج ندهد و در مقابل آن ایستادگی نکند، بر خداست که او را با همان ظالم در همان جایی که در دوزخ است قرار دهد.

سنگری افزود: به عبارت دیگر آن کسی که غیرت دینی نداشته باشد، جهنمی و جهنم آفرین است و ما برای این که بهشت خلق شده انقلاب را حفظ کنیم، چاره ای نداریم جز این که هرگاه اتفاقی افتاد و دیدیم که دیگران شاخ نشان می دهند و می خواهند ضربه بزنند و ارزش ها را مخدوش و مخفی کنند در مقابل آن بایستیم. مثلا دشمن به قدری بدی ها را طرح می کند که کم کم به آن تن بدهیم، به گونه ای که بگوییم می توان کمی از آن را تحمل کرد در حالی که همین مقدار کم نیز حد و مرز ندارد. یعنی اگر کم را پذیرفتیم باید به همه آن تن دهیم.

وی اضافه کرد: امام حسین (ع) فرمود من از زبان پیامبر شنیدم که اگر معاویه را در منبر من دیدید، او را پایین بکشید و شکم او را باز کنید. مردم، معاویه را دیدند ولی عکس العملی نشان ندادند و خدا آنها را به بدتر از معاویه یعنی یزید گرفتار کرد. بنابر این اگر به اندکی بدی تن دادیم یا عکس العمل به خرج ندادیم، باید منتظر بدی های بزرگتری باشیم. به همین دلیل ما به معرفت و شناخت نیاز داریم. یعنی باید دائم رصد کنیم که دشمن چه می کند و چگونه رفتار می کند و هر بار از کجا وارد می شود و تلاش می کند این ارزش ها را مخدوش کند.

سنگری ضمن برشمردن عناصر غیرت دینی گفت: عنصر معرفت یکی از عناصر غیرت دینی است و عنصر دیگر عبارت از عبرت است. یعنی گذشته ها را مرور کنیم و تجربه های پیشین را ببینیم. حضرت علی (ع) فرمود هر کس از تجربه ها احساس بی نیازی کند، نگاهی تاریک به آینده خواهد داشت. بنابر این اگر قرار باشد در مقابل هجمه ها و شیطنت ها و نیرنگ های دشمن بایستیم، نیازمند این است که شیطان عصر خود را دقیق تر بشناسیم و ببینیم از کدام فضای تبلیغاتی و کدام ابزار استفاده می کند؛ به ویژه با توجه به این که امروز در صحنه جنگ نرم قرار داریم و دشمن تلاش می کند تا از طریق فرهنگ اقدام به حذف شعائر دینی کند.

وی افزود: گلادستون سیاستمدار انگلیسی تاکید داشت که برای حذف اسلام ابتدا باید شعائر اسلامی را حذف کرد. یعنی اگر جلوه ها و نمادهایی که متعلق به فرهنگ دینی است، حذف شود حذف دین کار دشواری نخواهد بود. به همین دلیل دشمن گاهی از روش تمسخر و گاهی از روش طنز یا تحقیر استفاده می کند. گاهی بعضی از اصول اعتقادی اسلام را مطرح کنند ولی بعد آنها را مخدوش کنند. مثلا مدت ها فیلمی در ترکیه پخش می شد که تمام نام های مذهبی در آن مربوط به بازیگرانی بود که نقش منفی داشتند. در این سریال ظاهرا به ارزش ها کاری نداشتند ولی در پنهان می بینیم که این ارزش ها مخدوش می شود و تصویرهای منفی ساخته می شود. بنابر این گاهی یک موضوع را به گونه ای واژگونه نشان می دهند که حتی برای صاحبانی که در آن حادثه زیسته اند، تشکیک ایجاد می کند. 

این کارشناس تاریخ شیعه افزود: یکی از روش ها برای از بین بردن ارزش های دینی، عادی سازی گناه است. یعنی به قدری تکرار می کنند که قبح و حرمت آن از بین برود یا کاری می کنند که مردم به انجام اندکی از یک گناه راضی شوند تا مردم به مروز زمان آن را بپذیرند. برای درآمدن از اینگونه بی تفاوتی باید از روش انذار استفاده کرد. یعنی مردم خطرگاه ها را بشناسند و با نمونه های تاریخی موضوع آشنا شوند. طرح دائمی این مسائل حتی اگر امکانپذیر باشد، باید قبل از این که دشمن حیله را به کاربندد، شناسایی کنیم. چون بر اساس روایات، انسان مومن با کیاست و زرنگی خود خطر را شناسایی می کند.